bratanek

From brat +‎ -anek. First attested in 1391.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /brataːnɛk/
• IPA^(key): (15^th CE) /bratɒnɛk/

bratanek m animacy unattested

1. (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) fraternal nephew
   • 1897 [1391], Teki Adolfa Pawińskiego‎^[1], volume III, number 2128, Łęczyca Land:

     Filiaster bratanek

     [Filiaster bratanek]

   • 1897 [1395], Teki Adolfa Pawińskiego‎^[2], volume IV, number 5171, Łęczyca Land:

     Nicolao suo bratanko[wi]

     [Nicolao suo bratanko[wi]]

   • 1895 [1420], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici‎^[3], volume VIIIa, page 151:

     Alszbetha vgednala sze swimi brathankami o dwescze grzywen

     [Alżbieta ujednała sie z swymi bratankami o dwieście grzywien]

   • 1856-1870 [1441], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[4], volume II, number 2979:

     Esset bratanek uxoris

     [Esset bratanek uxoris]

   • 1868 [1447], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[5], volume XI (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 296:

     Suo nepoti al. bratankowy

     [Suo nepoti al. bratankowi]

   • 1868 [1447], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[6], volume XI (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 296:

     Nepotem bratanka suum

     [Nepotem bratanka suum]

   • 1868 [1498], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[7], volume XV (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 560:

     Post ipsius nepotem al. po bratankv germanum

     [Post ipsius nepotem al. po bratanku germanum]

   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[8], Lubiń, page 5:

     Brąthąnek fratruelis

     [Bratanek fratruelis]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 54r:

     Fratruelis est filius vel filia fratris brąthanek

     [Fratruelis est filius vel filia fratris bratanek]

2. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. (attested in Greater Poland, hapax legomenon) first cousin
      • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[9], Lubiń, page 5:

        Consobrinus, sobrinus idem brąthąnek albo czyothcząny brąth

        [Consobrinus, sobrinus idem bratanek albo ciotczany brat]

• Polish: bratanek, bratonek, bratunek (Middle Polish)

• Boryś, Wiesław (2005) “brat”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “bratanek”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• K. Nitsch, editor (1954), “bratanek”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 159
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bratanek”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “bratanek”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• bratonek, bratunek (Middle Polish)

Inherited from Old Polish bratanek. By surface analysis, brat +‎ -anek. Sense 2 is in reference to Polak, Węgier, dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -anɛk
• Syllabification: bra‧ta‧nek

bratanek m pers (female equivalent bratanica or (obsolete) bratanka)

1. fraternal nephew

   Synonyms: brataniec, synowiec

   Coordinate terms: siostrzenica, siostrzeniec

3. (in the plural, humorous) synonym of Węgrzy

• bratanek in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bratankowie in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• bratanek in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bratanek”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bratanek”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “bratanek”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bratanek”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 202