cewka

Inherited from Proto-Slavic *cěvъka. By surface analysis, cew +‎ -ka. First attested in the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /t͡sʲɛːfka/
• IPA^(key): (15^th CE) /t͡sʲefka/

cewka f

1. pipe, tube
   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 17:

     Czewka canna

     [Cewka canna]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[1], page 688:

     Znamienicie ewanjeliści wspominają, bo tako twardo związan, iże ze wszech paznokciow jego rzucała sie krew jako cewkami

     [Znamienicie ewanjeliści wspominają, bo tako twardo związan, iże ze wszech paznokciow jego rzucała sie krew jako cewkami]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 818:

     Gdy są związali tako trudno i twardo jego święte ręce..., iże... ze wszech świętych paznokciow krew wyrzuciła sie jako cewkami

     [Gdy są związali tako trudno i twardo jego święte ręce..., iże... ze wszech świętych paznokciow krew wyrzuciła sie jako cewkami]

   1. calamus, fistula (hollow arm of a candelabrum)
      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 18:

        Czewky calamos

        [Cewki calamos]

      • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 20:

        Czewky calami

        [Cewki calami]

2. (attested in Lesser Poland, Greater Poland, Southern Borderlands, chiefly weaving) spool; reel; bobbin (tube suitable for connecting wires)
   • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 89:

     Czewka texita

     [Cewka texita]

   • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[3], volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 489:

     Prządzywo, czewka

     [Prządzywo, cewka]

   • 1927-1930 [1489], Wilhelm Rolny, editor, Najstarsze akta konsystorza lwowskiego. Acta officii consistorialis Leopoliensis antiquissima‎^[4], volume II, number 2130, Lviv:

     Petrus... czewkam auri pro media sexagena apud fatum dominum Stanislaum recepit

     [Petrus... cewkam auri pro media sexagena apud fatum dominum Stanislaum recepit]

   • 1898-2024 [1495], Rocznik Krakowski‎^[5], volume XVI, Krakow, page 63:

     Alie res parve cum 1/2 cephka auri

     [Alie res parve cum 1/2 cewka auri]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 194v:

     Trama est instrvmentum textoris vlg. czewka Tramen dicitur filum per quod [inst] intrat stamen et per quod currit trama

     [Trama est instrvmentum textoris vlg. cewka Tramen dicitur filum per quod [inst] intrat stamen et per quod currit trama]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 160v:

     Pennula vlg. czewka

     [Pennula vlg. cewka]

• Polish: cewka, céwka (Kielce, Przemyśl, Podhale), cywka (Central Greater Poland)

• Boryś, Wiesław (2005) “cewka”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “cewka”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “cewka”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “cewka”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1954), “cewka”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 221
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “cewka”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “cewka”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• céwka (Kielce, Przemyśl, Podhale)
• cywka (Central Greater Poland)

Inherited from Old Polish cewka.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛfka
• Syllabification: cew‧ka

cewka f (diminutive ceweczka, augmentative cewa, related adjective cewkowy)

1. (electromagnetism) inductor; coil (coil of insulated electrical wire wrapped around something, used to store energy generated in a magnetic field)

   Synonym: zwojnica

   cewka zapłonowa ― ignition coil

   cewka indukcyjna ― induction coil

2. (anatomy) tube, tubule (tube-shaped organ found in the human or animal body whose function is to conduct some type of substance)

   cewka moczowa ― urethra

3. (botany, cytology) tracheid (elongated cell found in plant xylem whose major function is to carry water)
4. (sewing) bobbin (cone-shaped or cylindrical object that is part of a weaving machine and on which a thread or yarn is wound)

   cewka wątkowa ― thread bobbin

5. (hunting) leg of a roe deer
6. (hunting) poaching snares
7. (archaic) synonym of rurka
8. (Masuria, music) pipe (tube of an instrument)
9. (Southern Borderlands, Kamianets-Podilskyi) cart block (block of wood that would fit on an average cart)
10. (obsolete, milling) mill shaft (rung on a shaft or mill wheel)
11. (obsolete, anatomy) synonym of pierś / wymię
12. (obsolete, pathology) synonym of fistuła
13. (obsolete, plumbing) synonym of kran
14. (Middle Polish, botany) synonym of kolanko
15. (Middle Polish, anatomy) synonym of przełyk

• cewka in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• cewka in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “cewka”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “cewka”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “cewka”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “cewka”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 267
• Jan Karłowicz (1900) “cewka”, in Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume 1: A do E, Kraków: Akademia Umiejętności, page 168