kółko

From koło +‎ -ko. First attested in the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /kɔːɫkɔ/
• IPA^(key): (15^th CE) /koɫkɔ/

kółko n (diminutive kółeczko)

1. (attested in Pomerania, Greater Poland) diminutive of koło (“circle; round object”)
   • 1874-1891 [15th century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 68:

     Kolko circulus

     [Kółko circulus]

   • 1442, Wokabularz Raczyńskich, Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, sygn. 1360/I, page 136v:

     Lista […] sine r est res sperica vlg. kolko eciam dicitur porcio panis

     [Lista […] sine r est res sperica vlg. kółko eciam dicitur porcio panis]

2. (attested in Greater Poland) diminutive of koło (“wheel”)
   • 1892 [1493], Adolf Warschauer, editor, Sonder-Veröffentlichungen der historischen Gesellschaft für die Provinz Posen, volume I, Poznań, page 351:

     Pro kolka ad taczek decem grossos

     [Pro kółka ad taczek decem grossos]

• Polish: kółko
• Silesian: kōłko

• Boryś, Wiesław (2005) “koło”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “koło”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “kółko”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “kółko”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish kółko. By surface analysis, koło +‎ -ko. Compare Kashubian kółkò and Slovincian kólkô.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -uwkɔ
• Syllabification: kół‧ko

kółko n (diminutive kółeczko)

1. diminutive of koło
2. social circle, group (group of people sharing a hobby or similar common interest)
3. (colloquial) steering wheel

   Synonym: kierownica

4. (Kuyavia, spinning) flax spinning wheel

   Hypernym: kołowrotek

5. (Eastern Kraków, Gmina Stopnica, in the plural) cart of a plough

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), kółko is one of the most used words in Polish, appearing 1 time in scientific texts, 15 times in news, 46 times in essays, 9 times in fiction, and 5 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 75 times, making it the 847th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• kółko in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• kółko in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “kółko”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “KÓŁKO”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 21.05.2014
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “kółko”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “kółko”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “kółko”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 518
• Hieronim Łopaciński (1892) “kółko”, in “Przyczynki do nowego słownika języka polskiego (słownik wyrazów ludowych z Lubelskiego i innych okolic Królestwa Polskiego”, in Prace Filologiczne (in Polish), volume 4, Warsaw: skł. gł. w Księgarni E. Wende i Ska, page 209