plúch
Irish
Pronunciation
- IPA(key): /pˠl̪ˠuːx/, /pˠlˠuːx/
Verb
plúch (present analytic plúchann, future analytic plúchfaidh, verbal noun plúchadh, past participle plúchta) (transitive)
- to suffocate (transitive), smother, asphyxiate, stifle
- to choke (transitive)
- Synonym: tacht
- to press, squeeze
- to congest
- to muffle (mute or deaden)
- to inundate (overwhelm)
- (business) to glut (a market)
- (telecommunications) to jam (block or confuse a broadcast signal)
Usage notes
The Irish verb is transitive; the intransitive English senses of “suffocate, choke” etc. must be translated using a passive or impersonal construction, such as Tá sé á phlúchadh (“He is choking”), Plúchadh iad (“They (were) suffocated”), or by making the thing on which the person choked the subject of the sentence, as Phlúch an deatach í (“She asphyxiated on the smoke”, literally “The smoke asphyxiated her”).
Conjugation
| verbal noun | plúchadh | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| past participle | plúchta | |||||||
| tense | singular | plural | relative | autonomous | ||||
| first | second | third | first | second | third | |||
| indicative | ||||||||
| present | plúchaim | plúchann tú; plúchair† |
plúchann sé, sí | plúchaimid | plúchann sibh | plúchann siad; plúchaid† |
a phlúchann; a phlúchas / a bplúchann* |
plúchtar |
| past | phlúch mé; phlúchas | phlúch tú; phlúchais | phlúch sé, sí | phlúchamar; phlúch muid | phlúch sibh; phlúchabhair | phlúch siad; phlúchadar | a phlúch / ar phlúch* |
plúchadh |
| past habitual | phlúchainn / bplúchainn‡‡ | phlúchtá / bplúchtᇇ | phlúchadh sé, sí / bplúchadh sé, s퇇 | phlúchaimis; phlúchadh muid / bplúchaimis‡‡; bplúchadh muid‡‡ | phlúchadh sibh / bplúchadh sibh‡‡ | phlúchaidís; phlúchadh siad / bplúchaidís‡‡; bplúchadh siad‡‡ | a phlúchadh / a bplúchadh* |
phlúchtaí / bplúchta퇇 |
| future | plúchfaidh mé; plúchfad |
plúchfaidh tú; plúchfair† |
plúchfaidh sé, sí | plúchfaimid; plúchfaidh muid |
plúchfaidh sibh | plúchfaidh siad; plúchfaid† |
a phlúchfaidh; a phlúchfas / a bplúchfaidh* |
plúchfar |
| conditional | phlúchfainn / bplúchfainn‡‡ | phlúchfá / bplúchfᇇ | phlúchfadh sé, sí / bplúchfadh sé, s퇇 | phlúchfaimis; phlúchfadh muid / bplúchfaimis‡‡; bplúchfadh muid‡‡ | phlúchfadh sibh / bplúchfadh sibh‡‡ | phlúchfaidís; phlúchfadh siad / bplúchfaidís‡‡; bplúchfadh siad‡‡ | a phlúchfadh / a bplúchfadh* |
phlúchfaí / bplúchfa퇇 |
| subjunctive | ||||||||
| present | go bplúcha mé; go bplúchad† |
go bplúcha tú; go bplúchair† |
go bplúcha sé, sí | go bplúchaimid; go bplúcha muid |
go bplúcha sibh | go bplúcha siad; go bplúchaid† |
— | go bplúchtar |
| past | dá bplúchainn | dá bplúchtá | dá bplúchadh sé, sí | dá bplúchaimis; dá bplúchadh muid |
dá bplúchadh sibh | dá bplúchaidís; dá bplúchadh siad |
— | dá bplúchtaí |
| imperative | ||||||||
| – | plúchaim | plúch | plúchadh sé, sí | plúchaimis | plúchaigí; plúchaidh† |
plúchaidís | — | plúchtar |
* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis
Mutation
| radical | lenition | eclipsis |
|---|---|---|
| plúch | phlúch | bplúch |
Note: Certain mutated forms of some words can never occur in standard Modern Irish.
All possible mutated forms are displayed for convenience.
Further reading
- “plúch”, in Historical Irish Corpus, 1600–1926, Royal Irish Academy
- Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “plúchad”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- Dinneen, Patrick S. (1904) “plúċaim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 547
- Ó Dónaill, Niall (1977) “plúch”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN