tacht
Irish
Etymology
From Old Irish tachtaid,[1] from the past participle stem of Proto-Celtic *taketi.
Pronunciation
Verb
tacht (present analytic tachtann, future analytic tachtfaidh, verbal noun tachtadh, past participle tachta)
Usage notes
The Irish verb is transitive; the intransitive English senses of “choke, strangle” must be translated using a passive or impersonal construction, such as Tá sé á thachtadh (“He is choking”), Tachtadh iad (“They (were) strangled”), or by making the thing on which the person choked the subject of the sentence, as Thacht cnámh í (“She choked on a bone”, literally “A bone choked her”).
Conjugation
| verbal noun | tachtadh | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| past participle | tachta | |||||||
| tense | singular | plural | relative | autonomous | ||||
| first | second | third | first | second | third | |||
| indicative | ||||||||
| present | tachtaim | tachtann tú; tachtair† |
tachtann sé, sí | tachtaimid | tachtann sibh | tachtann siad; tachtaid† |
a thachtann; a thachtas / a dtachtann* |
tachtar |
| past | thacht mé; thachtas | thacht tú; thachtais | thacht sé, sí | thachtamar; thacht muid | thacht sibh; thachtabhair | thacht siad; thachtadar | a thacht / ar thacht* |
tachtadh |
| past habitual | thachtainn / dtachtainn‡‡ | thachtá / dtachtᇇ | thachtadh sé, sí / dtachtadh sé, s퇇 | thachtaimis; thachtadh muid / dtachtaimis‡‡; dtachtadh muid‡‡ | thachtadh sibh / dtachtadh sibh‡‡ | thachtaidís; thachtadh siad / dtachtaidís‡‡; dtachtadh siad‡‡ | a thachtadh / a dtachtadh* |
thachtaí / dtachta퇇 |
| future | tachtfaidh mé; tachtfad |
tachtfaidh tú; tachtfair† |
tachtfaidh sé, sí | tachtfaimid; tachtfaidh muid |
tachtfaidh sibh | tachtfaidh siad; tachtfaid† |
a thachtfaidh; a thachtfas / a dtachtfaidh* |
tachtfar |
| conditional | thachtfainn / dtachtfainn‡‡ | thachtfá / dtachtfᇇ | thachtfadh sé, sí / dtachtfadh sé, s퇇 | thachtfaimis; thachtfadh muid / dtachtfaimis‡‡; dtachtfadh muid‡‡ | thachtfadh sibh / dtachtfadh sibh‡‡ | thachtfaidís; thachtfadh siad / dtachtfaidís‡‡; dtachtfadh siad‡‡ | a thachtfadh / a dtachtfadh* |
thachtfaí / dtachtfa퇇 |
| subjunctive | ||||||||
| present | go dtachta mé; go dtachtad† |
go dtachta tú; go dtachtair† |
go dtachta sé, sí | go dtachtaimid; go dtachta muid |
go dtachta sibh | go dtachta siad; go dtachtaid† |
— | go dtachtar |
| past | dá dtachtainn | dá dtachtá | dá dtachtadh sé, sí | dá dtachtaimis; dá dtachtadh muid |
dá dtachtadh sibh | dá dtachtaidís; dá dtachtadh siad |
— | dá dtachtaí |
| imperative | ||||||||
| – | tachtaim | tacht | tachtadh sé, sí | tachtaimis | tachtaigí; tachtaidh† |
tachtaidís | — | tachtar |
* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis
Mutation
| radical | lenition | eclipsis |
|---|---|---|
| tacht | thacht | dtacht |
Note: Certain mutated forms of some words can never occur in standard Modern Irish.
All possible mutated forms are displayed for convenience.
References
- ^ Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “tachtaid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
Further reading
- “tacht”, in Historical Irish Corpus, 1600–1926, Royal Irish Academy
- Dinneen, Patrick S. (1904) “taċtaim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 707
- Ó Dónaill, Niall (1977) “tacht”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
Scots
Alternative forms
- taght
Etymology
From Middle English taught, toȝt (“tight, distended”). Cognate with English taut.
Adjective
tacht
Derived terms
- tachten (to tighten)