roztworzyć

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /rɔstfɔr̝it͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /rɔstfɔr̝it͡ɕʲ/

From roz- +‎ tworzyć. First attested in the 15th century.

roztworzyć pf (imperfective roztwarzać)

1. to loosen; to soften
   • 15th century, Elżbieta Belcarzowa, editor, Glosy i zapiski polskie z dwóch rękopisów, numbers 1490/11, 1945/1, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Lwowie, page 356:

     Arbor, laxa, rosthworz, densa viscera

     [Arbor, laxa, roztworz, densa viscera]

• Polish: roztworzyć (“to loosen”)
• Silesian: roztworzić

From roz- +‎ tworzyć, modelled on otworzyć. First attested in 1476.

roztworzyć pf

1. to open, to unfold, to spread apart
   • 1884 [1476], Ignacy Polkowski, editor, Katalog rękopisów kapitulnych katedry krakowskiej. Cz. 1, Kodexa rękopiśmienne 1-228‎^[1], volume III, page 108:

     Scindatis, rostworzyli, hodie cor vestrum per scissionem meam

     [Scindatis, roztworzyli, hodie cor vestrum per scissionem meam]

• Polish: roztworzyć (“to open”)

• Boryś, Wiesław (2005) “roztworzyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “roztworzyć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “roztworzyć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “roztworzyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔʐɘt͡ɕ
• Syllabification: roz‧two‧rzyć

Inherited from Old Polish roztworzyć (“to open”). By surface analysis, roz- +‎ tworzyć.

roztworzyć pf (imperfective roztwierać)

1. (transitive, dated) to open (to make the inside of something accessible or allow for passage by moving from a shut position) [with instrumental ‘with what’]

   Synonyms: odemknąć, otworzyć, rozewrzeć

   Antonym: zamknąć

2. (transitive, dated) to open (to spread; to expand into an open or loose position)

   Synonyms: otworzyć, rozchylić, rozewrzeć, rozpostrzeć

   Antonym: zamknąć

3. (transitive, dated) to open (to make accessible to customers or clients)

   Synonyms: otworzyć, rozpocząć

   Antonym: zamknąć

4. (reflexive with się, dated) to open (to give access to the inside of something by being a passage)

   Synonyms: odemknąć się, otworzyć się, rozewrzeć się

   Antonyms: przymknąć się, zamknąć się

5. (reflexive with się, dated) to open (to be spread; to be expanded into an open or loose position)

   Synonyms: otworzyć się, rozchylić się, rozewrzeć się, rozpostrzeć się

   Antonym: zamknąć się

6. (reflexive with się, dated) to open (to become accessible to customers or clients) [with na (+ accusative) ‘for whom’]

   Synonym: otworzyć się

   Antonym: zamknąć się

Inherited from Old Polish roztworzyć (“to loosen”). By surface analysis, roz- +‎ tworzyć.

roztworzyć pf (imperfective roztwarzać)

1. (transitive, chemistry) to dilute; to dissolve (to cause a substance to go into solution as a result of a chemical reaction) [with w (+ locative) ‘in what’]
2. (reflexive with się, chemistry) to be diluted; to be dissolved (to go into solution as a result of a chemical reaction) [with w (+ locative) ‘in what’]

• roztworzyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• roztworzyć się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• roztworzyć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “roztworzyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “roztworzyć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “roztworzyć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “roztworzyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “roztworzyć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 719