Quechua
Etymology
From sinchi (“hard, strong”) + -ya (“to become”) + -y (infinitive suffix).
Verb
sinchiyay
- (intransitive) to harden, become strong
- (medicine) to become numb
Conjugation
Conjugation of sinchiyay
| infinitive
|
sinchiyay
|
|
| agentive
|
sinchiyaq
|
| present participle
|
sinchiyaspa
|
| past participle
|
sinchiyasqa
|
| future participle
|
sinchiyana
|
|
|
|
|
|
singular
|
plural
|
| 1st person
|
2nd person
|
3rd person
|
1st person inclusive
|
1st person exclusive
|
2nd person
|
3rd person
|
| indicative
|
|
ñuqa
|
qam
|
pay
|
ñuqanchik
|
ñuqayku
|
qamkuna
|
paykuna
|
| present
|
sinchiyani
|
sinchiyanki
|
sinchiyan
|
sinchiyanchik
|
sinchiyayku sinchiyaniku1
|
sinchiyankichik
|
sinchiyanku
|
past (experienced)
|
sinchiyarqani
|
sinchiyarqanki
|
sinchiyarqan
|
sinchiyarqanchik
|
sinchiyarqayku sinchiyarqaniku
|
sinchiyarqankichik
|
sinchiyarqanku
|
past (reported)
|
sinchiyasqani
|
sinchiyasqanki
|
sinchiyasqan
|
sinchiyasqanchik
|
sinchiyasqayku sinchiyasqaniku
|
sinchiyasqankichik
|
sinchiyasqanku
|
| future
|
sinchiyasaq
|
sinchiyanki
|
sinchiyanqa
|
sinchiyasunchik
|
sinchiyasaqku
|
sinchiyankichik
|
sinchiyanqaku
|
|
|
| imperative
|
|
—
|
qam
|
pay
|
ñuqanchik
|
—
|
qamkuna
|
paykuna
|
| affirmative
|
—
|
sinchiyay
|
sinchiyachun
|
sinchiyasun2 sinchiyasunchik
|
—
|
sinchiyaychik
|
sinchiyachunku
|
| negative
|
—
|
ama sinchiyaychu
|
ama sinchiyachunchu
|
ama sinchiyasunchu ama sinchiyasunchikchu
|
—
|
ama sinchiyaychikchu
|
ama sinchiyachunkuchu
|
1 The conjugation -niku is only for the Ayacucho-Chanca variety.
2 The form -sun refers to "you and I together", while the form -sunchik refers to "you and I and other people".
Noun
sinchiyay
- hardness, toughness
Declension
Declension of sinchiyay
|
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
sinchiyay
|
sinchiyaykuna
|
| accusative
|
sinchiyayta
|
sinchiyaykunata
|
| dative
|
sinchiyayman
|
sinchiyaykunaman
|
| genitive
|
sinchiyaypa
|
sinchiyaykunap
|
| locative
|
sinchiyaypi
|
sinchiyaykunapi
|
| terminative
|
sinchiyaykama
|
sinchiyaykunakama
|
| ablative
|
sinchiyaymanta
|
sinchiyaykunamanta
|
| instrumental
|
sinchiyaywan
|
sinchiyaykunawan
|
| comitative
|
sinchiyaynintin
|
sinchiyaykunantin
|
| abessive
|
sinchiyayninnaq
|
sinchiyaykunannaq
|
| comparative
|
sinchiyayhina
|
sinchiyaykunahina
|
| causative
|
sinchiyayrayku
|
sinchiyaykunarayku
|
| benefactive
|
sinchiyaypaq
|
sinchiyaykunapaq
|
| associative
|
sinchiyaypura
|
sinchiyaykunapura
|
| distributive
|
sinchiyayninka
|
sinchiyaykunanka
|
| exclusive
|
sinchiyaylla
|
sinchiyaykunalla
|
Possessive forms of sinchiyay
ñuqap - first-person singular
| ñuqap (my)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
sinchiyayniy
|
sinchiyayniykuna
|
| accusative
|
sinchiyayniyta
|
sinchiyayniykunata
|
| dative
|
sinchiyayniyman
|
sinchiyayniykunaman
|
| genitive
|
sinchiyayniypa
|
sinchiyayniykunap
|
| locative
|
sinchiyayniypi
|
sinchiyayniykunapi
|
| terminative
|
sinchiyayniykama
|
sinchiyayniykunakama
|
| ablative
|
sinchiyayniymanta
|
sinchiyayniykunamanta
|
| instrumental
|
sinchiyayniywan
|
sinchiyayniykunawan
|
| comitative
|
sinchiyayniynintin
|
sinchiyayniykunantin
|
| abessive
|
sinchiyayniyninnaq
|
sinchiyayniykunannaq
|
| comparative
|
sinchiyayniyhina
|
sinchiyayniykunahina
|
| causative
|
sinchiyayniyrayku
|
sinchiyayniykunarayku
|
| benefactive
|
sinchiyayniypaq
|
sinchiyayniykunapaq
|
| associative
|
sinchiyayniypura
|
sinchiyayniykunapura
|
| distributive
|
sinchiyayniyninka
|
sinchiyayniykunanka
|
| exclusive
|
sinchiyayniylla
|
sinchiyayniykunalla
|
qampa - second-person singular
| qampa (your)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
sinchiyayniyki
|
sinchiyayniykikuna
|
| accusative
|
sinchiyayniykita
|
sinchiyayniykikunata
|
| dative
|
sinchiyayniykiman
|
sinchiyayniykikunaman
|
| genitive
|
sinchiyayniykipa
|
sinchiyayniykikunap
|
| locative
|
sinchiyayniykipi
|
sinchiyayniykikunapi
|
| terminative
|
sinchiyayniykikama
|
sinchiyayniykikunakama
|
| ablative
|
sinchiyayniykimanta
|
sinchiyayniykikunamanta
|
| instrumental
|
sinchiyayniykiwan
|
sinchiyayniykikunawan
|
| comitative
|
sinchiyayniykintin
|
sinchiyayniykikunantin
|
| abessive
|
sinchiyayniykinnaq
|
sinchiyayniykikunannaq
|
| comparative
|
sinchiyayniykihina
|
sinchiyayniykikunahina
|
| causative
|
sinchiyayniykirayku
|
sinchiyayniykikunarayku
|
| benefactive
|
sinchiyayniykipaq
|
sinchiyayniykikunapaq
|
| associative
|
sinchiyayniykipura
|
sinchiyayniykikunapura
|
| distributive
|
sinchiyayniykinka
|
sinchiyayniykikunanka
|
| exclusive
|
sinchiyayniykilla
|
sinchiyayniykikunalla
|
paypa - third-person singular
| paypa (his/her/its)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
sinchiyaynin
|
sinchiyayninkuna
|
| accusative
|
sinchiyayninta
|
sinchiyayninkunata
|
| dative
|
sinchiyayninman
|
sinchiyayninkunaman
|
| genitive
|
sinchiyayninpa
|
sinchiyayninkunap
|
| locative
|
sinchiyayninpi
|
sinchiyayninkunapi
|
| terminative
|
sinchiyayninkama
|
sinchiyayninkunakama
|
| ablative
|
sinchiyayninmanta
|
sinchiyayninkunamanta
|
| instrumental
|
sinchiyayninwan
|
sinchiyayninkunawan
|
| comitative
|
sinchiyayninintin
|
sinchiyayninkunantin
|
| abessive
|
sinchiyayninninnaq
|
sinchiyayninkunannaq
|
| comparative
|
sinchiyayninhina
|
sinchiyayninkunahina
|
| causative
|
sinchiyayninrayku
|
sinchiyayninkunarayku
|
| benefactive
|
sinchiyayninpaq
|
sinchiyayninkunapaq
|
| associative
|
sinchiyayninpura
|
sinchiyayninkunapura
|
| distributive
|
sinchiyaynininka
|
sinchiyayninkunanka
|
| exclusive
|
sinchiyayninlla
|
sinchiyayninkunalla
|
ñuqanchikpa - first-person inclusive plural
| ñuqanchikpa (our(incl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
sinchiyayninchik
|
sinchiyayninchikkuna
|
| accusative
|
sinchiyayninchikta
|
sinchiyayninchikkunata
|
| dative
|
sinchiyayninchikman
|
sinchiyayninchikkunaman
|
| genitive
|
sinchiyayninchikpa
|
sinchiyayninchikkunap
|
| locative
|
sinchiyayninchikpi
|
sinchiyayninchikkunapi
|
| terminative
|
sinchiyayninchikkama
|
sinchiyayninchikkunakama
|
| ablative
|
sinchiyayninchikmanta
|
sinchiyayninchikkunamanta
|
| instrumental
|
sinchiyayninchikwan
|
sinchiyayninchikkunawan
|
| comitative
|
sinchiyayninchiknintin
|
sinchiyayninchikkunantin
|
| abessive
|
sinchiyayninchikninnaq
|
sinchiyayninchikkunannaq
|
| comparative
|
sinchiyayninchikhina
|
sinchiyayninchikkunahina
|
| causative
|
sinchiyayninchikrayku
|
sinchiyayninchikkunarayku
|
| benefactive
|
sinchiyayninchikpaq
|
sinchiyayninchikkunapaq
|
| associative
|
sinchiyayninchikpura
|
sinchiyayninchikkunapura
|
| distributive
|
sinchiyayninchikninka
|
sinchiyayninchikkunanka
|
| exclusive
|
sinchiyayninchiklla
|
sinchiyayninchikkunalla
|
ñuqaykup - first-person exclusive plural
| ñuqaykup (our(excl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
sinchiyayniyku
|
sinchiyayniykukuna
|
| accusative
|
sinchiyayniykuta
|
sinchiyayniykukunata
|
| dative
|
sinchiyayniykuman
|
sinchiyayniykukunaman
|
| genitive
|
sinchiyayniykupa
|
sinchiyayniykukunap
|
| locative
|
sinchiyayniykupi
|
sinchiyayniykukunapi
|
| terminative
|
sinchiyayniykukama
|
sinchiyayniykukunakama
|
| ablative
|
sinchiyayniykumanta
|
sinchiyayniykukunamanta
|
| instrumental
|
sinchiyayniykuwan
|
sinchiyayniykukunawan
|
| comitative
|
sinchiyayniykuntin
|
sinchiyayniykukunantin
|
| abessive
|
sinchiyayniykunnaq
|
sinchiyayniykukunannaq
|
| comparative
|
sinchiyayniykuhina
|
sinchiyayniykukunahina
|
| causative
|
sinchiyayniykurayku
|
sinchiyayniykukunarayku
|
| benefactive
|
sinchiyayniykupaq
|
sinchiyayniykukunapaq
|
| associative
|
sinchiyayniykupura
|
sinchiyayniykukunapura
|
| distributive
|
sinchiyayniykunka
|
sinchiyayniykukunanka
|
| exclusive
|
sinchiyayniykulla
|
sinchiyayniykukunalla
|
qamkunap - second-person plural
| qamkunap (your(pl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
sinchiyayniykichik
|
sinchiyayniykichikkuna
|
| accusative
|
sinchiyayniykichikta
|
sinchiyayniykichikkunata
|
| dative
|
sinchiyayniykichikman
|
sinchiyayniykichikkunaman
|
| genitive
|
sinchiyayniykichikpa
|
sinchiyayniykichikkunap
|
| locative
|
sinchiyayniykichikpi
|
sinchiyayniykichikkunapi
|
| terminative
|
sinchiyayniykichikkama
|
sinchiyayniykichikkunakama
|
| ablative
|
sinchiyayniykichikmanta
|
sinchiyayniykichikkunamanta
|
| instrumental
|
sinchiyayniykichikwan
|
sinchiyayniykichikkunawan
|
| comitative
|
sinchiyayniykichiknintin
|
sinchiyayniykichikkunantin
|
| abessive
|
sinchiyayniykichikninnaq
|
sinchiyayniykichikkunannaq
|
| comparative
|
sinchiyayniykichikhina
|
sinchiyayniykichikkunahina
|
| causative
|
sinchiyayniykichikrayku
|
sinchiyayniykichikkunarayku
|
| benefactive
|
sinchiyayniykichikpaq
|
sinchiyayniykichikkunapaq
|
| associative
|
sinchiyayniykichikpura
|
sinchiyayniykichikkunapura
|
| distributive
|
sinchiyayniykichikninka
|
sinchiyayniykichikkunanka
|
| exclusive
|
sinchiyayniykichiklla
|
sinchiyayniykichikkunalla
|
paykunap - third-person plural
| paykunap (their)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
sinchiyayninku
|
sinchiyayninkukuna
|
| accusative
|
sinchiyayninkuta
|
sinchiyayninkukunata
|
| dative
|
sinchiyayninkuman
|
sinchiyayninkukunaman
|
| genitive
|
sinchiyayninkupa
|
sinchiyayninkukunap
|
| locative
|
sinchiyayninkupi
|
sinchiyayninkukunapi
|
| terminative
|
sinchiyayninkukama
|
sinchiyayninkukunakama
|
| ablative
|
sinchiyayninkumanta
|
sinchiyayninkukunamanta
|
| instrumental
|
sinchiyayninkuwan
|
sinchiyayninkukunawan
|
| comitative
|
sinchiyayninkuntin
|
sinchiyayninkukunantin
|
| abessive
|
sinchiyayninkunnaq
|
sinchiyayninkukunannaq
|
| comparative
|
sinchiyayninkuhina
|
sinchiyayninkukunahina
|
| causative
|
sinchiyayninkurayku
|
sinchiyayninkukunarayku
|
| benefactive
|
sinchiyayninkupaq
|
sinchiyayninkukunapaq
|
| associative
|
sinchiyayninkupura
|
sinchiyayninkukunapura
|
| distributive
|
sinchiyayninkunka
|
sinchiyayninkukunanka
|
| exclusive
|
sinchiyayninkulla
|
sinchiyayninkukunalla
|
|