Quechua
FWOTD – 21 July 2016
Etymology
Metathesis under Aymara influence of earlier suruy (“slide†”) + -chi (“causative suffix”) + -q (“agentive suffix”), literally “that which makes [someone] slip”.[1]
Pronunciation
Noun
suruqch'i
- (Cuzco-Collao)[2][3] altitude sickness, soroche
Declension
Declension of suruqch'i
|
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
suruqch'i
|
suruqch'ikuna
|
| accusative
|
suruqch'ita
|
suruqch'ikunata
|
| dative
|
suruqch'iman
|
suruqch'ikunaman
|
| genitive
|
suruqch'ip
|
suruqch'ikunap
|
| locative
|
suruqch'ipi
|
suruqch'ikunapi
|
| terminative
|
suruqch'ikama
|
suruqch'ikunakama
|
| ablative
|
suruqch'imanta
|
suruqch'ikunamanta
|
| instrumental
|
suruqch'iwan
|
suruqch'ikunawan
|
| comitative
|
suruqch'intin
|
suruqch'ikunantin
|
| abessive
|
suruqch'innaq
|
suruqch'ikunannaq
|
| comparative
|
suruqch'ihina
|
suruqch'ikunahina
|
| causative
|
suruqch'irayku
|
suruqch'ikunarayku
|
| benefactive
|
suruqch'ipaq
|
suruqch'ikunapaq
|
| associative
|
suruqch'ipura
|
suruqch'ikunapura
|
| distributive
|
suruqch'inka
|
suruqch'ikunanka
|
| exclusive
|
suruqch'illa
|
suruqch'ikunalla
|
Possessive forms of suruqch'i
ñuqap - first-person singular
| ñuqap (my)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
suruqch'iy
|
suruqch'iykuna
|
| accusative
|
suruqch'iyta
|
suruqch'iykunata
|
| dative
|
suruqch'iyman
|
suruqch'iykunaman
|
| genitive
|
suruqch'iypa
|
suruqch'iykunap
|
| locative
|
suruqch'iypi
|
suruqch'iykunapi
|
| terminative
|
suruqch'iykama
|
suruqch'iykunakama
|
| ablative
|
suruqch'iymanta
|
suruqch'iykunamanta
|
| instrumental
|
suruqch'iywan
|
suruqch'iykunawan
|
| comitative
|
suruqch'iynintin
|
suruqch'iykunantin
|
| abessive
|
suruqch'iyninnaq
|
suruqch'iykunannaq
|
| comparative
|
suruqch'iyhina
|
suruqch'iykunahina
|
| causative
|
suruqch'iyrayku
|
suruqch'iykunarayku
|
| benefactive
|
suruqch'iypaq
|
suruqch'iykunapaq
|
| associative
|
suruqch'iypura
|
suruqch'iykunapura
|
| distributive
|
suruqch'iyninka
|
suruqch'iykunanka
|
| exclusive
|
suruqch'iylla
|
suruqch'iykunalla
|
qampa - second-person singular
| qampa (your)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
suruqch'iyki
|
suruqch'iykikuna
|
| accusative
|
suruqch'iykita
|
suruqch'iykikunata
|
| dative
|
suruqch'iykiman
|
suruqch'iykikunaman
|
| genitive
|
suruqch'iykipa
|
suruqch'iykikunap
|
| locative
|
suruqch'iykipi
|
suruqch'iykikunapi
|
| terminative
|
suruqch'iykikama
|
suruqch'iykikunakama
|
| ablative
|
suruqch'iykimanta
|
suruqch'iykikunamanta
|
| instrumental
|
suruqch'iykiwan
|
suruqch'iykikunawan
|
| comitative
|
suruqch'iykintin
|
suruqch'iykikunantin
|
| abessive
|
suruqch'iykinnaq
|
suruqch'iykikunannaq
|
| comparative
|
suruqch'iykihina
|
suruqch'iykikunahina
|
| causative
|
suruqch'iykirayku
|
suruqch'iykikunarayku
|
| benefactive
|
suruqch'iykipaq
|
suruqch'iykikunapaq
|
| associative
|
suruqch'iykipura
|
suruqch'iykikunapura
|
| distributive
|
suruqch'iykinka
|
suruqch'iykikunanka
|
| exclusive
|
suruqch'iykilla
|
suruqch'iykikunalla
|
paypa - third-person singular
| paypa (his/her/its)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
suruqch'in
|
suruqch'inkuna
|
| accusative
|
suruqch'inta
|
suruqch'inkunata
|
| dative
|
suruqch'inman
|
suruqch'inkunaman
|
| genitive
|
suruqch'inpa
|
suruqch'inkunap
|
| locative
|
suruqch'inpi
|
suruqch'inkunapi
|
| terminative
|
suruqch'inkama
|
suruqch'inkunakama
|
| ablative
|
suruqch'inmanta
|
suruqch'inkunamanta
|
| instrumental
|
suruqch'inwan
|
suruqch'inkunawan
|
| comitative
|
suruqch'inintin
|
suruqch'inkunantin
|
| abessive
|
suruqch'inninnaq
|
suruqch'inkunannaq
|
| comparative
|
suruqch'inhina
|
suruqch'inkunahina
|
| causative
|
suruqch'inrayku
|
suruqch'inkunarayku
|
| benefactive
|
suruqch'inpaq
|
suruqch'inkunapaq
|
| associative
|
suruqch'inpura
|
suruqch'inkunapura
|
| distributive
|
suruqch'ininka
|
suruqch'inkunanka
|
| exclusive
|
suruqch'inlla
|
suruqch'inkunalla
|
ñuqanchikpa - first-person inclusive plural
| ñuqanchikpa (our(incl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
suruqch'inchik
|
suruqch'inchikkuna
|
| accusative
|
suruqch'inchikta
|
suruqch'inchikkunata
|
| dative
|
suruqch'inchikman
|
suruqch'inchikkunaman
|
| genitive
|
suruqch'inchikpa
|
suruqch'inchikkunap
|
| locative
|
suruqch'inchikpi
|
suruqch'inchikkunapi
|
| terminative
|
suruqch'inchikkama
|
suruqch'inchikkunakama
|
| ablative
|
suruqch'inchikmanta
|
suruqch'inchikkunamanta
|
| instrumental
|
suruqch'inchikwan
|
suruqch'inchikkunawan
|
| comitative
|
suruqch'inchiknintin
|
suruqch'inchikkunantin
|
| abessive
|
suruqch'inchikninnaq
|
suruqch'inchikkunannaq
|
| comparative
|
suruqch'inchikhina
|
suruqch'inchikkunahina
|
| causative
|
suruqch'inchikrayku
|
suruqch'inchikkunarayku
|
| benefactive
|
suruqch'inchikpaq
|
suruqch'inchikkunapaq
|
| associative
|
suruqch'inchikpura
|
suruqch'inchikkunapura
|
| distributive
|
suruqch'inchikninka
|
suruqch'inchikkunanka
|
| exclusive
|
suruqch'inchiklla
|
suruqch'inchikkunalla
|
ñuqaykup - first-person exclusive plural
| ñuqaykup (our(excl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
suruqch'iyku
|
suruqch'iykukuna
|
| accusative
|
suruqch'iykuta
|
suruqch'iykukunata
|
| dative
|
suruqch'iykuman
|
suruqch'iykukunaman
|
| genitive
|
suruqch'iykupa
|
suruqch'iykukunap
|
| locative
|
suruqch'iykupi
|
suruqch'iykukunapi
|
| terminative
|
suruqch'iykukama
|
suruqch'iykukunakama
|
| ablative
|
suruqch'iykumanta
|
suruqch'iykukunamanta
|
| instrumental
|
suruqch'iykuwan
|
suruqch'iykukunawan
|
| comitative
|
suruqch'iykuntin
|
suruqch'iykukunantin
|
| abessive
|
suruqch'iykunnaq
|
suruqch'iykukunannaq
|
| comparative
|
suruqch'iykuhina
|
suruqch'iykukunahina
|
| causative
|
suruqch'iykurayku
|
suruqch'iykukunarayku
|
| benefactive
|
suruqch'iykupaq
|
suruqch'iykukunapaq
|
| associative
|
suruqch'iykupura
|
suruqch'iykukunapura
|
| distributive
|
suruqch'iykunka
|
suruqch'iykukunanka
|
| exclusive
|
suruqch'iykulla
|
suruqch'iykukunalla
|
qamkunap - second-person plural
| qamkunap (your(pl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
suruqch'iykichik
|
suruqch'iykichikkuna
|
| accusative
|
suruqch'iykichikta
|
suruqch'iykichikkunata
|
| dative
|
suruqch'iykichikman
|
suruqch'iykichikkunaman
|
| genitive
|
suruqch'iykichikpa
|
suruqch'iykichikkunap
|
| locative
|
suruqch'iykichikpi
|
suruqch'iykichikkunapi
|
| terminative
|
suruqch'iykichikkama
|
suruqch'iykichikkunakama
|
| ablative
|
suruqch'iykichikmanta
|
suruqch'iykichikkunamanta
|
| instrumental
|
suruqch'iykichikwan
|
suruqch'iykichikkunawan
|
| comitative
|
suruqch'iykichiknintin
|
suruqch'iykichikkunantin
|
| abessive
|
suruqch'iykichikninnaq
|
suruqch'iykichikkunannaq
|
| comparative
|
suruqch'iykichikhina
|
suruqch'iykichikkunahina
|
| causative
|
suruqch'iykichikrayku
|
suruqch'iykichikkunarayku
|
| benefactive
|
suruqch'iykichikpaq
|
suruqch'iykichikkunapaq
|
| associative
|
suruqch'iykichikpura
|
suruqch'iykichikkunapura
|
| distributive
|
suruqch'iykichikninka
|
suruqch'iykichikkunanka
|
| exclusive
|
suruqch'iykichiklla
|
suruqch'iykichikkunalla
|
paykunap - third-person plural
| paykunap (their)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
suruqch'inku
|
suruqch'inkukuna
|
| accusative
|
suruqch'inkuta
|
suruqch'inkukunata
|
| dative
|
suruqch'inkuman
|
suruqch'inkukunaman
|
| genitive
|
suruqch'inkupa
|
suruqch'inkukunap
|
| locative
|
suruqch'inkupi
|
suruqch'inkukunapi
|
| terminative
|
suruqch'inkukama
|
suruqch'inkukunakama
|
| ablative
|
suruqch'inkumanta
|
suruqch'inkukunamanta
|
| instrumental
|
suruqch'inkuwan
|
suruqch'inkukunawan
|
| comitative
|
suruqch'inkuntin
|
suruqch'inkukunantin
|
| abessive
|
suruqch'inkunnaq
|
suruqch'inkukunannaq
|
| comparative
|
suruqch'inkuhina
|
suruqch'inkukunahina
|
| causative
|
suruqch'inkurayku
|
suruqch'inkukunarayku
|
| benefactive
|
suruqch'inkupaq
|
suruqch'inkukunapaq
|
| associative
|
suruqch'inkupura
|
suruqch'inkukunapura
|
| distributive
|
suruqch'inkunka
|
suruqch'inkukunanka
|
| exclusive
|
suruqch'inkulla
|
suruqch'inkukunalla
|
|
Descendants
References
- ^ Cerrón-Palomino, Rodolfo (2008) Voces del Ande: ensayos de onomástica andina [Words of the Andes: essays on Andean onomastics][1], Lima: Fondo Editorial PUCP, →DOI, pages 117–118
- ^ Academia Mayor de la Lengua Quechua (2005) Diccionario quechua-español-quechua/Qheswa-español-qheswa simi taqe[2], Cuzco: Regional Government of Cuzco, page 189
- ^ The template Template:R:Laime2007 does not use the parameter(s):
p=105
Please see Module:checkparams for help with this warning.Laime Ajacopa, Teofilo (2007) Diccionario bilingüe / Iskay simipi yuyayk’ancha quechua-castellano castellano-quechua[3], 2 edition, La Paz: (versión preliminar)