użyczyć

From użytek +‎ -yć with a shift of to give to use → to give. Compare pożyczyć. First attested in 1420.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /uʒʲit͡ʃʲʲit͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /uʒʲit͡ʃʲʲit͡ɕʲ/

użyczyć pf (imperfective użyczać)

1. to give, to grant [with genitive or accusative]
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[1], page 506:

     Zaprzyszyągam vasz..., abysczye se mną... proszyly... syna mego mylego, aby my alye tego vzyczyl (ut saltem mihi concedat), abych sz nym vzyvala tey Vyelykonoczy v Yerusalem

     [Zaprzysięgam was..., abyście se mną... prosili... syna mego miłego, aby mi ale tego użyczył (ut saltem mihi concedat), abych z nim używała tej Wielikonocy w Jerusalem]

   • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej‎^[2], Modlitewnik Nawojki, page 177:

     Vzycz czelestne zdrowye (confer vitae sanitatem) a w cznothach dobrych przemyeskawanye

     [Użycz cielestne zdrowie (confer vitae sanitatem) a w cnotach dobrych przemieszkawanie]

2. to cause, to make happen
   • 1424, Kanon mszy św., Canon missae., volume III, page 54:

     Wszythkych szwyøtych twych... zasluszenym y tesz proszbami vszyczy (concedas), aby we wszelkych zaszczyczenya twego vsczyczeny bychom byly pomoczą

     [Wszytkich świętych twych... zasłużenim i też prośbami użyczy (concedas), aby we wszelkich zaszczycenia twego uszczyceni bychom byli pomocą]

3. to allow
   • 1868 [1441], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[3], volume XIII (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 108:

     Stanislaus Nicolao contulit al. vziczil residere super obligacione in Dobanyeuicze usque ad exempcionem

     [Stanislaus Nicolao contulit al. użyczył residere super obligacione in Dobaniowice usque ad exempcionem]

4. (attested in Greater Poland) to allow someone to participate; to share something with someone
   • 1874-1891 [1436], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[4], [5], [6]}, volume XXIII, page 277:

     Corws cum ruminaret intra se, cui sui cordis interdum posset communicare, gl. participare vsiczicz, secretum, columba talia cogitantem aspiciens accessit ad eum

     [Corws cum ruminaret intra se, cui sui cordis interdum posset communicare, gl. participare użyczyć, secretum, columba talia cogitantem aspiciens accessit ad eum]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 30v:

     Communicare id est cum aliis aliquod bonum facere vzyczycz

     [Communicare id est cum aliis aliquod bonum facere użyczyć]

• Polish: użyczyć, uzycyć (Lasovia)

• Boryś, Wiesław (2005) “użyczyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “użyczyć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “użyczyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “użyczyć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• uzycyć (Lasovia)

Inherited from Old Polish użyczyć. By surface analysis, użytek +‎ -yć. Compare Kashubian ùżëczëc.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɘt͡ʂɘt͡ɕ
• Syllabification: u‧ży‧czyć

użyczyć pf (imperfective użyczać)

1. (transitive) to lend (to give something to someone for free temporarily) [with genitive] or (proscribed) [with accusative ‘what’], [with dative ‘to whom’], [with na (+ accusative)] or [with pod (+ accusative) ‘for what’]

   Synonyms: udostępnić, wypożyczyć

2. (transitive) to give; to accord; to extend; to grant; to oblige (to let someone visit, stay, to give protection or support) [with genitive] or (proscribed) [with accusative ‘what’], [with dative ‘to whom’]
3. (transitive, literary) to allow to serve (to let something fill a role in a sentence) [with genitive] or (proscribed) [with accusative ‘what’], [with dative ‘to whom’], [with do (+ genitive) ‘for what’]
4. (intransitive) to serve (to become the source of something)
5. (reflexive with się, obsolete) to offer one's services
6. (reflexive with się, obsolete) to offer one's companionship

• użyczyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• użyczyć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “użyczyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “UŻYCZYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 24.03.2019
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “użyczyć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “użyczyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “użyczyć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 430
• użyczyć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego