wañuchiy

Quechua

Etymology

From wañuy +‎ -chi (causative suffix) +‎ -y.

Noun

wañuchiy

  1. killing, murder, massacre

Declension

Declension of wañuchiy
singular plural
nominative wañuchiy wañuchiykuna
accusative wañuchiyta wañuchiykunata
dative wañuchiyman wañuchiykunaman
genitive wañuchiypa wañuchiykunap
locative wañuchiypi wañuchiykunapi
terminative wañuchiykama wañuchiykunakama
ablative wañuchiymanta wañuchiykunamanta
instrumental wañuchiywan wañuchiykunawan
comitative wañuchiynintin wañuchiykunantin
abessive wañuchiyninnaq wañuchiykunannaq
comparative wañuchiyhina wañuchiykunahina
causative wañuchiyrayku wañuchiykunarayku
benefactive wañuchiypaq wañuchiykunapaq
associative wañuchiypura wañuchiykunapura
distributive wañuchiyninka wañuchiykunanka
exclusive wañuchiylla wañuchiykunalla
Possessive forms of wañuchiy
ñuqap - first-person singular
ñuqap (my) singular plural
nominative wañuchiyniy wañuchiyniykuna
accusative wañuchiyniyta wañuchiyniykunata
dative wañuchiyniyman wañuchiyniykunaman
genitive wañuchiyniypa wañuchiyniykunap
locative wañuchiyniypi wañuchiyniykunapi
terminative wañuchiyniykama wañuchiyniykunakama
ablative wañuchiyniymanta wañuchiyniykunamanta
instrumental wañuchiyniywan wañuchiyniykunawan
comitative wañuchiyniynintin wañuchiyniykunantin
abessive wañuchiyniyninnaq wañuchiyniykunannaq
comparative wañuchiyniyhina wañuchiyniykunahina
causative wañuchiyniyrayku wañuchiyniykunarayku
benefactive wañuchiyniypaq wañuchiyniykunapaq
associative wañuchiyniypura wañuchiyniykunapura
distributive wañuchiyniyninka wañuchiyniykunanka
exclusive wañuchiyniylla wañuchiyniykunalla
qampa - second-person singular
qampa (your) singular plural
nominative wañuchiyniyki wañuchiyniykikuna
accusative wañuchiyniykita wañuchiyniykikunata
dative wañuchiyniykiman wañuchiyniykikunaman
genitive wañuchiyniykipa wañuchiyniykikunap
locative wañuchiyniykipi wañuchiyniykikunapi
terminative wañuchiyniykikama wañuchiyniykikunakama
ablative wañuchiyniykimanta wañuchiyniykikunamanta
instrumental wañuchiyniykiwan wañuchiyniykikunawan
comitative wañuchiyniykintin wañuchiyniykikunantin
abessive wañuchiyniykinnaq wañuchiyniykikunannaq
comparative wañuchiyniykihina wañuchiyniykikunahina
causative wañuchiyniykirayku wañuchiyniykikunarayku
benefactive wañuchiyniykipaq wañuchiyniykikunapaq
associative wañuchiyniykipura wañuchiyniykikunapura
distributive wañuchiyniykinka wañuchiyniykikunanka
exclusive wañuchiyniykilla wañuchiyniykikunalla
paypa - third-person singular
paypa (his/her/its) singular plural
nominative wañuchiynin wañuchiyninkuna
accusative wañuchiyninta wañuchiyninkunata
dative wañuchiyninman wañuchiyninkunaman
genitive wañuchiyninpa wañuchiyninkunap
locative wañuchiyninpi wañuchiyninkunapi
terminative wañuchiyninkama wañuchiyninkunakama
ablative wañuchiyninmanta wañuchiyninkunamanta
instrumental wañuchiyninwan wañuchiyninkunawan
comitative wañuchiyninintin wañuchiyninkunantin
abessive wañuchiyninninnaq wañuchiyninkunannaq
comparative wañuchiyninhina wañuchiyninkunahina
causative wañuchiyninrayku wañuchiyninkunarayku
benefactive wañuchiyninpaq wañuchiyninkunapaq
associative wañuchiyninpura wañuchiyninkunapura
distributive wañuchiynininka wañuchiyninkunanka
exclusive wañuchiyninlla wañuchiyninkunalla
ñuqanchikpa - first-person inclusive plural
ñuqanchikpa (our(incl)) singular plural
nominative wañuchiyninchik wañuchiyninchikkuna
accusative wañuchiyninchikta wañuchiyninchikkunata
dative wañuchiyninchikman wañuchiyninchikkunaman
genitive wañuchiyninchikpa wañuchiyninchikkunap
locative wañuchiyninchikpi wañuchiyninchikkunapi
terminative wañuchiyninchikkama wañuchiyninchikkunakama
ablative wañuchiyninchikmanta wañuchiyninchikkunamanta
instrumental wañuchiyninchikwan wañuchiyninchikkunawan
comitative wañuchiyninchiknintin wañuchiyninchikkunantin
abessive wañuchiyninchikninnaq wañuchiyninchikkunannaq
comparative wañuchiyninchikhina wañuchiyninchikkunahina
causative wañuchiyninchikrayku wañuchiyninchikkunarayku
benefactive wañuchiyninchikpaq wañuchiyninchikkunapaq
associative wañuchiyninchikpura wañuchiyninchikkunapura
distributive wañuchiyninchikninka wañuchiyninchikkunanka
exclusive wañuchiyninchiklla wañuchiyninchikkunalla
ñuqaykup - first-person exclusive plural
ñuqaykup (our(excl)) singular plural
nominative wañuchiyniyku wañuchiyniykukuna
accusative wañuchiyniykuta wañuchiyniykukunata
dative wañuchiyniykuman wañuchiyniykukunaman
genitive wañuchiyniykupa wañuchiyniykukunap
locative wañuchiyniykupi wañuchiyniykukunapi
terminative wañuchiyniykukama wañuchiyniykukunakama
ablative wañuchiyniykumanta wañuchiyniykukunamanta
instrumental wañuchiyniykuwan wañuchiyniykukunawan
comitative wañuchiyniykuntin wañuchiyniykukunantin
abessive wañuchiyniykunnaq wañuchiyniykukunannaq
comparative wañuchiyniykuhina wañuchiyniykukunahina
causative wañuchiyniykurayku wañuchiyniykukunarayku
benefactive wañuchiyniykupaq wañuchiyniykukunapaq
associative wañuchiyniykupura wañuchiyniykukunapura
distributive wañuchiyniykunka wañuchiyniykukunanka
exclusive wañuchiyniykulla wañuchiyniykukunalla
qamkunap - second-person plural
qamkunap (your(pl)) singular plural
nominative wañuchiyniykichik wañuchiyniykichikkuna
accusative wañuchiyniykichikta wañuchiyniykichikkunata
dative wañuchiyniykichikman wañuchiyniykichikkunaman
genitive wañuchiyniykichikpa wañuchiyniykichikkunap
locative wañuchiyniykichikpi wañuchiyniykichikkunapi
terminative wañuchiyniykichikkama wañuchiyniykichikkunakama
ablative wañuchiyniykichikmanta wañuchiyniykichikkunamanta
instrumental wañuchiyniykichikwan wañuchiyniykichikkunawan
comitative wañuchiyniykichiknintin wañuchiyniykichikkunantin
abessive wañuchiyniykichikninnaq wañuchiyniykichikkunannaq
comparative wañuchiyniykichikhina wañuchiyniykichikkunahina
causative wañuchiyniykichikrayku wañuchiyniykichikkunarayku
benefactive wañuchiyniykichikpaq wañuchiyniykichikkunapaq
associative wañuchiyniykichikpura wañuchiyniykichikkunapura
distributive wañuchiyniykichikninka wañuchiyniykichikkunanka
exclusive wañuchiyniykichiklla wañuchiyniykichikkunalla
paykunap - third-person plural
paykunap (their) singular plural
nominative wañuchiyninku wañuchiyninkukuna
accusative wañuchiyninkuta wañuchiyninkukunata
dative wañuchiyninkuman wañuchiyninkukunaman
genitive wañuchiyninkupa wañuchiyninkukunap
locative wañuchiyninkupi wañuchiyninkukunapi
terminative wañuchiyninkukama wañuchiyninkukunakama
ablative wañuchiyninkumanta wañuchiyninkukunamanta
instrumental wañuchiyninkuwan wañuchiyninkukunawan
comitative wañuchiyninkuntin wañuchiyninkukunantin
abessive wañuchiyninkunnaq wañuchiyninkukunannaq
comparative wañuchiyninkuhina wañuchiyninkukunahina
causative wañuchiyninkurayku wañuchiyninkukunarayku
benefactive wañuchiyninkupaq wañuchiyninkukunapaq
associative wañuchiyninkupura wañuchiyninkukunapura
distributive wañuchiyninkunka wañuchiyninkukunanka
exclusive wañuchiyninkulla wañuchiyninkukunalla

Verb

wañuchiy

  1. (transitive) to kill, murder
  2. (transitive) to turn off

Conjugation

Conjugation of wañuchiy
infinitive wañuchiy
agentive wañuchiq
present participle wañuchispa
past participle wañuchisqa
future participle wañuchina
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person
inclusive
1st person
exclusive
2nd person 3rd person
indicative ñuqa qam pay ñuqanchik ñuqayku qamkuna paykuna
present wañuchini wañuchinki wañuchin wañuchinchik wañuchiyku
wañuchiniku1
wañuchinkichik wañuchinku
past
(experienced)
wañuchirqani wañuchirqanki wañuchirqan wañuchirqanchik wañuchirqayku
wañuchirqaniku
wañuchirqankichik wañuchirqanku
past
(reported)
wañuchisqani wañuchisqanki wañuchisqan wañuchisqanchik wañuchisqayku
wañuchisqaniku
wañuchisqankichik wañuchisqanku
future wañuchisaq wañuchinki wañuchinqa wañuchisunchik wañuchisaqku wañuchinkichik wañuchinqaku
imperative qam pay ñuqanchik qamkuna paykuna
affirmative wañuchiy wañuchichun wañuchisun2
wañuchisunchik
wañuchiychik wañuchichunku
negative ama
wañuchiychu
ama
wañuchichunchu
ama wañuchisunchu
ama wañuchisunchikchu
ama
wañuchiychikchu
ama
wañuchichunkuchu

1 The conjugation -niku is only for the Ayacucho-Chanca variety.
2 The form -sun refers to "you and I together", while the form -sunchik refers to "you and I and other people".

See also