Quechua
Etymology
From wañu + -y.
Noun
wañuy
- death
Declension
Declension of wañuy
|
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
wañuy
|
wañuykuna
|
| accusative
|
wañuyta
|
wañuykunata
|
| dative
|
wañuyman
|
wañuykunaman
|
| genitive
|
wañuypa
|
wañuykunap
|
| locative
|
wañuypi
|
wañuykunapi
|
| terminative
|
wañuykama
|
wañuykunakama
|
| ablative
|
wañuymanta
|
wañuykunamanta
|
| instrumental
|
wañuywan
|
wañuykunawan
|
| comitative
|
wañuynintin
|
wañuykunantin
|
| abessive
|
wañuyninnaq
|
wañuykunannaq
|
| comparative
|
wañuyhina
|
wañuykunahina
|
| causative
|
wañuyrayku
|
wañuykunarayku
|
| benefactive
|
wañuypaq
|
wañuykunapaq
|
| associative
|
wañuypura
|
wañuykunapura
|
| distributive
|
wañuyninka
|
wañuykunanka
|
| exclusive
|
wañuylla
|
wañuykunalla
|
Possessive forms of wañuy
ñuqap - first-person singular
| ñuqap (my)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
wañuyniy
|
wañuyniykuna
|
| accusative
|
wañuyniyta
|
wañuyniykunata
|
| dative
|
wañuyniyman
|
wañuyniykunaman
|
| genitive
|
wañuyniypa
|
wañuyniykunap
|
| locative
|
wañuyniypi
|
wañuyniykunapi
|
| terminative
|
wañuyniykama
|
wañuyniykunakama
|
| ablative
|
wañuyniymanta
|
wañuyniykunamanta
|
| instrumental
|
wañuyniywan
|
wañuyniykunawan
|
| comitative
|
wañuyniynintin
|
wañuyniykunantin
|
| abessive
|
wañuyniyninnaq
|
wañuyniykunannaq
|
| comparative
|
wañuyniyhina
|
wañuyniykunahina
|
| causative
|
wañuyniyrayku
|
wañuyniykunarayku
|
| benefactive
|
wañuyniypaq
|
wañuyniykunapaq
|
| associative
|
wañuyniypura
|
wañuyniykunapura
|
| distributive
|
wañuyniyninka
|
wañuyniykunanka
|
| exclusive
|
wañuyniylla
|
wañuyniykunalla
|
qampa - second-person singular
| qampa (your)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
wañuyniyki
|
wañuyniykikuna
|
| accusative
|
wañuyniykita
|
wañuyniykikunata
|
| dative
|
wañuyniykiman
|
wañuyniykikunaman
|
| genitive
|
wañuyniykipa
|
wañuyniykikunap
|
| locative
|
wañuyniykipi
|
wañuyniykikunapi
|
| terminative
|
wañuyniykikama
|
wañuyniykikunakama
|
| ablative
|
wañuyniykimanta
|
wañuyniykikunamanta
|
| instrumental
|
wañuyniykiwan
|
wañuyniykikunawan
|
| comitative
|
wañuyniykintin
|
wañuyniykikunantin
|
| abessive
|
wañuyniykinnaq
|
wañuyniykikunannaq
|
| comparative
|
wañuyniykihina
|
wañuyniykikunahina
|
| causative
|
wañuyniykirayku
|
wañuyniykikunarayku
|
| benefactive
|
wañuyniykipaq
|
wañuyniykikunapaq
|
| associative
|
wañuyniykipura
|
wañuyniykikunapura
|
| distributive
|
wañuyniykinka
|
wañuyniykikunanka
|
| exclusive
|
wañuyniykilla
|
wañuyniykikunalla
|
paypa - third-person singular
| paypa (his/her/its)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
wañuynin
|
wañuyninkuna
|
| accusative
|
wañuyninta
|
wañuyninkunata
|
| dative
|
wañuyninman
|
wañuyninkunaman
|
| genitive
|
wañuyninpa
|
wañuyninkunap
|
| locative
|
wañuyninpi
|
wañuyninkunapi
|
| terminative
|
wañuyninkama
|
wañuyninkunakama
|
| ablative
|
wañuyninmanta
|
wañuyninkunamanta
|
| instrumental
|
wañuyninwan
|
wañuyninkunawan
|
| comitative
|
wañuyninintin
|
wañuyninkunantin
|
| abessive
|
wañuyninninnaq
|
wañuyninkunannaq
|
| comparative
|
wañuyninhina
|
wañuyninkunahina
|
| causative
|
wañuyninrayku
|
wañuyninkunarayku
|
| benefactive
|
wañuyninpaq
|
wañuyninkunapaq
|
| associative
|
wañuyninpura
|
wañuyninkunapura
|
| distributive
|
wañuynininka
|
wañuyninkunanka
|
| exclusive
|
wañuyninlla
|
wañuyninkunalla
|
ñuqanchikpa - first-person inclusive plural
| ñuqanchikpa (our(incl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
wañuyninchik
|
wañuyninchikkuna
|
| accusative
|
wañuyninchikta
|
wañuyninchikkunata
|
| dative
|
wañuyninchikman
|
wañuyninchikkunaman
|
| genitive
|
wañuyninchikpa
|
wañuyninchikkunap
|
| locative
|
wañuyninchikpi
|
wañuyninchikkunapi
|
| terminative
|
wañuyninchikkama
|
wañuyninchikkunakama
|
| ablative
|
wañuyninchikmanta
|
wañuyninchikkunamanta
|
| instrumental
|
wañuyninchikwan
|
wañuyninchikkunawan
|
| comitative
|
wañuyninchiknintin
|
wañuyninchikkunantin
|
| abessive
|
wañuyninchikninnaq
|
wañuyninchikkunannaq
|
| comparative
|
wañuyninchikhina
|
wañuyninchikkunahina
|
| causative
|
wañuyninchikrayku
|
wañuyninchikkunarayku
|
| benefactive
|
wañuyninchikpaq
|
wañuyninchikkunapaq
|
| associative
|
wañuyninchikpura
|
wañuyninchikkunapura
|
| distributive
|
wañuyninchikninka
|
wañuyninchikkunanka
|
| exclusive
|
wañuyninchiklla
|
wañuyninchikkunalla
|
ñuqaykup - first-person exclusive plural
| ñuqaykup (our(excl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
wañuyniyku
|
wañuyniykukuna
|
| accusative
|
wañuyniykuta
|
wañuyniykukunata
|
| dative
|
wañuyniykuman
|
wañuyniykukunaman
|
| genitive
|
wañuyniykupa
|
wañuyniykukunap
|
| locative
|
wañuyniykupi
|
wañuyniykukunapi
|
| terminative
|
wañuyniykukama
|
wañuyniykukunakama
|
| ablative
|
wañuyniykumanta
|
wañuyniykukunamanta
|
| instrumental
|
wañuyniykuwan
|
wañuyniykukunawan
|
| comitative
|
wañuyniykuntin
|
wañuyniykukunantin
|
| abessive
|
wañuyniykunnaq
|
wañuyniykukunannaq
|
| comparative
|
wañuyniykuhina
|
wañuyniykukunahina
|
| causative
|
wañuyniykurayku
|
wañuyniykukunarayku
|
| benefactive
|
wañuyniykupaq
|
wañuyniykukunapaq
|
| associative
|
wañuyniykupura
|
wañuyniykukunapura
|
| distributive
|
wañuyniykunka
|
wañuyniykukunanka
|
| exclusive
|
wañuyniykulla
|
wañuyniykukunalla
|
qamkunap - second-person plural
| qamkunap (your(pl))
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
wañuyniykichik
|
wañuyniykichikkuna
|
| accusative
|
wañuyniykichikta
|
wañuyniykichikkunata
|
| dative
|
wañuyniykichikman
|
wañuyniykichikkunaman
|
| genitive
|
wañuyniykichikpa
|
wañuyniykichikkunap
|
| locative
|
wañuyniykichikpi
|
wañuyniykichikkunapi
|
| terminative
|
wañuyniykichikkama
|
wañuyniykichikkunakama
|
| ablative
|
wañuyniykichikmanta
|
wañuyniykichikkunamanta
|
| instrumental
|
wañuyniykichikwan
|
wañuyniykichikkunawan
|
| comitative
|
wañuyniykichiknintin
|
wañuyniykichikkunantin
|
| abessive
|
wañuyniykichikninnaq
|
wañuyniykichikkunannaq
|
| comparative
|
wañuyniykichikhina
|
wañuyniykichikkunahina
|
| causative
|
wañuyniykichikrayku
|
wañuyniykichikkunarayku
|
| benefactive
|
wañuyniykichikpaq
|
wañuyniykichikkunapaq
|
| associative
|
wañuyniykichikpura
|
wañuyniykichikkunapura
|
| distributive
|
wañuyniykichikninka
|
wañuyniykichikkunanka
|
| exclusive
|
wañuyniykichiklla
|
wañuyniykichikkunalla
|
paykunap - third-person plural
| paykunap (their)
|
singular
|
plural
|
| nominative
|
wañuyninku
|
wañuyninkukuna
|
| accusative
|
wañuyninkuta
|
wañuyninkukunata
|
| dative
|
wañuyninkuman
|
wañuyninkukunaman
|
| genitive
|
wañuyninkupa
|
wañuyninkukunap
|
| locative
|
wañuyninkupi
|
wañuyninkukunapi
|
| terminative
|
wañuyninkukama
|
wañuyninkukunakama
|
| ablative
|
wañuyninkumanta
|
wañuyninkukunamanta
|
| instrumental
|
wañuyninkuwan
|
wañuyninkukunawan
|
| comitative
|
wañuyninkuntin
|
wañuyninkukunantin
|
| abessive
|
wañuyninkunnaq
|
wañuyninkukunannaq
|
| comparative
|
wañuyninkuhina
|
wañuyninkukunahina
|
| causative
|
wañuyninkurayku
|
wañuyninkukunarayku
|
| benefactive
|
wañuyninkupaq
|
wañuyninkukunapaq
|
| associative
|
wañuyninkupura
|
wañuyninkukunapura
|
| distributive
|
wañuyninkunka
|
wañuyninkukunanka
|
| exclusive
|
wañuyninkulla
|
wañuyninkukunalla
|
|
Verb
wañuy
- (transitive) to die, perish
Usage notes
Not to be confused with wanuy.
Conjugation
Conjugation of wañuy
| infinitive
|
wañuy
|
|
| agentive
|
wañuq
|
| present participle
|
wañuspa
|
| past participle
|
wañusqa
|
| future participle
|
wañuna
|
|
|
|
|
|
singular
|
plural
|
| 1st person
|
2nd person
|
3rd person
|
1st person
inclusive
|
1st person
exclusive
|
2nd person
|
3rd person
|
| indicative
|
|
ñuqa
|
qam
|
pay
|
ñuqanchik
|
ñuqayku
|
qamkuna
|
paykuna
|
| present
|
wañuni
|
wañunki
|
wañun
|
wañunchik
|
wañuyku
wañuniku1
|
wañunkichik
|
wañunku
|
past
(experienced)
|
wañurqani
|
wañurqanki
|
wañurqan
|
wañurqanchik
|
wañurqayku
wañurqaniku
|
wañurqankichik
|
wañurqanku
|
past
(reported)
|
wañusqani
|
wañusqanki
|
wañusqan
|
wañusqanchik
|
wañusqayku
wañusqaniku
|
wañusqankichik
|
wañusqanku
|
| future
|
wañusaq
|
wañunki
|
wañunqa
|
wañusunchik
|
wañusaqku
|
wañunkichik
|
wañunqaku
|
|
|
| imperative
|
|
—
|
qam
|
pay
|
ñuqanchik
|
—
|
qamkuna
|
paykuna
|
| affirmative
|
—
|
wañuy
|
wañuchun
|
wañusun2
wañusunchik
|
—
|
wañuychik
|
wañuchunku
|
| negative
|
—
|
ama
wañuychu
|
ama
wañuchunchu
|
ama wañusunchu
ama wañusunchikchu
|
—
|
ama
wañuychikchu
|
ama
wañuchunkuchu
|
1 The conjugation -niku is only for the Ayacucho-Chanca variety.
2 The form -sun refers to "you and I together", while the form -sunchik refers to "you and I and other people".
Derived terms