wykręcać

From wykręcić +‎ -ać. First attested in the second half of the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /vikræ̃t͡sʲat͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /vikræ̃t͡sʲat͡ɕʲ/

wykręcać impf (perfective wykręcić)

1. (attested in Greater Poland) the twist out; to unscrew (to remove from the inside of by twisting)
   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[1], Greater Poland, page 51 arg:

     Ten ps[alm] powyada, yze Xpus wszytko nyemyloszyerdze zdradne od bogatstw dobroty swoyey wykrø[c]za y oddalya

     [Ten psalm powiada, iże Krystus wszytko niemiłosierdzie zdradne od bogatstw dobroty swojej wykręca i oddala]

• Polish: wykręcać

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “wykręcać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish wykręcać. By surface analysis, wykręcić +‎ -ać.

• IPA^(key): /vɘˈkrɛn.t͡sat͡ɕ/

• Audio 1; “wykręcać”:

  (file)

• Audio 2; “wykręcać się”:

  (file)

• Rhymes: -ɛnt͡sat͡ɕ
• Syllabification: wy‧krę‧cać

wykręcać impf (perfective wykręcić)

1. (transitive) to twist out; to unscrew (to remove from the inside of by twisting) [with instrumental ‘with what’] [with z (+ genitive) ‘out of what’]

   Antonym: wkręcać

2. (transitive) to twist, to wring (to turn a body either too far or into an unnatural position, e.g)
3. (transitive) to twist (to injure (a body part) by bending it in the wrong direction) [with dative ‘whose body’]
4. (transitive) to dial (to select a number, or to call someone, on a telephone)
5. (transitive, colloquial) to turn around (to change direction) [with accusative or instrumental]

   wykręcać auto/autem ― to turn a car

6. (transitive) to twist; to perform, to do, to pull (to perform acrobatics stunts either with one's body or with something)

   wykręcać fikołki ― to do a forward roll

7. (transitive) to wing, to squeeze out (to squeeze or twist (something) tightly so that liquid is forced out)
8. (transitive, colloquial, sports) to destroy, to crush, to smash (to get a very good record in a sports event)

   wykręcać rekord ― to destroy/smash a record

9. (transitive, obsolete) to twist; to corrupt

   Synonym: przekręcać

   wykręcać słowa ― to twist words

10. (reflexive with się) to twist out; to unscrew (to be removed or fall out from the inside of by twisting) [with z (+ genitive) ‘out of what’]

    Synonym: wkręcać się

11. (reflexive with się) to twist (to put one's body in an unnatural position)

    Synonym: odkręcać się

12. (reflexive with się) to wriggle out of, to dodge, to weasel [with instrumental ‘with what’] [with od (+ genitive) ‘from what’]

    Synonyms: wykpiwać się, wymigiwać się

wykręcać impf

1. (intransitive) to turn around (to change direction)

   Synonym: skręcać

   droga wykręca ― a road turns around

• wykręcać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• wykręcać in Polish dictionaries at PWN
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “wykręcać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “wykręcać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “wykręcać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 900