անցանեմ

Old Armenian

Etymology

An inheritance from Proto-Indo-European, but the root and the mechanism of derivation are disputed. Several scenarios have been proposed:

In any case, the nasal present formation անց- (ancʻ-) +‎ -ան- (-an-) is secondary, created after the rise of the root-final affricate and its levelling throughout the paradigm.[1]

Verb

անցանեմ • (ancʻanem)

  1. to pass; to flow, to run
    անցանել զանցանելancʻanel zancʻanelto exceed; to surpass, to excel
    անցանել զբանիւ՝ ըստ հրամաննancʻanel zbaniw, əst hramannto infringe, to transgress, to violate, to break
    անցանել ընդ մէջancʻanel ənd mēǰto cross; to pierce, to penetrate
    անցանել վերստինancʻanel verstinto repass
    անցանել ի տեղի այլոյancʻanel i tełi ayloyto succeed
    անցանել ընդոստancʻanel əndostto leap
    անցանել արագancʻanel aragto hasten
    անցանել զաւուրբքancʻanel zawurbkʻto grow old
    անցանել ժամանակիancʻanel žamanakito elapse (of a time)
    հատանել անցանելhatanel ancʻanelto cross, to traverse
    անցանել ըստ չափ՝ ըստ սահմանancʻanel əst čʻapʻ, əst sahmanto surpass, to exceed, to go beyond the limit
    անցանել հապճեպ զբազում իւիքancʻanel hapčep zbazum iwikʻto pass rapidly over many things
    սակաւ ինչ անցանել բանիւsakaw inčʻ ancʻanel baniwto speak briefly
    անցեալancʻealpassed
    անցեալ զաւուրբքancʻeal zawurbkʻold, advanced in age
    անցեալ ժամանակancʻeal žamanakthe time past
  2. to pass away, to end, to cease
    անցանել ճրագիancʻanel čragito be extinguished (of a lamp)
    անցանել յաշխարհէancʻanel yašxarhēto die, to expire
  3. to pass over, to omit
  4. to busy oneself by doing something, by talking
  5. to happen, to occur
    անցանել անցիցancʻanel ancʻicʻto happen

Conjugation

active
infinitive անցանել (ancʻanel) participle անցեալ (ancʻeal)
causative անցուցանեմ (ancʻucʻanem) aorist stem անց- (ancʻ-)
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
indicative
present անցանեմ (ancʻanem) անցանես (ancʻanes) անցանէ (ancʻanē) անցանեմք (ancʻanemkʻ) անցանէք (ancʻanēkʻ) անցանեն (ancʻanen)
imperfect անցանէի, անցանեի* (ancʻanēi, ancʻanei*) անցանէիր, անցանեիր* (ancʻanēir, ancʻaneir*) անցանէր (ancʻanēr) անցանէաք, անցանեաք* (ancʻanēakʻ, ancʻaneakʻ*) անցանէիք, անցանեիք* (ancʻanēikʻ, ancʻaneikʻ*) անցանէին, անցանեին* (ancʻanēin, ancʻanein*)
aorist անցի (ancʻi) անցեր (ancʻer) անց, էանց* (ancʻ, ēancʻ*) անցաք (ancʻakʻ) անցէք, անցիք (ancʻēkʻ, ancʻikʻ) անցին (ancʻin)
subjunctive
present անցանիցեմ (ancʻanicʻem) անցանիցես (ancʻanicʻes) անցանիցէ (ancʻanicʻē) անցանիցեմք (ancʻanicʻemkʻ) անցանիցէք (ancʻanicʻēkʻ) անցանիցեն (ancʻanicʻen)
aorist անցից (ancʻicʻ) անցցես (ancʻcʻes) անցցէ (ancʻcʻē) անցցուք (ancʻcʻukʻ) անցջիք (ancʻǰikʻ) անցցեն (ancʻcʻen)
imperatives
imperative ա՛նց (áncʻ) անցէ՛ք (ancʻḗkʻ)
cohortative անցջի՛ր (ancʻǰír) անցջի՛ք (ancʻǰíkʻ)
prohibitive մի՛ անցաներ (mí ancʻaner) մի՛ անցանէք (mí ancʻanēkʻ)
  • rare
    an unusual mediopassive third-person singular aorist անցեաւ (ancʻeaw) is also attested
mediopassive
infinitive անցանել, անցանիլ* (ancʻanel, ancʻanil*) participle անցեալ (ancʻeal)
causative անցուցանեմ (ancʻucʻanem) aorist stem անց- (ancʻ-)
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
indicative
present անցանիմ (ancʻanim) անցանիս (ancʻanis) անցանի (ancʻani) անցանիմք (ancʻanimkʻ) անցանիք (ancʻanikʻ) անցանին (ancʻanin)
imperfect անցանէի (ancʻanēi) անցանէիր (ancʻanēir) անցանէր, անցանիւր (ancʻanēr, ancʻaniwr) անցանէաք (ancʻanēakʻ) անցանէիք (ancʻanēikʻ) անցանէին (ancʻanēin)
aorist անցայ (ancʻay) անցար (ancʻar) անցաւ (ancʻaw) անցաք (ancʻakʻ) անցայք (ancʻaykʻ) անցան (ancʻan)
subjunctive
present անցանիցիմ (ancʻanicʻim) անցանիցիս (ancʻanicʻis) անցանիցի (ancʻanicʻi) անցանիցիմք (ancʻanicʻimkʻ) անցանիցիք (ancʻanicʻikʻ) անցանիցին (ancʻanicʻin)
aorist անցայց (ancʻaycʻ) անցցիս (ancʻcʻis) անցցի (ancʻcʻi) անցցուք (ancʻcʻukʻ) անցջիք (ancʻǰikʻ) անցցին (ancʻcʻin)
imperatives
imperative անցի՛ր (ancʻír) անցարո՛ւք (ancʻarúkʻ)
cohortative անցջի՛ր (ancʻǰír) անցջի՛ք (ancʻǰíkʻ)
prohibitive մի՛ անցանիր (mí ancʻanir) մի՛ անցանիք (mí ancʻanikʻ)
  • post-classical
    an unusual mediopassive third-person singular aorist անցեաւ (ancʻeaw) is also attested

Derived terms

  • անյանց (anyancʻ)
  • անյանցաւոր (anyancʻawor)
  • անյանցութիւն (anyancʻutʻiwn)
  • անց (ancʻ)
  • անցանողական (ancʻanołakan)
  • անցարան (ancʻaran)
  • անցաւոր (ancʻawor)
  • անցաւորութիւն (ancʻaworutʻiwn)
  • անցիկ (ancʻik)
  • անցնող (ancʻnoł)
  • անցող (ancʻoł)
  • անցորդ (ancʻord)
  • անցութիւն (ancʻutʻiwn)
  • անցումն (ancʻumn)
  • անցուորիկ (ancʻuorik)
  • անցուրդ (ancʻurd)
  • անցուցանեմ (ancʻucʻanem)
  • անցուցանք (ancʻucʻankʻ)
  • անցուցողաբար (ancʻucʻołabar)
  • անցուցողական (ancʻucʻołakan)
  • առանց (aṙancʻ)
  • առանցական (aṙancʻakan)
  • առանցանեմ (aṙancʻanem)
  • առանցանիմ (aṙancʻanim)
  • առանցանք (aṙancʻankʻ)
  • առանցելութիւն (aṙancʻelutʻiwn)
  • առանցիկ (aṙancʻik)
  • առանցութիւն (aṙancʻutʻiwn)
  • առանցք (aṙancʻkʻ)
  • առաւելազանց (aṙawelazancʻ)
  • առաւելազանցութիւն (aṙawelazancʻutʻiwn)
  • արջառէանց (arǰaṙēancʻ)
  • արտազանցեմ (artazancʻem)
  • աւելայանց (awelayancʻ)
  • բազմայանց (bazmayancʻ)
  • բացանցական (bacʻancʻakan)
  • բացանցութիւն (bacʻancʻutʻiwn)
  • բնազանց (bnazancʻ)
  • բնազանցաբար (bnazancʻabar)
  • գերազանց (gerazancʻ)
  • գերազանցաբար (gerazancʻabar)
  • գերազանցագոյն (gerazancʻagoyn)
  • գերազանցական (gerazancʻakan)
  • գերազանցեմ (gerazancʻem)
  • գերազանցիկ (gerazancʻik)
  • գերազանցիմ (gerazancʻim)
  • գերազանցութիւն (gerazancʻutʻiwn)
  • գերազանցուցանեմ (gerazancʻucʻanem)
  • գերազանցօրէն (gerazancʻōrēn)
  • գինեզանցութիւն (ginezancʻutʻiwn)
  • դիւրանց (diwrancʻ)
  • դիւրանցագոյն (diwrancʻagoyn)
  • դիւրանցութիւն (diwrancʻutʻiwn)
  • դիւրանցուկ (diwrancʻuk)
  • երագանցուկ (eragancʻuk)
  • երասանակազանց (erasanakazancʻ)
  • երդմնազանց (erdmnazancʻ)
  • երդմնազանցութիւն (erdmnazancʻutʻiwn)
  • զանց (zancʻ)
  • զանցանեմ (zancʻanem)
  • զանցասահման (zancʻasahman)
  • զանցաւորութիւն (zancʻaworutʻiwn)
  • զանցումն (zancʻumn)
  • զանցուցանեմ (zancʻucʻanem)
  • զառանց (zaṙancʻ)
  • զառանցանք (zaṙancʻankʻ)
  • զառանցեմ (zaṙancʻem)
  • զառանցութիւն (zaṙancʻutʻiwn)
  • զառանցուցանեմ (zaṙancʻucʻanem)
  • թանց (tʻancʻ)
  • թափանց (tʻapʻancʻ)
  • թափանցական (tʻapʻancʻakan)
  • թափանցային (tʻapʻancʻayin)
  • թափանցանց (tʻapʻancʻancʻ)
  • թափանցանցալոյս (tʻapʻancʻancʻaloys)
  • թափանցանցութիւն (tʻapʻancʻancʻutʻiwn)
  • թափանցեակ (tʻapʻancʻeak)
  • թափանցեմ (tʻapʻancʻem)
  • թափանցիկ (tʻapʻancʻik)
  • թափանցումն (tʻapʻancʻumn)
  • ժամանակազանց (žamanakazancʻ)
  • լերանցամէջ (lerancʻamēǰ)
  • լուսանցոյց (lusancʻoycʻ)
  • լուսանցք (lusancʻkʻ)
  • ծովանցիկ (covancʻik)
  • կուսազանցութիւն (kusazancʻutʻiwn)
  • հարեւանցեմ (harewancʻem)
  • հարեւանցի (harewancʻi)
  • հարեւանցիկ (harewancʻik)
  • հարեւանցիմ (harewancʻim)
  • հրամանազանց (hramanazancʻ)
  • ճեպանցոյց (čepancʻoycʻ)
  • մեծայանցանք (mecayancʻankʻ)
  • մեղսազանցութիւն (mełsazancʻutʻiwn)
  • յանցական (yancʻakan)
  • յանցանեմ (yancʻanem)
  • յանցանք (yancʻankʻ)
  • յանցաւոր (yancʻawor)
  • յանցաւորապէս (yancʻaworapēs)
  • յանցաւորութիւն (yancʻaworutʻiwn)
  • յանցեմ (yancʻem)
  • յանցեցուցիչ (yancʻecʻucʻičʻ)
  • յանցուած (yancʻuac)
  • յանցութիւն (yancʻutʻiwn)
  • յանցումն (yancʻumn)
  • յանցուցանեմ (yancʻucʻanem)
  • յանցուցիչ (yancʻucʻičʻ)
  • յառաջազանցութիւն (yaṙaǰazancʻutʻiwn)
  • յառաջայանց (yaṙaǰayancʻ)
  • յառաջանցակ (yaṙaǰancʻak)
  • յառաջանցութիւն (yaṙaǰancʻutʻiwn)
  • յարափոխանցեալ (yarapʻoxancʻeal)
  • նախայանց (naxayancʻ)
  • նախայանցանք (naxayancʻankʻ)
  • նախանցիկ (naxancʻik)
  • որովայնանց (orovaynancʻ)
  • ուխտազանց (uxtazancʻ)
  • ուխտազանցութիւն (uxtazancʻutʻiwn)
  • չյանցուցեալ (čʻyancʻucʻeal)
  • պատուիրանազանց (patuiranazancʻ)
  • պատուիրանազանցութիւն (patuiranazancʻutʻiwn)
  • պարանցիկ (parancʻik)
  • ջրանցիկ (ǰrancʻik)
  • սթափանցիկ (stʻapʻancʻik)
  • վաղանցուկ (vałancʻuk)
  • վերանցեալ (verancʻeal)
  • տրամանցանակ (tramancʻanak)
  • փոխանցաբար (pʻoxancʻabar)
  • փոխանցական (pʻoxancʻakan)
  • փոխանցեմ (pʻoxancʻem)
  • փոխանցութիւն (pʻoxancʻutʻiwn)
  • փորանց (pʻorancʻ)
  • փութանցութիւն (pʻutʻancʻutʻiwn)
  • փոքրանց (pʻokʻrancʻ)
  • քղանցաւոր (kʻłancʻawor)
  • քղանցք (kʻłancʻkʻ)
  • օրէնազանցութիւն (ōrēnazancʻutʻiwn)
  • օրէնսազանցութիւն (ōrēnsazancʻutʻiwn)
  • օրէնսզանց (ōrēnszancʻ)
  • օրէնսզանցութիւն (ōrēnszancʻutʻiwn)
  • օրինազանց (ōrinazancʻ)
  • օրինազանցութիւն (ōrinazancʻutʻiwn)

Descendants

  • Armenian: անցնել (ancʻnel), անցյալ (ancʻyal)

References

  1. 1.0 1.1 Kocharov, Petr (2019) Old Armenian nasal verbs : archaisms and innovations[1], Doctoral Thesis, Leiden University, pages 169–170
  2. ^ Pedersen, Holger (1906) “Armenisch und die Nachbarsprachen”, in Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung auf dem Gebiete der Indogermanischen Sprachen (in German), volume 39, number 3, page 425
  3. ^ Kortlandt, Frederik (2003) Armeniaca: comparative notes, Ann Arbor: Caravan Books, pages 80, 115,
  4. ^ Olsen, Birgit Anette (1988) “The formation of the subjunctive paradigm in Classical Armenian”, in Annual of Armenian linguistics[2], volume 9, page 7 of 7–14
  5. ^ Olsen, Birgit Anette (2024) “Dissymmetry in phonological development – An example from Armenian”, in Peter Kocharov and Daniel Kölligan, editors, Studies in Armenian Grammar and Lexicon: Proceedings of the Workshop on Armenian Linguistics Würzburg, 4–5 April 2022 (Münchener Studien zur Sprachwissenschaft, Beihefte; 35), J.H. Röll, page 352
  6. ^ Godel, Robert (1965) “Les origines de la conjugaison arménienne”, in Revue des Études Arméniennes[3] (in French), volume 2, page 24 of 21–41
  7. ^ Aġayan, Ēduard (1971) “Haykakan stugabanutʻyun [Armenian etymology]”, in Lraber hasarakakan gitutʻyunneri [Herald of the Social Sciences]‎[4] (in Armenian), number 7, Yerevan: Academy Press, page 20 of 17–27 = Aġayan, Ēduard (1974) Baṙakʻnnakan ew stugabanakan hetazotutʻyunner [Lexicological and Etymological Studies]‎[5] (in Armenian), Yerevan: Academy Press, pages 19–20 = Ałayan, Ė. B. (1975) “Armenische Etymologien”, in Zeitschrift Für Vergleichende Sprachforschung[6] (in German), volume 89, number 1, pages 81–82
  8. ^ Džaukjan, G. B. (1982) Сравнительная грамматика армянского языка [Comparative grammar of the Armenian language]‎[7] (in Russian), Yerevan: Academy Press, page 180

Further reading

  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971) “անց”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume I, Yerevan: University Press, pages 212–213
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “անցանեմ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Meillet, Antoine (1936) Esquisse d’une grammaire comparée de l’arménien classique (in French), 2nd edition, Vienna: Mekhitarist Press, page 107
  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “անցանեմ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy