հանճար

Armenian

Etymology

From Old Armenian հանճար (hančar).

Pronunciation

Noun

հանճար • (hančar)

  1. genius (extraordinary mental capacity)
  2. genius (person)

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative հանճար (hančar) հանճարներ (hančarner)
dative հանճարի (hančari) հանճարների (hančarneri)
ablative հանճարից (hančaricʻ) հանճարներից (hančarnericʻ)
instrumental հանճարով (hančarov) հանճարներով (hančarnerov)
locative հանճարում (hančarum) հանճարներում (hančarnerum)
definite forms
nominative հանճարը / հանճարն (hančarə / hančarn) հանճարները / հանճարներն (hančarnerə / hančarnern)
dative հանճարին (hančarin) հանճարներին (hančarnerin)
1st person possessive forms (my)
nominative հանճարս (hančars) հանճարներս (hančarners)
dative հանճարիս (hančaris) հանճարներիս (hančarneris)
ablative հանճարիցս (hančaricʻs) հանճարներիցս (hančarnericʻs)
instrumental հանճարովս (hančarovs) հանճարներովս (hančarnerovs)
locative հանճարումս (hančarums) հանճարներումս (hančarnerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative հանճարդ (hančard) հանճարներդ (hančarnerd)
dative հանճարիդ (hančarid) հանճարներիդ (hančarnerid)
ablative հանճարիցդ (hančaricʻd) հանճարներիցդ (hančarnericʻd)
instrumental հանճարովդ (hančarovd) հանճարներովդ (hančarnerovd)
locative հանճարումդ (hančarumd) հանճարներումդ (hančarnerumd)

Old Armenian

Etymology

From a Middle Iranian word of the form *hančār. Compare Persian هنجار (hanjâr, straight road; way, rule, law; custom), Sanskrit संचार (saṃ-cāra, walking about, wandering; way, path), composed of the prefix सम् (sam, together, with) and चरति (carati, to move). For the relation of the senses “road” and “intelligence” compare Persian راه (râh, road; intellect).

Noun

հանճար • (hančar)

  1. intelligence, intellect, understanding, wit, sense; wisdom, prudence; reason, sense, judiciousness
    ճանաչել զիմաստութիւն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյčanačʻel zimastutʻiwn ew zxrat, imanal zbans hančaroyto know wisdom and instruction; to perceive the words of understanding.
  2. genius, talent
    հանճար բազմայեղանակhančar bazmayełanaka rare talent
    իմաստաճեմ հանճարimastačem hančarelevated genius
  3. (rhetoric) enthymeme

Declension

o-type
singular plural
nominative հանճար (hančar) հանճարք (hančarkʻ)
genitive հանճարոյ (hančaroy) հանճարոց (hančarocʻ)
dative հանճարոյ (hančaroy) հանճարոց (hančarocʻ)
accusative հանճար (hančar) հանճարս (hančars)
ablative հանճարոյ (hančaroy) հանճարոց (hančarocʻ)
instrumental հանճարով (hančarov) հանճարովք (hančarovkʻ)
locative հանճար (hančar) հանճարս (hančars)
i-type
singular plural
nominative հանճար (hančar) հանճարք (hančarkʻ)
genitive հանճարի (hančari) հանճարից (hančaricʻ)
dative հանճարի (hančari) հանճարից (hančaricʻ)
accusative հանճար (hančar) հանճարս (hančars)
ablative հանճարէ (hančarē) հանճարից (hančaricʻ)
instrumental հանճարիւ (hančariw) հանճարիւք (hančariwkʻ)
locative հանճարի (hančari) հանճարս (hančars)

post-classical

Derived terms

  • անհանճար (anhančar)
  • անհանճարաբար (anhančarabar)
  • անհանճարագոյն (anhančaragoyn)
  • անհանճարական (anhančarakan)
  • անհանճարեղագոյն (anhančarełagoyn)
  • անհանճարութիւն (anhančarutʻiwn)
  • անձնահանճար (anjnahančar)
  • աստուածահանճար (astuacahančar)
  • բազմահանճար (bazmahančar)
  • բարեհանճար (barehančar)
  • գերահանճար (gerahančar)
  • երկնահանճար (erknahančar)
  • իմաստահանճար (imastahančar)
  • լիահանճար (liahančar)
  • կորովահանճար (korovahančar)
  • հանճարաբանութիւն (hančarabanutʻiwn)
  • հանճարաբար (hančarabar)
  • հանճարագիտութիւն (hančaragitutʻiwn)
  • հանճարագոյն (hančaragoyn)
  • հանճարագրութիւն (hančaragrutʻiwn)
  • հանճարազոյգ (hančarazoyg)
  • հանճարազրաւ (hančarazraw)
  • հանճարախոյզ (hančaraxoyz)
  • հանճարական (hančarakan)
  • հանճարակուռ (hančarakuṙ)
  • հանճարամիտ (hančaramit)
  • հանճարայեղց (hančarayełcʻ)
  • հանճարաշատ (hančarašat)
  • հանճարաշարժ (hančarašarž)
  • հանճարասէր (hančarasēr)
  • հանճարասիրաբար (hančarasirabar)
  • հանճարասիրութիւն (hančarasirutʻiwn)
  • հանճարասքանչ (hančaraskʻančʻ)
  • հանճարավնաս (hančaravnas)
  • հանճարաւոր (hančarawor)
  • հանճարգիտութիւն (hančargitutʻiwn)
  • հանճարեղ (hančareł)
  • հանճարեղաբար (hančarełabar)
  • հանճարեղագոյն (hančarełagoyn)
  • հանճարեղալից (hančarełalicʻ)
  • հանճարեղական (hančarełakan)
  • հանճարեղականապէս (hančarełakanapēs)
  • հանճարեղապէս (hančarełapēs)
  • հանճարեղութիւն (hančarełutʻiwn)
  • հանճարեմ (hančarem)
  • հանճարիմաստ (hančarimast)
  • հանճարիմաց (hančarimacʻ)
  • հանճարիչ (hančaričʻ)
  • հանճարողական (hančarołakan)
  • հանճարօրէն (hančarōrēn)
  • հոգեհանճար (hogehančar)
  • մեծահանճար (mecahančar)
  • յոգնահանճար (yognahančar)
  • շատահանճար (šatahančar)
  • տղայահանճար (tłayahančar)
  • քաջահանճար (kʻaǰahančar)

Descendants

  • Armenian: հանճար (hančar)

References

  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “հանճար”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “հանճար”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “հանճար”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press