փոխ

See also: փոխ-

Armenian

Etymology

Inherited from Old Armenian փոխ (pʻox).

Pronunciation

Noun

փոխ • (pʻox)

  1. loan, borrowing
    փոխ առնելpʻox aṙnelto loan

Declension

i-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular plural
nominative փոխ (pʻox) փոխեր (pʻoxer)
dative փոխի (pʻoxi) փոխերի (pʻoxeri)
ablative փոխից (pʻoxicʻ) փոխերից (pʻoxericʻ)
instrumental փոխով (pʻoxov) փոխերով (pʻoxerov)
locative փոխում (pʻoxum) փոխերում (pʻoxerum)
definite forms
nominative փոխը / փոխն (pʻoxə / pʻoxn) փոխերը/փոխերն (pʻoxerə/pʻoxern)
dative փոխին (pʻoxin) փոխերին (pʻoxerin)
1st person possessive forms (my)
nominative փոխս (pʻoxs) փոխերս (pʻoxers)
dative փոխիս (pʻoxis) փոխերիս (pʻoxeris)
ablative փոխիցս (pʻoxicʻs) փոխերիցս (pʻoxericʻs)
instrumental փոխովս (pʻoxovs) փոխերովս (pʻoxerovs)
locative փոխումս (pʻoxums) փոխերումս (pʻoxerums)
2nd person possessive forms (your)
nominative փոխդ (pʻoxd) փոխերդ (pʻoxerd)
dative փոխիդ (pʻoxid) փոխերիդ (pʻoxerid)
ablative փոխիցդ (pʻoxicʻd) փոխերիցդ (pʻoxericʻd)
instrumental փոխովդ (pʻoxovd) փոխերովդ (pʻoxerovd)
locative փոխումդ (pʻoxumd) փոխերումդ (pʻoxerumd)

Old Armenian

Etymology

Ultimately from Akkadian 𒁍𒌑𒄷 (pu-u-ḫu /⁠pūḫu⁠/, exchange, substitute, replacement; loan), perhaps via Urartian 𒁍𒄭 (pu-ḫi /⁠pūḫi⁠/, change, alter) or Hurrian 𒁍𒄭 (pu-ḫu /⁠pôḫi, pūḫi⁠/, barter, exchange)[1][2][3] since the phoneme /o/ is absent from Akkadian.[4] The verbal attestation Urartian 𒁍𒄭𒀀𒉌 (pu-ḫi-a-ni /⁠pūḫiani⁠/, let him not alter) is sometimes adduced as an argument for a specifically Urartian source,[5] though it does not exclude a direct borrowing from an unattested Hurrian verbal form.[4] The Hurrian root was also borrowed with suffix as Hittite 𒁍𒄷𒂵𒊑 (pu-ḫu-ga-ri /⁠puḫugari⁠/, substitute, replacement).[6]

Noun

փոխ • (pʻox)

  1. loan, borrowing
    խնդրել փոխxndrel pʻoxto ask in loan
    փոխ տալpʻox talto lend, to make a loan
    փոխ առնուլpʻox aṙnulto receive as a loan, to borrow
    ընդ փոխս մտանելənd pʻoxs mtanelto be overburdened by loans, to be obliged to beg
    փոխով կեալpʻoxov kealto live upon trust, or upon credit
  2. (music) anthem, response, antistrophe, antiphon
    փոխ առ փոխ, փոխն ի փոխpʻox aṙ pʻox, pʻoxn i pʻoxby turns, reciprocally, alternatively, mutually
  3. (as a prefix) meta-

Usage notes

  • In compounds the word has also the meaning of “exchange” in general, not just “money exchange”.
  • Post-classically used as a prefix corresponding to Ancient Greek μετά (metá), e.g. փոխաբերութիւն (pʻoxaberutʻiwn) = μεταφορά (metaphorá), փոխանցեմ (pʻoxancʻem) = μεταβαίνω (metabaínō).

Declension

o-type
singular plural
nominative փոխ (pʻox) փոխք (pʻoxkʻ)
genitive փոխոյ (pʻoxoy) փոխոց (pʻoxocʻ)
dative փոխոյ (pʻoxoy) փոխոց (pʻoxocʻ)
accusative փոխ (pʻox) փոխս (pʻoxs)
ablative փոխոյ (pʻoxoy) փոխոց (pʻoxocʻ)
instrumental փոխով (pʻoxov) փոխովք (pʻoxovkʻ)
locative փոխ (pʻox) փոխս (pʻoxs)
i-type
singular plural
nominative փոխ (pʻox) փոխք (pʻoxkʻ)
genitive փոխի (pʻoxi) փոխից (pʻoxicʻ)
dative փոխի (pʻoxi) փոխից (pʻoxicʻ)
accusative փոխ (pʻox) փոխս (pʻoxs)
ablative փոխէ (pʻoxē) փոխից (pʻoxicʻ)
instrumental փոխիւ (pʻoxiw) փոխիւք (pʻoxiwkʻ)
locative փոխի (pʻoxi) փոխս (pʻoxs)

rare

Derived terms

  • ահագնափոխութիւն (ahagnapʻoxutʻiwn)
  • աղուփոխ (ałupʻox)
  • այլափոխ (aylapʻox)
  • այլափոխեմ (aylapʻoxem)
  • այլափոխիկ (aylapʻoxik)
  • այլափոխիմ (aylapʻoxim)
  • այլափոխութիւն (aylapʻoxutʻiwn)
  • այլափոխումն (aylapʻoxumn)
  • այլափոփոխումն (aylapʻopʻoxumn)
  • այլափոփոխս (aylapʻopʻoxs)
  • անայլափոխ (anaylapʻox)
  • անյեղափոխ (anyełapʻox)
  • անյեղափոխելի (anyełapʻoxeli)
  • անյեղափոխութիւն (anyełapʻoxutʻiwn)
  • անուանափոխութիւն (anuanapʻoxutʻiwn)
  • անփոխ (anpʻox)
  • անփոխաբնապէս (anpʻoxabnapēs)
  • անփոխաբուն (anpʻoxabun)
  • անփոխագործ (anpʻoxagorc)
  • անփոխագործութիւն (anpʻoxagorcutʻiwn)
  • անփոխադիր (anpʻoxadir)
  • անփոխադրական (anpʻoxadrakan)
  • անփոխադրապէս (anpʻoxadrapēs)
  • անփոխադրելի (anpʻoxadreli)
  • անփոխական (anpʻoxakan)
  • անփոխակործ (anpʻoxakorc)
  • անփոխակցութիւն (anpʻoxakcʻutʻiwn)
  • անփոխահաւատ (anpʻoxahawat)
  • անփոխան (anpʻoxan)
  • անփոխանակելի (anpʻoxanakeli)
  • անփոխանման (anpʻoxanman)
  • անփոխանորդելի (anpʻoxanordeli)
  • անփոխաշարժ (anpʻoxašarž)
  • անփոխաշարժութիւն (anpʻoxašaržutʻiwn)
  • անփոխատրաբար (anpʻoxatrabar)
  • անփոխատրապէս (anpʻoxatrapēs)
  • անփոխատրելի (anpʻoxatreli)
  • անփոխարկաբար (anpʻoxarkabar)
  • անփոխարկելի (anpʻoxarkeli)
  • անփոխելաբար (anpʻoxelabar)
  • անփոխելի (anpʻoxeli)
  • անփոխորոշ (anpʻoxoroš)
  • անփոխութիւն (anpʻoxutʻiwn)
  • անփոփոխ (anpʻopʻox)
  • անփոփոխադիր (anpʻopʻoxadir)
  • անփոփոխական (anpʻopʻoxakan)
  • անփոփոխայեղ (anpʻopʻoxayeł)
  • անփոփոխապէս (anpʻopʻoxapēs)
  • անփոփոխելի (anpʻopʻoxeli)
  • անփոփոխութիւն (anpʻopʻoxutʻiwn)
  • անփոփոխումն (anpʻopʻoxumn)
  • առփոխեմ (aṙpʻoxem)
  • արագափոխ (aragapʻox)
  • արագափոփոխ (aragapʻopʻox)
  • արծաթափոխատու (arcatʻapʻoxatu)
  • բազմափոխ (bazmapʻox)
  • բազմափոփոխ (bazmapʻopʻox)
  • բանափոփոխ (banapʻopʻox)
  • բացափոփոխեալ (bacʻapʻopʻoxeal)
  • բնակափոխութիւն (bnakapʻoxutʻiwn)
  • գարէփոխինդ (garēpʻoxind)
  • գունափոխ (gunapʻox)
  • գունափոխութիւն (gunapʻoxutʻiwn)
  • դժուարափոխ (džuarapʻox)
  • դժուարափոխելի (džuarapʻoxeli)
  • դժուարափոփոխ (džuarapʻopʻox)
  • դիւրափոխ (diwrapʻox)
  • դիւրափոխելի (diwrapʻoxeli)
  • դիւրափոփոխ (diwrapʻopʻox)
  • դիւրափոփոխութիւն (diwrapʻopʻoxutʻiwn)
  • ետեղափոխ (etełapʻox)
  • երագափոխութիւն (eragapʻoxutʻiwn)
  • երագափոփոխ (eragapʻopʻox)
  • երեսփոխան (erespʻoxan)
  • իշխանափոխ (išxanapʻox)
  • լումայափոխ (lumayapʻox)
  • լումափոխ (lumapʻox)
  • խորհրդափոխ (xorhrdapʻox)
  • կերակրափոխութիւն (kerakrapʻoxutʻiwn)
  • կերպարանափոխ (kerparanapʻox)
  • կերպափոխիմ (kerpapʻoxim)
  • համափոխեմ (hamapʻoxem)
  • հանապազափոխ (hanapazapʻox)
  • հաւատափոխ (hawatapʻox)
  • ձեռնափոխ (jeṙnapʻox)
  • ձեռնփոխ (jeṙnpʻox)
  • ձեւափոխ (jewapʻox)
  • մատնափոխ (matnapʻox)
  • մարմնափոխութիւն (marmnapʻoxutʻiwn)
  • մտափոխ (mtapʻox)
  • յարափոխ (yarapʻox)
  • յարափոխանցեալ (yarapʻoxancʻeal)
  • յարափոխեմ (yarapʻoxem)
  • յարափոփոխ (yarapʻopʻox)
  • յեղափոխ (yełapʻox)
  • յեղափոխեմ (yełapʻoxem)
  • յեղափոխիչ (yełapʻoxičʻ)
  • յեղափոխութիւն (yełapʻoxutʻiwn)
  • յեղափոխուկ (yełapʻoxuk)
  • յեղափոխումն (yełapʻoxumn)
  • նորափոխութիւն (norapʻoxutʻiwn)
  • ոտնափոխ (otnapʻox)
  • ոտնափոխիմ (otnapʻoxim)
  • ոտնափոխութիւն (otnapʻoxutʻiwn)
  • ոտնփոխ (otnpʻox)
  • որսափոխ (orsapʻox)
  • պահակափոխ (pahakapʻox)
  • սահմանափոխ (sahmanapʻox)
  • սահմանափոխութիւն (sahmanapʻoxutʻiwn)
  • սաղմոսափոխ (sałmosapʻox)
  • վաղափոխուկ (vałapʻoxuk)
  • վերափոխեմ (verapʻoxem)
  • վերափոխումն (verapʻoxumn)
  • տարափոխ (tarapʻox)
  • տարափոխիմ (tarapʻoxim)
  • տարափոխութիւն (tarapʻoxutʻiwn)
  • տեղափոխ (tełapʻox)
  • տեղափոխելական (tełapʻoxelakan)
  • տեղափոխեմ (tełapʻoxem)
  • տեղափոխութիւն (tełapʻoxutʻiwn)
  • տեղափոխումն (tełapʻoxumn)
  • փոխաբաշխեմ (pʻoxabašxem)
  • փոխաբերեմ (pʻoxaberem)
  • փոխաբերութիւն (pʻoxaberutʻiwn)
  • փոխաբերումն (pʻoxaberumn)
  • փոխաբնակ (pʻoxabnak)
  • փոխաբնակեցուցանեմ (pʻoxabnakecʻucʻanem)
  • փոխաբնակիմ (pʻoxabnakim)
  • փոխաբնակութիւն (pʻoxabnakutʻiwn)
  • փոխաբուսանիմ (pʻoxabusanim)
  • փոխագնացութիւն (pʻoxagnacʻutʻiwn)
  • փոխագործեմ (pʻoxagorcem)
  • փոխագործութիւն (pʻoxagorcutʻiwn)
  • փոխագրեմ (pʻoxagrem)
  • փոխադասեմ (pʻoxadasem)
  • փոխադարձ (pʻoxadarj)
  • փոխադարձաբար (pʻoxadarjabar)
  • փոխադարձեմ (pʻoxadarjem)
  • փոխադարձութիւն (pʻoxadarjutʻiwn)
  • փոխադրապէս (pʻoxadrapēs)
  • փոխադրեմ (pʻoxadrem)
  • փոխադրութիւն (pʻoxadrutʻiwn)
  • փոխաթարգմանեմ (pʻoxatʻargmanem)
  • փոխածեմ (pʻoxacem)
  • փոխակազմեմ (pʻoxakazmem)
  • փոխակայիմ (pʻoxakayim)
  • փոխակայութիւն (pʻoxakayutʻiwn)
  • փոխական (pʻoxakan)
  • փոխակարգեմ (pʻoxakargem)
  • փոխակերպեմ (pʻoxakerpem)
  • փոխակերպութիւն (pʻoxakerputʻiwn)
  • փոխակերտեմ (pʻoxakertem)
  • փոխակոչեալ (pʻoxakočʻeal)
  • փոխահատոյց (pʻoxahatoycʻ)
  • փոխաձայնք (pʻoxajaynkʻ)
  • փոխաձեւեմ (pʻoxajewem)
  • փոխաձեւութիւն (pʻoxajewutʻiwn)
  • փոխամասնութիւն (pʻoxamasnutʻiwn)
  • փոխամբարձեալ (pʻoxambarjeal)
  • փոխայարմար (pʻoxayarmar)
  • փոխայեղեմ (pʻoxayełem)
  • փոխայեղյեղեմ (pʻoxayełyełem)
  • փոխայեղութիւն (pʻoxayełutʻiwn)
  • փոխան (pʻoxan)
  • փոխանակ (pʻoxanak)
  • փոխանակաբանեմ (pʻoxanakabanem)
  • փոխանակաբար (pʻoxanakabar)
  • փոխանակալ (pʻoxanakal)
  • փոխանակավարձութիւն (pʻoxanakavarjutʻiwn)
  • փոխանակատուութիւն (pʻoxanakatuutʻiwn)
  • փոխանակաւ (pʻoxanakaw)
  • փոխանակեմ (pʻoxanakem)
  • փոխանակեցուցանեմ (pʻoxanakecʻucʻanem)
  • փոխանակութիւն (pʻoxanakutʻiwn)
  • փոխանորդ (pʻoxanord)
  • փոխանորդաբար (pʻoxanordabar)
  • փոխանորդեմ (pʻoxanordem)
  • փոխանորդութիւն (pʻoxanordutʻiwn)
  • փոխանուն (pʻoxanun)
  • փոխանունութիւն (pʻoxanunutʻiwn)
  • փոխանցաբար (pʻoxancʻabar)
  • փոխանցական (pʻoxancʻakan)
  • փոխանցեմ (pʻoxancʻem)
  • փոխանցութիւն (pʻoxancʻutʻiwn)
  • փոխաշարժեմ (pʻoxašaržem)
  • փոխապարտ (pʻoxapart)
  • փոխառու (pʻoxaṙu)
  • փոխաստեղծակերպեմ (pʻoxastełcakerpem)
  • փոխաստեղծեմ (pʻoxastełcem)
  • փոխաստեղծիչ (pʻoxastełcičʻ)
  • փոխավաճառութիւն (pʻoxavačaṙutʻiwn)
  • փոխատեղեմ (pʻoxatełem)
  • փոխատու (pʻoxatu)
  • փոխատուեմ (pʻoxatuem)
  • փոխատուութիւն (pʻoxatuutʻiwn)
  • փոխատրաբար (pʻoxatrabar)
  • փոխատրական (pʻoxatrakan)
  • փոխատրեմ (pʻoxatrem)
  • փոխատրութիւն (pʻoxatrutʻiwn)
  • փոխարէն (pʻoxarēn)
  • փոխարէնատրութիւն (pʻoxarēnatrutʻiwn)
  • փոխարինեմ (pʻoxarinem)
  • փոխարկաբար (pʻoxarkabar)
  • փոխարկական (pʻoxarkakan)
  • փոխարկեմ (pʻoxarkem)
  • փոխարկութիւն (pʻoxarkutʻiwn)
  • փոխարկումն (pʻoxarkumn)
  • փոխաւորեմ (pʻoxaworem)
  • փոխաւորիմ (pʻoxaworim)
  • փոխելաբանեմ (pʻoxelabanem)
  • փոխելանամ (pʻoxelanam)
  • փոխելապատճառ (pʻoxelapatčaṙ)
  • փոխելութիւն (pʻoxelutʻiwn)
  • փոխեմ (pʻoxem)
  • փոխորդ (pʻoxord)
  • փոխորդի (pʻoxordi)
  • փոխորէն (pʻoxorēn)
  • փոխումն (pʻoxumn)
  • փոխփոխ (pʻoxpʻox)
  • փոփոխ (pʻopʻox)
  • փոփոխական (pʻopʻoxakan)
  • փոփոխակից (pʻopʻoxakicʻ)
  • փոփոխեմ (pʻopʻoxem)
  • փոփոխիչ (pʻopʻoxičʻ)
  • փոփոխութիւն (pʻopʻoxutʻiwn)
  • փոփոխումն (pʻopʻoxumn)
  • քայլափոխ (kʻaylapʻox)
  • քայլափոխեմ (kʻaylapʻoxem)
  • քայլափոխիմ (kʻaylapʻoxim)
  • քայլափոխութիւն (kʻaylapʻoxutʻiwn)
  • քրիստոսափոխան (kʻristosapʻoxan)
  • օտարափոխ (ōtarapʻox)

Descendants

  • Armenian: փոխ (pʻox), փոխ- (pʻox-)

References

  1. ^ Kapancjan, G. A. (1951) “Хурритские слова армянского языка [The Hurrian words of Armenian]”, in Archív Orientalni[1] (in Russian), volume 19, numbers 3–4, pages 579–605
  2. ^ Diakonoff, Igor M. (1982) “Ancient Near Eastern Substrata in Armenian”, in Annual of Armenian Linguistics[2], volume 3, page 17 of 13–18
  3. ^ Diakonoff, Igor M. (1985) “Hurro-Urartian Borrowings in Old Armenian”, in Journal of the American Oriental Society[3], volume 105, number 4, page 599 of 597–603
  4. 4.0 4.1 Thorsø, Rasmus (2023) Prehistoric loanwords in Armenian: Hurro-Urartian, Kartvelian, and the unclassified substrate[4], PhD dissertation, Leiden University, page 14
  5. ^ Yakubovich, Ilya (2016) “Review of Bibliographisches Glossar des Hurritischen by Thomas Richter”, in Journal of the American Oriental Society[5], volume 136, number 1, page 181 of 179–183
  6. ^ Puhvel, Jaan (1984–) Hittite Etymological Dictionary (Trends in linguistics. Documentation), volume 9, pages 114-115

Further reading

  • Petrosean, Matatʻeay (1879) “փոխ”, in Nor Baṙagirkʻ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1836–1837) “փոխ”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
  • Ačaṙean, Hračʻeay (1971–1979) “փոխ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
  • Diakonoff, Igor M. (1985) “Hurro-Urartian Borrowings in Old Armenian”, in Journal of the American Oriental Society[6], volume 105, number 4, pages 597–603
  • Fournet, Arnaud (2013) “About the Vocalic System of Armenian Words of Substratic Origin”, in Archív Orientalni[7], volume 81, number 2, pages 207–222