واقعه

Borrowed from Arabic وَاقِعَة (wāqiʕa, “event, incident”).

واقِعِه • (vâqe'e) (plural وقایع (vaqâye'), or واقعات (vâqe'ât), or واقعه‌ها)

1. event, occurrence, incident

   Synonyms: حادثه (hâdese), اتفاق (ettefâq)

   واقعه غریب ― vâqe'e-ye ġarib ― strange event

2. accident, incident

   Synonyms: تصادف (tasâdof), حادثه (hâdese)

   • c. 16th - 17th century, Baha al-Din al-Amili, “حکایت ۱۹ [hekâyat-e 19, Story 19]”, in پند اهل دانش و هوش به زبان گربه و موش [pand-e ahl-e dâneš o huš be zabân-e gorbe vo muš, Advice from the wise and intelligent in terms of a cat and mouse]‎^[1]:

     آورده‌اند که در زمان یزید علیه‌ماعلیه لشکر جمع می‌کردند که به محاربۀ امام حسین علیه‌السلام روند. خاصان خود را به اطراف و جوانب می‌فرستاد، آنان که صاحب شمشیر بودند همه را می‌خواند، و به منصب و حکومت وعده می‌داد. از آن جمله مختار بن ابوعبید ثقفی را، که یکی از صاحبان شمشیر و شجاعت بود و مردم به او اعتقاد دلاوری داشتند. پس در حالتی که یزید اسباب سفر و اسامی سرکردگان قبیله‌ها را سیاهه می‌کرد، از آن جمله اسم مختار را نوشته بودند که با جماعتی از کوفیان به سرکردگی او به دعوا و جنگ امام حسین علیه‌السلام روند. در حالتی که آن جماعت را روانۀ اطراف نمودند، مختار یک روزی در پشت بام بود. زنش گفت: ای مختار، بسیار به لب بام آمده‌ای. به عقب رو که مبادا بیفتی. مختار را فرمایش حضرت رسول به یاد آمد که: چون به زنان مشورت نمایید، برعکس آن عمل نمایید. مختار پیش می‌رفت، از قضا کنار بام، باران خاک آن را شسته بود. پای مختار از پیش رفت، از بام بیفتاد، و پایش بشکست. چون سه روز از این واقعه بگذشت، فرستادۀ یزید به کوفه آمد و به خانۀ مختار رفت. نوشتۀ اسامی جماعت را به مختار نمود و گفت: تو را امر شده که با مردم کوفه به جنگ امام حسین بروی! مختار فرمود: ای عزیزان! شما می‌بینید که پای من شکسته است، و الا اطاعت می‌داشتم. چون جماعت فرستادۀ یزید مختار را پاشکسته دیدند، برفتند و چگونگی آن حال را به یزید گفتند. یزید گفت: در این باب تقصیری بر مختار لازم نمی‌آید. و این نبود جز برکت قول حضرت رسول علیه‌الصلات‌والسلام، زیرا که اگر پای او نشکسته بود، او را البته می‌بایست موافقت نماید و به جنگ حضرت امام حسین برود.

     âvarde'and ke dar zamân-e yazid aleyhe-mâ-aleyh laškar jam' mikardand ke be mohârebe-ye emâm hoseyn aleyhe-s-salâm ravand. xâsân-e xod râ be atrâf o javâneb miferestâd, ânân ke sâheb-e šamšir budand hame râ mixând, va be mansab o hokumat va'de midâd. an ân jomle moxtâr-ebn-e abu-obeyd-e saqafi râ, ke yeki az sâhebân-e šamšir o šojâ'at bud va mardom be u e'teqâd-e del-âvari dâštand. pas dar hâlati ke yazid asbâb-e safar o asâmi-ye sarkardegân-e qabile-hâ râ siyâhe mikard, az ân jomle esm-e moxtâr râ nevešte budand ke bâ jamâ'ati az kufiyân be sarkardegi-ye u be da'vâ vo jang-e emâm hoseyn aleyhe-s-salâm ravand. dar hâlati ke ân jamâ'at râ ravâne-ye atrâf nemudand, moxtâr yek ruzi pošt-e bâm bud. zanaš goft: ey moxtâr, besyâr be lab-e bâm âmade'i. be aqab row ke mabâdâ biyofti. moxtâr râ farmâyeš-e hazrat-e rasul be yâd âmad ke: čun be zanân mašvarat nemâyid, bar-aks-e ân amal nemâyid. moxtâr piš miraft, az qazâ kenâr-e bâm, bârân xâk-e ân râ šoste bud. pây-e moxtâr az piš raft, az bâm biyoftâd o pâyaš bešekast. čun se ruz az in vâqe'e begozašt, ferestâde-ye yazid be kufe âmad va be xâne-ye moxtâr raft. nevešte-ye asâmi-ye jamâ'at râ be moxtâr nemud va goft: to râ amr šode ke bâ mardom-e kufe be jang-e emâm hoseyn beravi! moxtâr farmud: ey azizân! šoma mibinid ke pây-e man šekaste ast, va ellâ tâ'at midâštam. čun jamâ'at-e ferestâde-ye yazid moxtâr râ pâ-šekaste didand, beraftand o če-gunegi-ye ân hâl râ be yazid goftand. yazid goft: dar in bâb taqsiri bar moxtâr lâzem nami'âyad. va in nabud joz barakat-e qowl-e hazrat-e rasul aleyhe-s-salâto-va-s-salâm, zirâ ke agar pây-e u na-šekaste bud, u râ al-batte mibâyest movâfeqat nemâyad va be jang-e hazrat-e emâm hoseyn beravad.

     It has been narrated that during the rule of Yazid (upon him be whatever may be upon him), he was gathering an army to go to war with Imam Husayn (peace be upon him). He was dispatching his nobles to all corners of the country, calling upon all the swordsmen, and promising posts and governorships. Among those [who were going to be called up] was Mukhtar ibn Abi Ubayd al-Thaqafi, who was a valiant swordsman whom the people believed in the courage of. Thus, when Yazid listed the provisions necessary for the expedition and the names of the leaders of the contingents, Mukhtar's name was written down as the one responsible for leading a contingent of Kufans to war against Imam Husayn (peace be upon him). One day, while Yazid's deputies were being dispatched to the frontiers, Mukhtar was standing on the roof of his house. His wife said to him: "O' Mukhtar, you have got close to the edge of the roof. Go back so that you do not fall." At this moment, Mukhtar recalled the saying of the Holy Prophet ordering: شَاوِرُهُنَّ وَخَالِفُهُنَّ (šāwiruhunna waḵālifuhunna, “When you consult women, do the opposite [of what they recommend]”). Thus, Mukhtar instead went forward, and, as fate would have it, the edge of the roof had been washed by rain. As a result, Mukhtar's foot slipped forward and he fell from the roof, breaking his leg. Three days after this incident took place, Yazid's deputies arrived in Kufa and went to Mukhtar's house. They presented the list of the leaders of the contingents to Mukhtar and said: "You have been ordered to go to war against Imam Husayn with the people of Kufa!" Mukhtar responded: "Oh dear ones! You can see that my leg has been broken, and I would otherwise obey the order." When the deputies of Yazid saw Mukhtar with a broken leg, they left and told Yazid what had happened. Yazid declared: "There is no blame upon Mukhtar in this situation." This would not have taken place this way were it not for the blessing of the Holy Prophet's (peace and blessings be upon him) saying, for, had his leg not been broken, he would have certainly been compelled to agree to go fight against Imam Husayn.

• Hayyim, Sulayman (1934) “واقعه”, in New Persian–English dictionary, Teheran: Librairie-imprimerie Béroukhim
• Dehkhoda, Ali-Akbar (1931–) “واقعه”, in Dehkhoda Dictionary Institute, editors, Dehkhoda Dictionary (in Persian), Tehran: University of Tehran Press