अणु
See also: अणू
Hindi
Etymology
Borrowed from Sanskrit अणु (aṇu). Cognate with Marathi अणू (aṇū).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /ə.ɳuː/, [ɐ.ɳuː]
Audio: (file)
Noun
अणु • (aṇu) m (Urdu spelling انو)
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | अणु aṇu |
अणु aṇu |
| oblique | अणु aṇu |
अणुओं aṇuõ |
| vocative | अणु aṇu |
अणुओ aṇuo |
Derived terms
Nepali
Pronunciation
- IPA(key): [ʌɽ̃u]
- Phonetic Devanagari: अणु
Noun
अणु • (aṇu) m
Derived terms
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- অণু (Assamese script)
- ᬅᬡᬸ (Balinese script)
- অণু (Bengali script)
- 𑰀𑰜𑰲 (Bhaiksuki script)
- 𑀅𑀡𑀼 (Brahmi script)
- အဏု (Burmese script)
- અણુ (Gujarati script)
- ਅਣੁ (Gurmukhi script)
- 𑌅𑌣𑍁 (Grantha script)
- ꦄꦟꦸ (Javanese script)
- 𑂃𑂝𑂳 (Kaithi script)
- ಅಣು (Kannada script)
- អណុ (Khmer script)
- ອຓຸ (Lao script)
- അണു (Malayalam script)
- ᠠᢏᡠ (Manchu script)
- 𑘀𑘜𑘳 (Modi script)
- ᠠᢏᠤ (Mongolian script)
- 𑦠𑦼𑧔 (Nandinagari script)
- 𑐀𑐞𑐸 (Newa script)
- ଅଣୁ (Odia script)
- ꢂꢠꢸ (Saurashtra script)
- 𑆃𑆟𑆶 (Sharada script)
- 𑖀𑖜𑖲 (Siddham script)
- අණු (Sinhalese script)
- 𑩐𑩪𑩒 (Soyombo script)
- 𑚀𑚘𑚰 (Takri script)
- அணு (Tamil script)
- అణు (Telugu script)
- อณุ (Thai script)
- ཨ་ཎུ (Tibetan script)
- 𑒁𑒝𑒳 (Tirhuta script)
- 𑨀𑨘𑨃 (Zanabazar Square script)
Etymology
Probably from a Proto-Indo-Aryan *Harnuṣ, a formation from Proto-Indo-European *h₂elh₁- (“to grind”), and possibly cognate with Hindi आटा (āṭā, “flour”) and Ancient Greek ἀλέω (aléō, “to grind, mill”).[1]
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /ɐ́.ɳu/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /ɐ.ɳu/
Noun
अणु • (áṇu) stem, m
- atom of matter, particle
- "an atom of time", the 54,675,000th part of a muhūrta (48 minutes), about 56.275 microseconds
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अणुः (áṇuḥ) | अणू (áṇū) | अणवः (áṇavaḥ) |
| accusative | अणुम् (áṇum) | अणू (áṇū) | अणून् (áṇūn) |
| instrumental | अणुना (áṇunā) अण्वा¹ (áṇvā¹) |
अणुभ्याम् (áṇubhyām) | अणुभिः (áṇubhiḥ) |
| dative | अणवे (áṇave) अण्वे¹ (áṇve¹) |
अणुभ्याम् (áṇubhyām) | अणुभ्यः (áṇubhyaḥ) |
| ablative | अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹) |
अणुभ्याम् (áṇubhyām) | अणुभ्यः (áṇubhyaḥ) |
| genitive | अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹) |
अण्वोः (áṇvoḥ) | अणूनाम् (áṇūnām) |
| locative | अणौ (áṇau) | अण्वोः (áṇvoḥ) | अणुषु (áṇuṣu) |
| vocative | अणो (áṇo) | अणू (áṇū) | अणवः (áṇavaḥ) |
- ¹Vedic
Adjective
अणु • (áṇu) stem (comparative अणीयस्, superlative अणिष्ठ)
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अणुः (áṇuḥ) | अणू (áṇū) | अणवः (áṇavaḥ) |
| accusative | अणुम् (áṇum) | अणू (áṇū) | अणून् (áṇūn) |
| instrumental | अणुना (áṇunā) अण्वा¹ (áṇvā¹) |
अणुभ्याम् (áṇubhyām) | अणुभिः (áṇubhiḥ) |
| dative | अणवे (áṇave) अण्वे¹ (áṇve¹) |
अणुभ्याम् (áṇubhyām) | अणुभ्यः (áṇubhyaḥ) |
| ablative | अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹) |
अणुभ्याम् (áṇubhyām) | अणुभ्यः (áṇubhyaḥ) |
| genitive | अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹) |
अण्वोः (áṇvoḥ) | अणूनाम् (áṇūnām) |
| locative | अणौ (áṇau) | अण्वोः (áṇvoḥ) | अणुषु (áṇuṣu) |
| vocative | अणो (áṇo) | अणू (áṇū) | अणवः (áṇavaḥ) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अण्वी (áṇvī) | अण्व्यौ (áṇvyau) अण्वी¹ (áṇvī¹) |
अण्व्यः (áṇvyaḥ) अण्वीः¹ (áṇvīḥ¹) |
| accusative | अण्वीम् (áṇvīm) | अण्व्यौ (áṇvyau) अण्वी¹ (áṇvī¹) |
अण्वीः (áṇvīḥ) |
| instrumental | अण्व्या (áṇvyā) | अण्वीभ्याम् (áṇvībhyām) | अण्वीभिः (áṇvībhiḥ) |
| dative | अण्व्यै (áṇvyai) | अण्वीभ्याम् (áṇvībhyām) | अण्वीभ्यः (áṇvībhyaḥ) |
| ablative | अण्व्याः (áṇvyāḥ) अण्व्यै² (áṇvyai²) |
अण्वीभ्याम् (áṇvībhyām) | अण्वीभ्यः (áṇvībhyaḥ) |
| genitive | अण्व्याः (áṇvyāḥ) अण्व्यै² (áṇvyai²) |
अण्व्योः (áṇvyoḥ) | अण्वीनाम् (áṇvīnām) |
| locative | अण्व्याम् (áṇvyām) | अण्व्योः (áṇvyoḥ) | अण्वीषु (áṇvīṣu) |
| vocative | अण्वि (áṇvi) | अण्व्यौ (áṇvyau) अण्वी¹ (áṇvī¹) |
अण्व्यः (áṇvyaḥ) अण्वीः¹ (áṇvīḥ¹) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | अणु (áṇu) | अणुनी (áṇunī) | अणूनि (áṇūni) अणु¹ (áṇu¹) अणू¹ (áṇū¹) |
| accusative | अणु (áṇu) | अणुनी (áṇunī) | अणूनि (áṇūni) अणु¹ (áṇu¹) अणू¹ (áṇū¹) |
| instrumental | अणुना (áṇunā) अण्वा¹ (áṇvā¹) |
अणुभ्याम् (áṇubhyām) | अणुभिः (áṇubhiḥ) |
| dative | अणुने (áṇune) अणवे (áṇave) अण्वे¹ (áṇve¹) |
अणुभ्याम् (áṇubhyām) | अणुभ्यः (áṇubhyaḥ) |
| ablative | अणुनः (áṇunaḥ) अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹) |
अणुभ्याम् (áṇubhyām) | अणुभ्यः (áṇubhyaḥ) |
| genitive | अणुनः (áṇunaḥ) अणोः (áṇoḥ) अण्वः¹ (áṇvaḥ¹) |
अणुनोः (áṇunoḥ) अण्वोः (áṇvoḥ) |
अणूनाम् (áṇūnām) |
| locative | अणुनि (áṇuni) अणौ (áṇau) |
अणुनोः (áṇunoḥ) अण्वोः (áṇvoḥ) |
अणुषु (áṇuṣu) |
| vocative | अणु (áṇu) अणो (áṇo) |
अणुनी (áṇunī) | अणूनि (áṇūni) अणु¹ (áṇu¹) अणू¹ (áṇū¹) |
- ¹Vedic
Derived terms
- अणिमन् (aṇimán, “minuteness, fineness”)
Descendants
- Assamese: অণু (onu)
- Bengali: অণু (onu)
- Hindi: अणू (aṇū)
- Konkani: अणू (aṇū)
- Marathi: अणू (aṇū)
- Nepali: अणु (aṇu)
- Odia: ଅଣୁ (aṇu)
- → Punjabi:
- → Tamil: அணு (aṇu)
- → Telugu: అణువు (aṇuvu)
References
- ^ Mayrhofer, Manfred (1992) “áṇu-”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 55
Further reading
- Monier Williams (1899) “अणु”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 11, column 3.