उत्सुक
Hindi
Etymology
Borrowed from Sanskrit उत्सुक (utsuka).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /ʊt̪.sʊk/
Adjective
उत्सुक • (utsuk) (indeclinable)
References
- McGregor, Ronald Stuart (1993) “उत्सुक”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press, page 122
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- উত্সুক (Assamese script)
- ᬉᬢ᭄ᬲᬸᬓ (Balinese script)
- উত্সুক (Bengali script)
- 𑰄𑰝𑰿𑰭𑰲𑰎 (Bhaiksuki script)
- 𑀉𑀢𑁆𑀲𑀼𑀓 (Brahmi script)
- ဥတ္သုက (Burmese script)
- ઉત્સુક (Gujarati script)
- ਉਤ੍ਸੁਕ (Gurmukhi script)
- 𑌉𑌤𑍍𑌸𑍁𑌕 (Grantha script)
- ꦈꦠ꧀ꦱꦸꦏ (Javanese script)
- 𑂇𑂞𑂹𑂮𑂳𑂍 (Kaithi script)
- ಉತ್ಸುಕ (Kannada script)
- ឧត្សុក (Khmer script)
- ອຸຕ຺ສຸກ (Lao script)
- ഉത്സുക (Malayalam script)
- ᡠᢠᠰ᠌ᡠᡬᠠ (Manchu script)
- 𑘄𑘝𑘿𑘭𑘳𑘎 (Modi script)
- ᠤᢐᠰᠤᢉᠠ (Mongolian script)
- 𑦤𑦽𑧠𑧍𑧔𑦮 (Nandinagari script)
- 𑐄𑐟𑑂𑐳𑐸𑐎 (Newa script)
- ଉତ୍ସୁକ (Odia script)
- ꢆꢡ꣄ꢱꢸꢒ (Saurashtra script)
- 𑆇𑆠𑇀𑆱𑆶𑆑 (Sharada script)
- 𑖄𑖝𑖿𑖭𑖲𑖎 (Siddham script)
- උත්සුක (Sinhalese script)
- 𑩐𑩒𑩫 𑪙𑪁𑩒𑩜 (Soyombo script)
- 𑚄𑚙𑚶𑚨𑚰𑚊 (Takri script)
- உத்ஸுக (Tamil script)
- ఉత్సుక (Telugu script)
- อุตฺสุก (Thai script)
- ཨུ་ཏྶུ་ཀ (Tibetan script)
- 𑒅𑒞𑓂𑒮𑒳𑒏 (Tirhuta script)
- 𑨀𑨃𑨙𑩇𑨰𑨃𑨋 (Zanabazar Square script)
Etymology
Uncertain. Mayrhofer, Wackernagel, and Debrunner assume a Sanskritization of Middle Indic *उच्छुक (*ucchuka), from ईच्छु (īcchu, “wishing”), from the same root as इच्छति (icchati, “to desire”). Turner rejects this on the basis of descendant Pali उस्सुक (ussuka), where initial uss- regularly < uts- contradicts original *ucch-. He instead supposes initial उत्- (ut-) + a term related to सुवते (suvate), सुत (sutá, “incited”), for which compare उत्सू (utsū, “agitated”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /ut.su.kɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /ut̪.s̪u.kɐ/
Adjective
उत्सुक • (utsuka) stem
- restless, uneasy, unquiet, anxious
- anxiously desirous, zealously active, striving or maing exertions for any object
- eager for, fond of, attached to
- regretting, repining, missing, sorrowing for
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | उत्सुकः (utsukaḥ) | उत्सुकौ (utsukau) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
उत्सुकाः (utsukāḥ) उत्सुकासः¹ (utsukāsaḥ¹) |
| accusative | उत्सुकम् (utsukam) | उत्सुकौ (utsukau) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
उत्सुकान् (utsukān) |
| instrumental | उत्सुकेन (utsukena) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकैः (utsukaiḥ) उत्सुकेभिः¹ (utsukebhiḥ¹) |
| dative | उत्सुकाय (utsukāya) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकेभ्यः (utsukebhyaḥ) |
| ablative | उत्सुकात् (utsukāt) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकेभ्यः (utsukebhyaḥ) |
| genitive | उत्सुकस्य (utsukasya) | उत्सुकयोः (utsukayoḥ) | उत्सुकानाम् (utsukānām) |
| locative | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकयोः (utsukayoḥ) | उत्सुकेषु (utsukeṣu) |
| vocative | उत्सुक (utsuka) | उत्सुकौ (utsukau) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
उत्सुकाः (utsukāḥ) उत्सुकासः¹ (utsukāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | उत्सुका (utsukā) | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकाः (utsukāḥ) |
| accusative | उत्सुकाम् (utsukām) | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकाः (utsukāḥ) |
| instrumental | उत्सुकया (utsukayā) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकाभिः (utsukābhiḥ) |
| dative | उत्सुकायै (utsukāyai) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकाभ्यः (utsukābhyaḥ) |
| ablative | उत्सुकायाः (utsukāyāḥ) उत्सुकायै² (utsukāyai²) |
उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकाभ्यः (utsukābhyaḥ) |
| genitive | उत्सुकायाः (utsukāyāḥ) उत्सुकायै² (utsukāyai²) |
उत्सुकयोः (utsukayoḥ) | उत्सुकानाम् (utsukānām) |
| locative | उत्सुकायाम् (utsukāyām) | उत्सुकयोः (utsukayoḥ) | उत्सुकासु (utsukāsu) |
| vocative | उत्सुके (utsuke) | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकाः (utsukāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | उत्सुकम् (utsukam) | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकानि (utsukāni) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
| accusative | उत्सुकम् (utsukam) | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकानि (utsukāni) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
| instrumental | उत्सुकेन (utsukena) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकैः (utsukaiḥ) उत्सुकेभिः¹ (utsukebhiḥ¹) |
| dative | उत्सुकाय (utsukāya) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकेभ्यः (utsukebhyaḥ) |
| ablative | उत्सुकात् (utsukāt) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकेभ्यः (utsukebhyaḥ) |
| genitive | उत्सुकस्य (utsukasya) | उत्सुकयोः (utsukayoḥ) | उत्सुकानाम् (utsukānām) |
| locative | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकयोः (utsukayoḥ) | उत्सुकेषु (utsukeṣu) |
| vocative | उत्सुक (utsuka) | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकानि (utsukāni) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
- ¹Vedic
Noun
उत्सुक • (utsuka) stem, n
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | उत्सुकम् (utsukam) | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकानि (utsukāni) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
| accusative | उत्सुकम् (utsukam) | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकानि (utsukāni) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
| instrumental | उत्सुकेन (utsukena) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकैः (utsukaiḥ) उत्सुकेभिः¹ (utsukebhiḥ¹) |
| dative | उत्सुकाय (utsukāya) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकेभ्यः (utsukebhyaḥ) |
| ablative | उत्सुकात् (utsukāt) | उत्सुकाभ्याम् (utsukābhyām) | उत्सुकेभ्यः (utsukebhyaḥ) |
| genitive | उत्सुकस्य (utsukasya) | उत्सुकयोः (utsukayoḥ) | उत्सुकानाम् (utsukānām) |
| locative | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकयोः (utsukayoḥ) | उत्सुकेषु (utsukeṣu) |
| vocative | उत्सुक (utsuka) | उत्सुके (utsuke) | उत्सुकानि (utsukāni) उत्सुका¹ (utsukā¹) |
- ¹Vedic
Derived terms
Descendants
- Pali: उस्सुक (ussuka)
- Prakrit: उस्सुग (ussuga), ओसुअ (osua)
- → Hindi: उत्सुक (utsuk)
References
- Mayrhofer, Manfred (1956) Kurzgefasstes Etymologisches Wörterbuch des Altindischen [A Concise Etymological Sanskrit Dictionary][1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 103
- Monier Williams (1899) “उत्सुक”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 182/2.
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “*utsukya”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press