क्षेमिन्
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ক্ষেমিন্ (Assamese script)
- ᬓ᭄ᬱᬾᬫᬶᬦ᭄ (Balinese script)
- ক্ষেমিন্ (Bengali script)
- 𑰎𑰿𑰬𑰸𑰦𑰰𑰡𑰿 (Bhaiksuki script)
- 𑀓𑁆𑀱𑁂𑀫𑀺𑀦𑁆 (Brahmi script)
- က္ၑေမိန် (Burmese script)
- ક્ષેમિન્ (Gujarati script)
- ਕ੍ਸ਼ੇਮਿਨ੍ (Gurmukhi script)
- 𑌕𑍍𑌷𑍇𑌮𑌿𑌨𑍍 (Grantha script)
- ꦏ꧀ꦰꦺꦩꦶꦤ꧀ (Javanese script)
- 𑂍𑂹𑂭𑂵𑂧𑂱𑂢𑂹 (Kaithi script)
- ಕ್ಷೇಮಿೝ (Kannada script)
- ក្ឞេមិន៑ (Khmer script)
- ກ຺ເຩມິນ຺ (Lao script)
- ക്ഷേമിന് (Malayalam script)
- ᡬᢢᡝᠮᡳᠨ (Manchu script)
- 𑘎𑘿𑘬𑘹𑘦𑘱𑘡𑘿 (Modi script)
- ᢉᢔᠧᠮᠢᠨ (Mongolian script)
- 𑦮𑧠𑧌𑧚𑧆𑧒𑧁𑧠 (Nandinagari script)
- 𑐎𑑂𑐲𑐾𑐩𑐶𑐣𑑂 (Newa script)
- କ୍ଷେମିନ୍ (Odia script)
- ꢒ꣄ꢰꢾꢪꢶꢥ꣄ (Saurashtra script)
- 𑆑𑇀𑆰𑆼𑆩𑆴𑆤𑇀 (Sharada script)
- 𑖎𑖿𑖬𑖸𑖦𑖰𑖡𑖿 (Siddham script)
- ක්ෂෙමින් (Sinhalese script)
- 𑩜 𑪙𑪀𑩔𑩴𑩑𑩯 𑪙 (Soyombo script)
- 𑚊𑚶𑚲𑚢𑚮𑚝𑚶 (Takri script)
- க்ஷேமிந் (Tamil script)
- క్షేమిౝ (Telugu script)
- กฺเษมินฺ (Thai script)
- ཀྵེ་མི་ན྄ (Tibetan script)
- 𑒏𑓂𑒭𑒹𑒧𑒱𑒢𑓂 (Tirhuta script)
- 𑨋𑩇𑨯𑨄𑨢𑨁𑨝𑨴 (Zanabazar Square script)
Etymology
From क्षेम (kṣema) + -इन् (-in).
Pronunciation
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /kʂeː.min̪/
Adjective
क्षेमिन् • (kṣemin) stem (Classical Sanskrit)
- safe, secure
- c. 400 BCE, Mahābhārata 8.45.71.1:
- तौ दृष्ट्वा पुरुषव्याघ्रौ क्षेमिणौ […]
- tau dṛṣṭvā puruṣavyāghrau kṣemiṇau […]
- Having seen the two brave men safe […]
- तौ दृष्ट्वा पुरुषव्याघ्रौ क्षेमिणौ […]
- c. 400 BCE – 900 CE, Viṣṇu Purāṇa 5.30.41:
- शचीविभूषणार्थाय देवैरमृतमन्थने ।
उत्पादितोऽयं न क्षेमी गृहीत्वैनं गमिष्यसि ॥- śacīvibhūṣaṇārthāya devairamṛtamanthane.
utpāditoʼyaṃ na kṣemī gṛhītvainaṃ gamiṣyasi. - During the Samudra Manthana, the Devas have produced this to adorn Shachi; this is not secure, you will not go taking this.
- śacīvibhūṣaṇārthāya devairamṛtamanthane.
- शचीविभूषणार्थाय देवैरमृतमन्थने ।
- c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.88.39:
- हतः को नु महत्स्वीश जन्तुर्वै कृतकिल्बिषः ।
क्षेमी स्यात् किमु विश्वेशे कृतागस्को जगद्गुरौ ॥- hataḥ ko nu mahatsvīśa janturvai kṛtakilbiṣaḥ.
kṣemī syāt kimu viśveśe kṛtāgasko jagadgurau. - Indeed, what living being can be safe if he offends exalted saints, what to speak of offending the lord and spiritual master of the universe?
- hataḥ ko nu mahatsvīśa janturvai kṛtakilbiṣaḥ.
- हतः को नु महत्स्वीश जन्तुर्वै कृतकिल्बिषः ।
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | क्षेमी (kṣemī) | क्षेमिणौ (kṣemiṇau) | क्षेमिणः (kṣemiṇaḥ) |
| accusative | क्षेमिणम् (kṣemiṇam) | क्षेमिणौ (kṣemiṇau) | क्षेमिणः (kṣemiṇaḥ) |
| instrumental | क्षेमिणा (kṣemiṇā) | क्षेमिभ्याम् (kṣemibhyām) | क्षेमिभिः (kṣemibhiḥ) |
| dative | क्षेमिणे (kṣemiṇe) | क्षेमिभ्याम् (kṣemibhyām) | क्षेमिभ्यः (kṣemibhyaḥ) |
| ablative | क्षेमिणः (kṣemiṇaḥ) | क्षेमिभ्याम् (kṣemibhyām) | क्षेमिभ्यः (kṣemibhyaḥ) |
| genitive | क्षेमिणः (kṣemiṇaḥ) | क्षेमिणोः (kṣemiṇoḥ) | क्षेमिणाम् (kṣemiṇām) |
| locative | क्षेमिणि (kṣemiṇi) | क्षेमिणोः (kṣemiṇoḥ) | क्षेमिषु (kṣemiṣu) |
| vocative | क्षेमिन् (kṣemin) | क्षेमिणौ (kṣemiṇau) | क्षेमिणः (kṣemiṇaḥ) |
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | क्षेमिणी (kṣemiṇī) | क्षेमिण्यौ (kṣemiṇyau) | क्षेमिण्यः (kṣemiṇyaḥ) |
| accusative | क्षेमिणीम् (kṣemiṇīm) | क्षेमिण्यौ (kṣemiṇyau) | क्षेमिणीः (kṣemiṇīḥ) |
| instrumental | क्षेमिण्या (kṣemiṇyā) | क्षेमिणीभ्याम् (kṣemiṇībhyām) | क्षेमिणीभिः (kṣemiṇībhiḥ) |
| dative | क्षेमिण्यै (kṣemiṇyai) | क्षेमिणीभ्याम् (kṣemiṇībhyām) | क्षेमिणीभ्यः (kṣemiṇībhyaḥ) |
| ablative | क्षेमिण्याः (kṣemiṇyāḥ) | क्षेमिणीभ्याम् (kṣemiṇībhyām) | क्षेमिणीभ्यः (kṣemiṇībhyaḥ) |
| genitive | क्षेमिण्याः (kṣemiṇyāḥ) | क्षेमिण्योः (kṣemiṇyoḥ) | क्षेमिणीनाम् (kṣemiṇīnām) |
| locative | क्षेमिण्याम् (kṣemiṇyām) | क्षेमिण्योः (kṣemiṇyoḥ) | क्षेमिणीषु (kṣemiṇīṣu) |
| vocative | क्षेमिणि (kṣemiṇi) | क्षेमिण्यौ (kṣemiṇyau) | क्षेमिण्यः (kṣemiṇyaḥ) |
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | क्षेमि (kṣemi) | क्षेमिणी (kṣemiṇī) | क्षेमीणि (kṣemīṇi) |
| accusative | क्षेमि (kṣemi) | क्षेमिणी (kṣemiṇī) | क्षेमीणि (kṣemīṇi) |
| instrumental | क्षेमिणा (kṣemiṇā) | क्षेमिभ्याम् (kṣemibhyām) | क्षेमिभिः (kṣemibhiḥ) |
| dative | क्षेमिणे (kṣemiṇe) | क्षेमिभ्याम् (kṣemibhyām) | क्षेमिभ्यः (kṣemibhyaḥ) |
| ablative | क्षेमिणः (kṣemiṇaḥ) | क्षेमिभ्याम् (kṣemibhyām) | क्षेमिभ्यः (kṣemibhyaḥ) |
| genitive | क्षेमिणः (kṣemiṇaḥ) | क्षेमिणोः (kṣemiṇoḥ) | क्षेमिणाम् (kṣemiṇām) |
| locative | क्षेमिणि (kṣemiṇi) | क्षेमिणोः (kṣemiṇoḥ) | क्षेमिषु (kṣemiṣu) |
| vocative | क्षेमि (kṣemi) क्षेमिन् (kṣemin) |
क्षेमिणी (kṣemiṇī) | क्षेमीणि (kṣemīṇi) |
Further reading
- Monier Williams (1899) “क्षेमिन्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 333, column 1.
- Hellwig, Oliver (2010–2025) “kṣemin”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “क्षेमिन्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 630
- Arthur Anthony Macdonell (1893) “क्षेमिन्”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 79