क्षुभित
Hindi
Alternative forms
- क्षोभित (kṣobhit)
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit क्षुभित (kṣubhita).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /kʂʊ.bʱɪt̪/, [kʃʊ.bʱɪt̪]
Adjective
क्षुभित • (kṣubhit) (indeclinable)
- (formal) agitated, disturbed, frightened, alarmed, afraid
Further reading
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “क्षुभित”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
Sanskrit
Alternative forms
- क्षोभित (kṣobhita) — guṇated
Alternative scripts
Alternative scripts
- ক্ষুভিত (Assamese script)
- ᬓ᭄ᬱᬸᬪᬶᬢ (Balinese script)
- ক্ষুভিত (Bengali script)
- 𑰎𑰿𑰬𑰲𑰥𑰰𑰝 (Bhaiksuki script)
- 𑀓𑁆𑀱𑀼𑀪𑀺𑀢 (Brahmi script)
- က္ၑုဘိတ (Burmese script)
- ક્ષુભિત (Gujarati script)
- ਕ੍ਸ਼ੁਭਿਤ (Gurmukhi script)
- 𑌕𑍍𑌷𑍁𑌭𑌿𑌤 (Grantha script)
- ꦏ꧀ꦰꦸꦨꦶꦠ (Javanese script)
- 𑂍𑂹𑂭𑂳𑂦𑂱𑂞 (Kaithi script)
- ಕ್ಷುಭಿತ (Kannada script)
- ក្ឞុភិត (Khmer script)
- ກ຺ຩຸຠິຕ (Lao script)
- ക്ഷുഭിത (Malayalam script)
- ᡬᢢᡠᢨᡳᢠᠠ (Manchu script)
- 𑘎𑘿𑘬𑘳𑘥𑘱𑘝 (Modi script)
- ᢉᢔᠤᠪᠾᠢᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦮𑧠𑧌𑧔𑧅𑧒𑦽 (Nandinagari script)
- 𑐎𑑂𑐲𑐸𑐨𑐶𑐟 (Newa script)
- କ୍ଷୁଭିତ (Odia script)
- ꢒ꣄ꢰꢸꢩꢶꢡ (Saurashtra script)
- 𑆑𑇀𑆰𑆶𑆨𑆴𑆠 (Sharada script)
- 𑖎𑖿𑖬𑖲𑖥𑖰𑖝 (Siddham script)
- ක්ෂුභිත (Sinhalese script)
- 𑩜 𑪙𑪀𑩒𑩳𑩑𑩫 (Soyombo script)
- 𑚊𑚶𑚰𑚡𑚮𑚙 (Takri script)
- க்ஷுபி⁴த (Tamil script)
- క్షుభిత (Telugu script)
- กฺษุภิต (Thai script)
- ཀྵུ་བྷི་ཏ (Tibetan script)
- 𑒏𑓂𑒭𑒳𑒦𑒱𑒞 (Tirhuta script)
- 𑨋𑩇𑨯𑨃𑨡𑨁𑨙 (Zanabazar Square script)
Etymology
From क्षुभ् (kṣubh, root) + -इत (-ita).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /kʂu.bʱi.tɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /kʂu.bʱi.t̪ɐ/
Adjective
क्षुभित • (kṣubhita) stem
- agitated, disturbed, frightened, alarmed, afraid
- c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 3.26.19:
- दैवात्क्षुभितधर्मिण्यां स्वस्यां योनौ परः पुमान्। आधत्त वीर्यं सासूत महत्तत्त्वं हिरण्मयम्॥
- daivātkṣubhitadharmiṇyāṃ svasyāṃ yonau paraḥ pumān. ādhatta vīryaṃ sāsūta mahattattvaṃ hiraṇmayam.
- After the Supreme Personality of Godhead impregnates material nature with his internal potency, material nature delivers the sum total of the cosmic intelligence, which is known as Hiraṇmaya. This takes place in material nature when she is agitated by the destinations of the conditioned souls.
- दैवात्क्षुभितधर्मिण्यां स्वस्यां योनौ परः पुमान्। आधत्त वीर्यं सासूत महत्तत्त्वं हिरण्मयम्॥
- c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.71.17:
- बलं बृहद्ध्वजपटछत्रचामरैर्वरायुधाभरणकिरीटवर्मभिः। दिवांशुभिस्तुमुलरवं बभौ रवेर्यथार्णवः क्षुभिततिमिङ्गिलोर्मिभिः॥
- balaṃ bṛhaddhvajapaṭachatracāmarairvarāyudhābharaṇakirīṭavarmabhiḥ. divāṃśubhistumularavaṃ babhau raveryathārṇavaḥ kṣubhitatimiṅgilormibhiḥ.
- The Lord’s army boasted royal umbrellas, cāmara fans and huge flagpoles with waving banners. During the day the sun’s rays reflected brightly from the soldiers’ fine weapons, jewelry, helmets and armor. Thus Lord Kṛṣṇa’s army, noisy with shouts and clatter, appeared like an ocean stirring with agitated waves and timiṅgila fish.
- बलं बृहद्ध्वजपटछत्रचामरैर्वरायुधाभरणकिरीटवर्मभिः। दिवांशुभिस्तुमुलरवं बभौ रवेर्यथार्णवः क्षुभिततिमिङ्गिलोर्मिभिः॥
- c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 10.56.28:
- यस्येषदुत्कलितरोषकटाक्षमोक्षैर्वर्त्मादिशत् क्षुभितनक्रतिमिङ्गलोऽब्धिः। सेतुः कृतः स्वयश उज्ज्वलिता च लङ्का रक्षःशिरांसि भुवि पेतुरिषुक्षतानि॥
- yasyeṣadutkalitaroṣakaṭākṣamokṣairvartmādiśat kṣubhitanakratimiṅgaloʼbdhiḥ. setuḥ kṛtaḥ svayaśa ujjvalitā ca laṅkā rakṣaḥśirāṃsi bhuvi peturiṣukṣatāni.
- You are he who impelled the ocean to give way when his sidelong glances, slightly manifesting his anger, disturbed the crocodiles and timiṅgila fish within the watery depths. You are he who built a great bridge to establish his fame, who burned down the city of Laṅkā, and whose arrows severed the heads of Rāvaṇa, which then fell to the ground.
- यस्येषदुत्कलितरोषकटाक्षमोक्षैर्वर्त्मादिशत् क्षुभितनक्रतिमिङ्गलोऽब्धिः। सेतुः कृतः स्वयश उज्ज्वलिता च लङ्का रक्षःशिरांसि भुवि पेतुरिषुक्षतानि॥
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | क्षुभितः (kṣubhitaḥ) | क्षुभितौ (kṣubhitau) क्षुभिता¹ (kṣubhitā¹) |
क्षुभिताः (kṣubhitāḥ) क्षुभितासः¹ (kṣubhitāsaḥ¹) |
| accusative | क्षुभितम् (kṣubhitam) | क्षुभितौ (kṣubhitau) क्षुभिता¹ (kṣubhitā¹) |
क्षुभितान् (kṣubhitān) |
| instrumental | क्षुभितेन (kṣubhitena) | क्षुभिताभ्याम् (kṣubhitābhyām) | क्षुभितैः (kṣubhitaiḥ) क्षुभितेभिः¹ (kṣubhitebhiḥ¹) |
| dative | क्षुभिताय (kṣubhitāya) | क्षुभिताभ्याम् (kṣubhitābhyām) | क्षुभितेभ्यः (kṣubhitebhyaḥ) |
| ablative | क्षुभितात् (kṣubhitāt) | क्षुभिताभ्याम् (kṣubhitābhyām) | क्षुभितेभ्यः (kṣubhitebhyaḥ) |
| genitive | क्षुभितस्य (kṣubhitasya) | क्षुभितयोः (kṣubhitayoḥ) | क्षुभितानाम् (kṣubhitānām) |
| locative | क्षुभिते (kṣubhite) | क्षुभितयोः (kṣubhitayoḥ) | क्षुभितेषु (kṣubhiteṣu) |
| vocative | क्षुभित (kṣubhita) | क्षुभितौ (kṣubhitau) क्षुभिता¹ (kṣubhitā¹) |
क्षुभिताः (kṣubhitāḥ) क्षुभितासः¹ (kṣubhitāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | क्षुभिता (kṣubhitā) | क्षुभिते (kṣubhite) | क्षुभिताः (kṣubhitāḥ) |
| accusative | क्षुभिताम् (kṣubhitām) | क्षुभिते (kṣubhite) | क्षुभिताः (kṣubhitāḥ) |
| instrumental | क्षुभितया (kṣubhitayā) क्षुभिता¹ (kṣubhitā¹) |
क्षुभिताभ्याम् (kṣubhitābhyām) | क्षुभिताभिः (kṣubhitābhiḥ) |
| dative | क्षुभितायै (kṣubhitāyai) | क्षुभिताभ्याम् (kṣubhitābhyām) | क्षुभिताभ्यः (kṣubhitābhyaḥ) |
| ablative | क्षुभितायाः (kṣubhitāyāḥ) क्षुभितायै² (kṣubhitāyai²) |
क्षुभिताभ्याम् (kṣubhitābhyām) | क्षुभिताभ्यः (kṣubhitābhyaḥ) |
| genitive | क्षुभितायाः (kṣubhitāyāḥ) क्षुभितायै² (kṣubhitāyai²) |
क्षुभितयोः (kṣubhitayoḥ) | क्षुभितानाम् (kṣubhitānām) |
| locative | क्षुभितायाम् (kṣubhitāyām) | क्षुभितयोः (kṣubhitayoḥ) | क्षुभितासु (kṣubhitāsu) |
| vocative | क्षुभिते (kṣubhite) | क्षुभिते (kṣubhite) | क्षुभिताः (kṣubhitāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | क्षुभितम् (kṣubhitam) | क्षुभिते (kṣubhite) | क्षुभितानि (kṣubhitāni) क्षुभिता¹ (kṣubhitā¹) |
| accusative | क्षुभितम् (kṣubhitam) | क्षुभिते (kṣubhite) | क्षुभितानि (kṣubhitāni) क्षुभिता¹ (kṣubhitā¹) |
| instrumental | क्षुभितेन (kṣubhitena) | क्षुभिताभ्याम् (kṣubhitābhyām) | क्षुभितैः (kṣubhitaiḥ) क्षुभितेभिः¹ (kṣubhitebhiḥ¹) |
| dative | क्षुभिताय (kṣubhitāya) | क्षुभिताभ्याम् (kṣubhitābhyām) | क्षुभितेभ्यः (kṣubhitebhyaḥ) |
| ablative | क्षुभितात् (kṣubhitāt) | क्षुभिताभ्याम् (kṣubhitābhyām) | क्षुभितेभ्यः (kṣubhitebhyaḥ) |
| genitive | क्षुभितस्य (kṣubhitasya) | क्षुभितयोः (kṣubhitayoḥ) | क्षुभितानाम् (kṣubhitānām) |
| locative | क्षुभिते (kṣubhite) | क्षुभितयोः (kṣubhitayoḥ) | क्षुभितेषु (kṣubhiteṣu) |
| vocative | क्षुभित (kṣubhita) | क्षुभिते (kṣubhite) | क्षुभितानि (kṣubhitāni) क्षुभिता¹ (kṣubhitā¹) |
- ¹Vedic
Further reading
- Monier Williams (1899) “क्षुभित”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 331.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “क्षुभित”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan