दक्ष
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit दक्ष (dákṣa).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /d̪əkʂ/, [d̪ɐkʃ]
Adjective
दक्ष • (dakṣ) (indeclinable)
References
- McGregor, Ronald Stuart (1993) “दक्ष”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Marathi
Etymology
Borrowed from Sanskrit दक्ष (dákṣa), through Old Marathi 𑘟𑘎𑘿𑘬 (dakṣa).
Pronunciation
- IPA(key): /d̪ək.ʂə/
Adjective
दक्ष • (dakṣa)
Proper noun
दक्ष • (dakṣa) m
- a male given name, Daksh, from Sanskrit
References
- Molesworth, James Thomas (1857) “दक्ष”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
- Berntsen, Maxine (1982–1983) “दक्ष”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies
- Shankar Gopal Tulpule, Anne Feldhaus (1999) “दक्ष”, in A Dictionary of Old Marathi, Mumbai: Popular Prakashan
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- দক্ষ (Assamese script)
- ᬤᬓ᭄ᬱ (Balinese script)
- দক্ষ (Bengali script)
- 𑰟𑰎𑰿𑰬 (Bhaiksuki script)
- 𑀤𑀓𑁆𑀱 (Brahmi script)
- ဒက္ၑ (Burmese script)
- દક્ષ (Gujarati script)
- ਦਕ੍ਸ਼ (Gurmukhi script)
- 𑌦𑌕𑍍𑌷 (Grantha script)
- ꦢꦏ꧀ꦰ (Javanese script)
- 𑂠𑂍𑂹𑂭 (Kaithi script)
- ದಕ್ಷ (Kannada script)
- ទក្ឞ (Khmer script)
- ທກ຺ຩ (Lao script)
- ദക്ഷ (Malayalam script)
- ᡩᠠᡬᢢᠠ (Manchu script)
- 𑘟𑘎𑘿𑘬 (Modi script)
- ᢑᠠᢉᢔᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦿𑦮𑧠𑧌 (Nandinagari script)
- 𑐡𑐎𑑂𑐲 (Newa script)
- ଦକ୍ଷ (Odia script)
- ꢣꢒ꣄ꢰ (Saurashtra script)
- 𑆢𑆑𑇀𑆰 (Sharada script)
- 𑖟𑖎𑖿𑖬 (Siddham script)
- දක්ෂ (Sinhalese script)
- 𑩭𑩜 𑪙𑪀 (Soyombo script)
- 𑚛𑚊𑚶 (Takri script)
- த³க்ஷ (Tamil script)
- దక్ష (Telugu script)
- ทกฺษ (Thai script)
- ད་ཀྵ (Tibetan script)
- 𑒠𑒏𑓂𑒭 (Tirhuta script)
- 𑨛𑨋𑩇𑨯 (Zanabazar Square script)
Etymology
From the root दक्ष् (dakṣ, “able, strong”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /dɐ́k.ʂɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /d̪ɐk.ʂɐ/
Adjective
दक्ष • (dákṣa) stem
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दक्षः (dákṣaḥ) | दक्षौ (dákṣau) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षाः (dákṣāḥ) दक्षासः¹ (dákṣāsaḥ¹) |
| accusative | दक्षम् (dákṣam) | दक्षौ (dákṣau) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षान् (dákṣān) |
| instrumental | दक्षेण (dákṣeṇa) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षैः (dákṣaiḥ) दक्षेभिः¹ (dákṣebhiḥ¹) |
| dative | दक्षाय (dákṣāya) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षेभ्यः (dákṣebhyaḥ) |
| ablative | दक्षात् (dákṣāt) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षेभ्यः (dákṣebhyaḥ) |
| genitive | दक्षस्य (dákṣasya) | दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षाणाम् (dákṣāṇām) |
| locative | दक्षे (dákṣe) | दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षेषु (dákṣeṣu) |
| vocative | दक्ष (dákṣa) | दक्षौ (dákṣau) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षाः (dákṣāḥ) दक्षासः¹ (dákṣāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दक्षा (dákṣā) | दक्षे (dákṣe) | दक्षाः (dákṣāḥ) |
| accusative | दक्षाम् (dákṣām) | दक्षे (dákṣe) | दक्षाः (dákṣāḥ) |
| instrumental | दक्षया (dákṣayā) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षाभिः (dákṣābhiḥ) |
| dative | दक्षायै (dákṣāyai) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षाभ्यः (dákṣābhyaḥ) |
| ablative | दक्षायाः (dákṣāyāḥ) दक्षायै² (dákṣāyai²) |
दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षाभ्यः (dákṣābhyaḥ) |
| genitive | दक्षायाः (dákṣāyāḥ) दक्षायै² (dákṣāyai²) |
दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षाणाम् (dákṣāṇām) |
| locative | दक्षायाम् (dákṣāyām) | दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षासु (dákṣāsu) |
| vocative | दक्षे (dákṣe) | दक्षे (dákṣe) | दक्षाः (dákṣāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दक्षम् (dákṣam) | दक्षे (dákṣe) | दक्षाणि (dákṣāṇi) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
| accusative | दक्षम् (dákṣam) | दक्षे (dákṣe) | दक्षाणि (dákṣāṇi) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
| instrumental | दक्षेण (dákṣeṇa) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षैः (dákṣaiḥ) दक्षेभिः¹ (dákṣebhiḥ¹) |
| dative | दक्षाय (dákṣāya) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षेभ्यः (dákṣebhyaḥ) |
| ablative | दक्षात् (dákṣāt) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षेभ्यः (dákṣebhyaḥ) |
| genitive | दक्षस्य (dákṣasya) | दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षाणाम् (dákṣāṇām) |
| locative | दक्षे (dákṣe) | दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षेषु (dákṣeṣu) |
| vocative | दक्ष (dákṣa) | दक्षे (dákṣe) | दक्षाणि (dákṣāṇi) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
- ¹Vedic
Noun
दक्ष • (dákṣa) stem, m
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दक्षः (dákṣaḥ) | दक्षौ (dákṣau) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षाः (dákṣāḥ) दक्षासः¹ (dákṣāsaḥ¹) |
| accusative | दक्षम् (dákṣam) | दक्षौ (dákṣau) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षान् (dákṣān) |
| instrumental | दक्षेण (dákṣeṇa) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षैः (dákṣaiḥ) दक्षेभिः¹ (dákṣebhiḥ¹) |
| dative | दक्षाय (dákṣāya) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षेभ्यः (dákṣebhyaḥ) |
| ablative | दक्षात् (dákṣāt) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षेभ्यः (dákṣebhyaḥ) |
| genitive | दक्षस्य (dákṣasya) | दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षाणाम् (dákṣāṇām) |
| locative | दक्षे (dákṣe) | दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षेषु (dákṣeṣu) |
| vocative | दक्ष (dákṣa) | दक्षौ (dákṣau) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षाः (dákṣāḥ) दक्षासः¹ (dákṣāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
Proper noun
दक्ष • (dákṣa) stem, m
- (Vedic religion) a vedic solar deity and one of the Adityas
- c. 1500 BCE – 1000 BCE, Ṛgveda 1.89.3:
- तान्पूर्व॑या नि॒विदा॑ हूमहे व॒यं भगं॑ मि॒त्रमदि॑तिं॒ दक्ष॑म्अ॒स्रिध॑म्।
अ॒र्य॒मणं॒ वरु॑णं॒ सोम॑म॒श्विना॒ सर॑स्वती नः सु॒भगा॒ मय॑स्करत्॥- tā́npū́rvayā nivídā hūmahe vayáṃ bhágaṃ mitrámáditiṃ dákṣamasrídham.
aryamáṇaṃ váruṇaṃ sómamaśvínā sárasvatī naḥ subhágā máyaskarat. - We invoke them with an ancient text, Bhaga, Mitra, Aditi, Dakṣa, Asridh, Aryaman, Varuṇa, Soma, the Aśvins; and may the gracious Sarasvatī grant us happiness.
- tā́npū́rvayā nivídā hūmahe vayáṃ bhágaṃ mitrámáditiṃ dákṣamasrídham.
- तान्पूर्व॑या नि॒विदा॑ हूमहे व॒यं भगं॑ मि॒त्रमदि॑तिं॒ दक्ष॑म्अ॒स्रिध॑म्।
- (Hinduism) Daksha, a Manasputra of Brahma and one of the Prajapatis.
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | दक्षः (dákṣaḥ) | दक्षौ (dákṣau) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षाः (dákṣāḥ) दक्षासः¹ (dákṣāsaḥ¹) |
| accusative | दक्षम् (dákṣam) | दक्षौ (dákṣau) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षान् (dákṣān) |
| instrumental | दक्षेण (dákṣeṇa) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षैः (dákṣaiḥ) दक्षेभिः¹ (dákṣebhiḥ¹) |
| dative | दक्षाय (dákṣāya) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षेभ्यः (dákṣebhyaḥ) |
| ablative | दक्षात् (dákṣāt) | दक्षाभ्याम् (dákṣābhyām) | दक्षेभ्यः (dákṣebhyaḥ) |
| genitive | दक्षस्य (dákṣasya) | दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षाणाम् (dákṣāṇām) |
| locative | दक्षे (dákṣe) | दक्षयोः (dákṣayoḥ) | दक्षेषु (dákṣeṣu) |
| vocative | दक्ष (dákṣa) | दक्षौ (dákṣau) दक्षा¹ (dákṣā¹) |
दक्षाः (dákṣāḥ) दक्षासः¹ (dákṣāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
References
- Monier Williams (1899) “दक्ष”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0465.
- Arthur Anthony Macdonell (1893) “दक्ष”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press
- Otto Böhtlingk, Richard Schmidt (1879-1928) “दक्ष”, in Walter Slaje, Jürgen Hanneder, Paul Molitor, Jörg Ritter, editors, Nachtragswörterbuch des Sanskrit [Dictionary of Sanskrit with supplements] (in German), Halle-Wittenberg: Martin-Luther-Universität, published 2016
- Pokorny, Julius (1959) “0190”, in Indogermanisches etymologisches Wörterbuch [Indo-European Etymological Dictionary] (in German), volume 1, Bern, München: Francke Verlag, page 0190
- Mallory, J. P. with Adams, D. Q. (2006) The Oxford Introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European World (Oxford Linguistics), New York: Oxford University Press, →ISBN, page 294