दरिद्र

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit दरिद्र (daridra)

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /d̪ə.ɾɪd̪.ɾᵊ/, [d̪ɐ.ɾɪd̪.ɾᵊ]

Adjective

दरिद्र • (daridra) (indeclinable)

poor, needy

Noun

दरिद्र • (daridra) m or f by sense

poor person

Declension

NOTE: This term is declined masculine or feminine according to the gender of the referent.

Declension of *दरिद्र* (masc cons-stem)
	singular	plural
direct	दरिद्र daridra	दरिद्र daridra
oblique	दरिद्र daridra	दरिद्रों daridrõ
vocative	दरिद्र daridra	दरिद्रो daridro

Declension of *दरिद्र* (fem cons-stem)
	singular	plural
direct	दरिद्र daridra	दरिद्रें daridrẽ
oblique	दरिद्र daridra	दरिद्रों daridrõ
vocative	दरिद्र daridra	दरिद्रो daridro

Marathi

Etymology

Semi-learned borrowing from Sanskrit दरिद्र (daridra). First attested as Old Marathi 𑘟𑘨𑘱𑘟𑘿𑘨 (daridra).

Pronunciation

IPA^(key): /d̪ə.ɾid̪.ɾə/

Noun

दरिद्र • (daridra) m

(uncommon) poor person / people
Synonym: गरीब (garīb)

Declension

Declension of दरिद्र (masc cons-stem)
direct singular	दरिद्र daridra
direct plural	दरिद्र daridra
	singular एकवचन	plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	दरिद्र daridra	दरिद्र daridra
oblique सामान्यरूप	दरिद्रा daridrā	दरिद्रां- daridrān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	दरिद्राला daridrālā	दरिद्रांना daridrānnā
ergative	दरिद्राने, दरिद्रानं daridrāne, daridrāna	दरिद्रांनी daridrānnī
instrumental	दरिद्राशी daridrāśī	दरिद्रांशी daridrānśī
locative सप्तमी	दरिद्रात daridrāt	दरिद्रांत daridrāt
vocative संबोधन	दरिद्रा daridrā	दरिद्रांनो daridrānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of दरिद्र (masc cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular^* एकवचन	plural अनेकवचन	oblique सामान्यरूप
singular subject एकवचनी कर्ता	दरिद्राचा daridrāċā	दरिद्राचे daridrāċe	दरिद्राची daridrācī	दरिद्राच्या daridrācā	दरिद्राचे, दरिद्राचं daridrāċe, daridrāċa	दरिद्राची daridrācī	दरिद्राच्या daridrācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	दरिद्रांचा daridrānċā	दरिद्रांचे daridrānċe	दरिद्रांची daridrāñcī	दरिद्रांच्या daridrāncā	दरिद्रांचे, दरिद्रांचं daridrānċe, daridrānċa	दरिद्रांची daridrāñcī	दरिद्रांच्या daridrāñcā
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

References

Shridhar Ganesh Vaze (1911) “दरिद्र”, in The Aryabhusan School Dictionary, Poona: Arya-Bhushan Press

Sanskrit

Alternative scripts

দৰিদ্ৰ (Assamese script)
ᬤᬭᬶᬤ᭄ᬭ (Balinese script)
দরিদ্র (Bengali script)
𑰟𑰨𑰰𑰟𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
𑀤𑀭𑀺𑀤𑁆𑀭 (Brahmi script)
ဒရိဒြ (Burmese script)
દરિદ્ર (Gujarati script)
ਦਰਿਦ੍ਰ (Gurmukhi script)
𑌦𑌰𑌿𑌦𑍍𑌰 (Grantha script)
ꦢꦫꦶꦢꦿ (Javanese script)
𑂠𑂩𑂱𑂠𑂹𑂩 (Kaithi script)
ದರಿದ್ರ (Kannada script)
ទរិទ្រ (Khmer script)
ທຣິທ຺ຣ (Lao script)
ദരിദ്ര (Malayalam script)
ᡩᠠᡵᡳᡩᡵᠠ (Manchu script)
𑘟𑘨𑘱𑘟𑘿𑘨 (Modi script)
ᢑᠠᠷᠢᢑᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
𑦿𑧈𑧒𑦿𑧠𑧈 (Nandinagari script)
𑐡𑐬𑐶𑐡𑑂𑐬 (Newa script)
ଦରିଦ୍ର (Odia script)
ꢣꢬꢶꢣ꣄ꢬ (Saurashtra script)
𑆢𑆫𑆴𑆢𑇀𑆫 (Sharada script)
𑖟𑖨𑖰𑖟𑖿𑖨 (Siddham script)
දරිද්‍ර (Sinhalese script)
𑩭𑩼𑩑𑩭 𑪙𑩼 (Soyombo script)
𑚛𑚤𑚮𑚛𑚶𑚤 (Takri script)
த³ரித்³ர (Tamil script)
దరిద్ర (Telugu script)
ทริทฺร (Thai script)
ད་རི་དྲ (Tibetan script)
𑒠𑒩𑒱𑒠𑓂𑒩 (Tirhuta script)
𑨛𑨫𑨁𑨛𑩇𑨫 (Zanabazar Square script)

Etymology

Derived from the intensive verb दरिद्राति (daridrāti, “to run hither and tither, to be in need or poor”), from the root द्रा (drā, “to run”), from Proto-Indo-European *dreh₂- (“to run”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /dɐ.ɾid.ɾɐ/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /d̪ɐ.ɾid̪.ɾɐ/

Adjective

दरिद्र • (daridra) stem

roving, strolling
- c. 1200 BCE – 800 BCE, Kṛṣṇa-Yajurveda (Taittirīya Saṃhitā)
- c. 1200 BCE – 800 BCE, Śukla-Yajurveda (Vājasenayi Saṃhitā)
- c. 700 BCE, Śatapatha Brāhmaṇa
- TāṇḍyaBr
poor, needy, deprived of [with instrumental]
- c. 1000, Somadeva, Kathāsaritsāgara
- Bhartṛ

Declension

Masculine a-stem declension of दरिद्र
	singular	dual	plural
nominative	दरिद्रः (daridraḥ)	दरिद्रौ (daridrau) दरिद्रा¹ (daridrā¹)	दरिद्राः (daridrāḥ) दरिद्रासः¹ (daridrāsaḥ¹)
accusative	दरिद्रम् (daridram)	दरिद्रौ (daridrau) दरिद्रा¹ (daridrā¹)	दरिद्रान् (daridrān)
instrumental	दरिद्रेण (daridreṇa)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्रैः (daridraiḥ) दरिद्रेभिः¹ (daridrebhiḥ¹)
dative	दरिद्राय (daridrāya)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्रेभ्यः (daridrebhyaḥ)
ablative	दरिद्रात् (daridrāt)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्रेभ्यः (daridrebhyaḥ)
genitive	दरिद्रस्य (daridrasya)	दरिद्रयोः (daridrayoḥ)	दरिद्राणाम् (daridrāṇām)
locative	दरिद्रे (daridre)	दरिद्रयोः (daridrayoḥ)	दरिद्रेषु (daridreṣu)
vocative	दरिद्र (daridra)	दरिद्रौ (daridrau) दरिद्रा¹ (daridrā¹)	दरिद्राः (daridrāḥ) दरिद्रासः¹ (daridrāsaḥ¹)

¹Vedic

Feminine ā-stem declension of दरिद्रा
	singular	dual	plural
nominative	दरिद्रा (daridrā)	दरिद्रे (daridre)	दरिद्राः (daridrāḥ)
accusative	दरिद्राम् (daridrām)	दरिद्रे (daridre)	दरिद्राः (daridrāḥ)
instrumental	दरिद्रया (daridrayā) दरिद्रा¹ (daridrā¹)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्राभिः (daridrābhiḥ)
dative	दरिद्रायै (daridrāyai)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्राभ्यः (daridrābhyaḥ)
ablative	दरिद्रायाः (daridrāyāḥ) दरिद्रायै² (daridrāyai²)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्राभ्यः (daridrābhyaḥ)
genitive	दरिद्रायाः (daridrāyāḥ) दरिद्रायै² (daridrāyai²)	दरिद्रयोः (daridrayoḥ)	दरिद्राणाम् (daridrāṇām)
locative	दरिद्रायाम् (daridrāyām)	दरिद्रयोः (daridrayoḥ)	दरिद्रासु (daridrāsu)
vocative	दरिद्रे (daridre)	दरिद्रे (daridre)	दरिद्राः (daridrāḥ)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of दरिद्र
	singular	dual	plural
nominative	दरिद्रम् (daridram)	दरिद्रे (daridre)	दरिद्राणि (daridrāṇi) दरिद्रा¹ (daridrā¹)
accusative	दरिद्रम् (daridram)	दरिद्रे (daridre)	दरिद्राणि (daridrāṇi) दरिद्रा¹ (daridrā¹)
instrumental	दरिद्रेण (daridreṇa)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्रैः (daridraiḥ) दरिद्रेभिः¹ (daridrebhiḥ¹)
dative	दरिद्राय (daridrāya)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्रेभ्यः (daridrebhyaḥ)
ablative	दरिद्रात् (daridrāt)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्रेभ्यः (daridrebhyaḥ)
genitive	दरिद्रस्य (daridrasya)	दरिद्रयोः (daridrayoḥ)	दरिद्राणाम् (daridrāṇām)
locative	दरिद्रे (daridre)	दरिद्रयोः (daridrayoḥ)	दरिद्रेषु (daridreṣu)
vocative	दरिद्र (daridra)	दरिद्रे (daridre)	दरिद्राणि (daridrāṇi) दरिद्रा¹ (daridrā¹)

¹Vedic

Noun

दरिद्र • (daridra) stem, m (feminine दरिद्रा)

a beggar
- c. 200 BCE – 200 CE, Manusmṛti
- c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa

Declension

Masculine a-stem declension of दरिद्र
	singular	dual	plural
nominative	दरिद्रः (daridraḥ)	दरिद्रौ (daridrau) दरिद्रा¹ (daridrā¹)	दरिद्राः (daridrāḥ) दरिद्रासः¹ (daridrāsaḥ¹)
accusative	दरिद्रम् (daridram)	दरिद्रौ (daridrau) दरिद्रा¹ (daridrā¹)	दरिद्रान् (daridrān)
instrumental	दरिद्रेण (daridreṇa)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्रैः (daridraiḥ) दरिद्रेभिः¹ (daridrebhiḥ¹)
dative	दरिद्राय (daridrāya)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्रेभ्यः (daridrebhyaḥ)
ablative	दरिद्रात् (daridrāt)	दरिद्राभ्याम् (daridrābhyām)	दरिद्रेभ्यः (daridrebhyaḥ)
genitive	दरिद्रस्य (daridrasya)	दरिद्रयोः (daridrayoḥ)	दरिद्राणाम् (daridrāṇām)
locative	दरिद्रे (daridre)	दरिद्रयोः (daridrayoḥ)	दरिद्रेषु (daridreṣu)
vocative	दरिद्र (daridra)	दरिद्रौ (daridrau) दरिद्रा¹ (daridrā¹)	दरिद्राः (daridrāḥ) दरिद्रासः¹ (daridrāsaḥ¹)

¹Vedic

Descendants

Dardic:
- Kashmiri: daridar
  Arabic script: دَرِدَر
  
  Devanagari script: दरिद्र्
Pali: dalidda, daḷidda, daḷiddiya, daḷidda
Prakrit: 𑀤𑀭𑀹𑀤𑁆𑀤 (darādda), 𑀤𑀮𑀹𑀤𑁆𑀤 (dalādda)
- Gujarati: દરિદ્ર (daridra), દળદર (daḷdar)
- Punjabi: dariddar, daliddar
  Gurmukhi script: ਦਰਿੱਦਰ, ਦਲਿੱਦਰ
  
  Shahmukhi script: دَرِدَّر, دَلِدَّر
- Sinhalese: දිළිඳ (diḷiⁿda)
Prakrit: 𑀤𑀭𑀺𑀤𑁆𑀤𑀺𑀬 (dariddiya)
- Kashmiri: daridrī
  Arabic script: دَرِدری
  
  Devanagari script: दरिद्री
- Gujarati: દરિદ્રી (daridrī), દળદ્રી (daḷdrī)

References

Monier Williams (1899) “दरिद्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 470.