रुद्र
See also: रौद्र
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ৰুদ্ৰ (Assamese script)
- ᬭᬸᬤ᭄ᬭ (Balinese script)
- রুদ্র (Bengali script)
- 𑰨𑰲𑰟𑰿𑰨 (Bhaiksuki script)
- 𑀭𑀼𑀤𑁆𑀭 (Brahmi script)
- ရုဒြ (Burmese script)
- રુદ્ર (Gujarati script)
- ਰੁਦ੍ਰ (Gurmukhi script)
- 𑌰𑍁𑌦𑍍𑌰 (Grantha script)
- ꦫꦸꦢꦿ (Javanese script)
- 𑂩𑂳𑂠𑂹𑂩 (Kaithi script)
- ರುದ್ರ (Kannada script)
- រុទ្រ (Khmer script)
- ຣຸທ຺ຣ (Lao script)
- രുദ്ര (Malayalam script)
- ᡵᡠᡩᡵᠠ (Manchu script)
- 𑘨𑘳𑘟𑘿𑘨 (Modi script)
- ᠷᠤᢑᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧈𑧔𑦿𑧠𑧈 (Nandinagari script)
- 𑐬𑐸𑐡𑑂𑐬 (Newa script)
- ରୁଦ୍ର (Odia script)
- ꢬꢸꢣ꣄ꢬ (Saurashtra script)
- 𑆫𑆶𑆢𑇀𑆫 (Sharada script)
- 𑖨𑖲𑖟𑖿𑖨 (Siddham script)
- රුද්ර (Sinhalese script)
- 𑩼𑩒𑩭 𑪙𑩼 (Soyombo script)
- 𑚤𑚰𑚛𑚶𑚤 (Takri script)
- ருத்³ர (Tamil script)
- రుద్ర (Telugu script)
- รุทฺร (Thai script)
- རུ་དྲ (Tibetan script)
- 𑒩𑒳𑒠𑓂𑒩 (Tirhuta script)
- 𑨫𑨃𑨛𑩇𑨫 (Zanabazar Square script)
Etymology
Etymology tree
Possibly from the root रुद् (rud, “to roar”) + -र (-ra), but this could be a later folk etymology of the name of the god. Mayrhofer suggest a connection with रोदसी (ródasī, dual), of unclear meaning.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /ɾud.ɾɐ́/, /ɾu.dɐ.ɾɐ́/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /ɾud̪.ɾɐ/
Adjective
रु॒द्र • (rudrá) stem (root रुद्)
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | रुद्रः (rudraḥ) | रुद्रौ (rudrau) रुद्रा¹ (rudrā¹) |
रुद्राः (rudrāḥ) रुद्रासः¹ (rudrāsaḥ¹) |
| accusative | रुद्रम् (rudram) | रुद्रौ (rudrau) रुद्रा¹ (rudrā¹) |
रुद्रान् (rudrān) |
| instrumental | रुद्रेण (rudreṇa) | रुद्राभ्याम् (rudrābhyām) | रुद्रैः (rudraiḥ) रुद्रेभिः¹ (rudrebhiḥ¹) |
| dative | रुद्राय (rudrāya) | रुद्राभ्याम् (rudrābhyām) | रुद्रेभ्यः (rudrebhyaḥ) |
| ablative | रुद्रात् (rudrāt) | रुद्राभ्याम् (rudrābhyām) | रुद्रेभ्यः (rudrebhyaḥ) |
| genitive | रुद्रस्य (rudrasya) | रुद्रयोः (rudrayoḥ) | रुद्राणाम् (rudrāṇām) |
| locative | रुद्रे (rudre) | रुद्रयोः (rudrayoḥ) | रुद्रेषु (rudreṣu) |
| vocative | रुद्र (rudra) | रुद्रौ (rudrau) रुद्रा¹ (rudrā¹) |
रुद्राः (rudrāḥ) रुद्रासः¹ (rudrāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | रुद्री (rudrī) | रुद्र्यौ (rudryau) रुद्री¹ (rudrī¹) |
रुद्र्यः (rudryaḥ) रुद्रीः¹ (rudrīḥ¹) |
| accusative | रुद्रीम् (rudrīm) | रुद्र्यौ (rudryau) रुद्री¹ (rudrī¹) |
रुद्रीः (rudrīḥ) |
| instrumental | रुद्र्या (rudryā) | रुद्रीभ्याम् (rudrībhyām) | रुद्रीभिः (rudrībhiḥ) |
| dative | रुद्र्यै (rudryai) | रुद्रीभ्याम् (rudrībhyām) | रुद्रीभ्यः (rudrībhyaḥ) |
| ablative | रुद्र्याः (rudryāḥ) रुद्र्यै² (rudryai²) |
रुद्रीभ्याम् (rudrībhyām) | रुद्रीभ्यः (rudrībhyaḥ) |
| genitive | रुद्र्याः (rudryāḥ) रुद्र्यै² (rudryai²) |
रुद्र्योः (rudryoḥ) | रुद्रीणाम् (rudrīṇām) |
| locative | रुद्र्याम् (rudryām) | रुद्र्योः (rudryoḥ) | रुद्रीषु (rudrīṣu) |
| vocative | रुद्रि (rudri) | रुद्र्यौ (rudryau) रुद्री¹ (rudrī¹) |
रुद्र्यः (rudryaḥ) रुद्रीः¹ (rudrīḥ¹) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | रुद्रम् (rudram) | रुद्रे (rudre) | रुद्राणि (rudrāṇi) रुद्रा¹ (rudrā¹) |
| accusative | रुद्रम् (rudram) | रुद्रे (rudre) | रुद्राणि (rudrāṇi) रुद्रा¹ (rudrā¹) |
| instrumental | रुद्रेण (rudreṇa) | रुद्राभ्याम् (rudrābhyām) | रुद्रैः (rudraiḥ) रुद्रेभिः¹ (rudrebhiḥ¹) |
| dative | रुद्राय (rudrāya) | रुद्राभ्याम् (rudrābhyām) | रुद्रेभ्यः (rudrebhyaḥ) |
| ablative | रुद्रात् (rudrāt) | रुद्राभ्याम् (rudrābhyām) | रुद्रेभ्यः (rudrebhyaḥ) |
| genitive | रुद्रस्य (rudrasya) | रुद्रयोः (rudrayoḥ) | रुद्राणाम् (rudrāṇām) |
| locative | रुद्रे (rudre) | रुद्रयोः (rudrayoḥ) | रुद्रेषु (rudreṣu) |
| vocative | रुद्र (rudra) | रुद्रे (rudre) | रुद्राणि (rudrāṇi) रुद्रा¹ (rudrā¹) |
- ¹Vedic
Noun
रु॒द्र • (rudrá) stem, m (root रुद्) (metrical Vedic sometimes rudará)
- (Vedic religion) Rudra, father of the Maruts, deity of the winds and storms.
- c. 1500 BCE – 1000 BCE, Ṛgveda 1.114.3:
- अ॒श्याम॑ ते सुम॒तिं दे॑वय॒ज्यया॑ क्ष॒यद्वी॑रस्य॒ तव॑ रुद्र मीढ्वः।
सु॒म्ना॒यन्निद्विशो॑ अ॒स्माक॒मा च॒रारि॑ष्टवीरा जुहवाम ते ह॒विः॥- aśyā́ma te sumatíṃ devayajyáyā kṣayádvīrasya táva rudra mīḍhvaḥ.
sumnāyánnídvíśo asmā́kamā́ carā́riṣṭavīrā juhavāma te havíḥ. - Rudra, showerer of benefits, may we obtain, through our worship of the gods, the favour of you, who are the destroyer of heroes;come to our posterity, purposing to promote their happiness, while we, having our sons in safety, offer you oblations.
- aśyā́ma te sumatíṃ devayajyáyā kṣayádvīrasya táva rudra mīḍhvaḥ.
- अ॒श्याम॑ ते सुम॒तिं दे॑वय॒ज्यया॑ क्ष॒यद्वी॑रस्य॒ तव॑ रुद्र मीढ्वः।
- roarer or howler.
- The number ‘eleven’ (from the 11 rudras).
- The eleventh.
- (music) a kind of stringed instrument (cf. रुद्री and रुद्रवीणा)
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | रुद्रः (rudráḥ) | रुद्रौ (rudraú) रुद्रा¹ (rudrā́¹) |
रुद्राः (rudrā́ḥ) रुद्रासः¹ (rudrā́saḥ¹) |
| accusative | रुद्रम् (rudrám) | रुद्रौ (rudraú) रुद्रा¹ (rudrā́¹) |
रुद्रान् (rudrā́n) |
| instrumental | रुद्रेण (rudréṇa) | रुद्राभ्याम् (rudrā́bhyām) | रुद्रैः (rudraíḥ) रुद्रेभिः¹ (rudrébhiḥ¹) |
| dative | रुद्राय (rudrā́ya) | रुद्राभ्याम् (rudrā́bhyām) | रुद्रेभ्यः (rudrébhyaḥ) |
| ablative | रुद्रात् (rudrā́t) | रुद्राभ्याम् (rudrā́bhyām) | रुद्रेभ्यः (rudrébhyaḥ) |
| genitive | रुद्रस्य (rudrásya) | रुद्रयोः (rudráyoḥ) | रुद्राणाम् (rudrā́ṇām) |
| locative | रुद्रे (rudré) | रुद्रयोः (rudráyoḥ) | रुद्रेषु (rudréṣu) |
| vocative | रुद्र (rúdra) | रुद्रौ (rúdrau) रुद्रा¹ (rúdrā¹) |
रुद्राः (rúdrāḥ) रुद्रासः¹ (rúdrāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
Derived terms
- रुद्रप्रयाग (rudraprayāga)
- रुद्राक्ष (rudrākṣa)
- रु॒द्रिय॑ (rudríya)
- रौद्र (raudra)
References
- Monier Williams (1899) “रुद्र”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 883, columns 1-2.
- Mayrhofer, Manfred (1996) “rudrá-”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 452-3