सर्प
See also: सुरूप
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit सर्प (sarpa). Doublet of साँप (sā̃p).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /səɾp/, [sɐɾp]
Noun
सर्प • (sarp) m (Urdu spelling سرپ)
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | सर्प sarp |
सर्प sarp |
| oblique | सर्प sarp |
सर्पों sarpõ |
| vocative | सर्प sarp |
सर्पो sarpo |
Marathi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit सर्प (sarpa). Doublet of साप (sāp).
Pronunciation
- IPA(key): /səɾ.pə/
Noun
सर्प • (sarpa) m (feminine सर्पीण)
Declension
| Declension of सर्प (masc cons-stem) | |||
|---|---|---|---|
| direct singular |
सर्प sarp | ||
| direct plural |
सर्प sarp | ||
| singular एकवचन |
plural अनेकवचन | ||
| nominative प्रथमा |
सर्प sarp |
सर्प sarp | |
| oblique सामान्यरूप |
सर्पा sarpā |
सर्पां- sarpān- | |
| acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी |
सर्पाला sarpālā |
सर्पांना sarpānnā | |
| ergative | सर्पाने, सर्पानं sarpāne, sarpāna |
सर्पांनी sarpānnī | |
| instrumental | सर्पाशी sarpāśī |
सर्पांशी sarpānśī | |
| locative सप्तमी |
सर्पात sarpāt |
सर्पांत sarpāt | |
| vocative संबोधन |
सर्पा sarpā |
सर्पांनो sarpānno | |
| Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition. | |||
| Genitive declension of सर्प (masc cons-stem) | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| masculine object पुल्लिंगी कर्म |
feminine object स्त्रीलिंगी कर्म |
neuter object नपुसकलिंगी कर्म |
oblique सामान्यरूप | |||||
| singular एकवचन |
plural अनेकवचन |
singular एकवचन |
plural अनेकवचन |
singular* एकवचन |
plural अनेकवचन |
|||
| singular subject एकवचनी कर्ता |
सर्पाचा sarpāċā |
सर्पाचे sarpāċe |
सर्पाची sarpācī |
सर्पाच्या sarpācā |
सर्पाचे, सर्पाचं sarpāċe, sarpāċa |
सर्पाची sarpācī |
सर्पाच्या sarpācā | |
| plural subject अनेकवचनी कर्ता |
सर्पांचा sarpānċā |
सर्पांचे sarpānċe |
सर्पांची sarpāñcī |
सर्पांच्या sarpāncā |
सर्पांचे, सर्पांचं sarpānċe, sarpānċa |
सर्पांची sarpāñcī |
सर्पांच्या sarpāñcā | |
| * Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition. | ||||||||
Derived terms
- सर्पदंश (sarpadauśa)
- सर्पमित्र (sarpamitra)
Further reading
- Berntsen, Maxine (1982–1983) “सर्प”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies
- Molesworth, James Thomas (1857) “सर्प”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
- दाते, यशवंत रामकृष्ण [Date, Yashwant Ramkrishna] (1932-1950) “सर्प”, in महाराष्ट्र शब्दकोश (mahārāṣṭra śabdakoś) (in Marathi), पुणे [Pune]: महाराष्ट्र कोशमंडळ (mahārāṣṭra kośmaṇḍaḷ)
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- সৰ্প (Assamese script)
- ᬲᬃᬧ (Balinese script)
- সর্প (Bengali script)
- 𑰭𑰨𑰿𑰢 (Bhaiksuki script)
- 𑀲𑀭𑁆𑀧 (Brahmi script)
- သရ်္ပ (Burmese script)
- સર્પ (Gujarati script)
- ਸਰ੍ਪ (Gurmukhi script)
- 𑌸𑌰𑍍𑌪 (Grantha script)
- ꦱꦂꦥ (Javanese script)
- 𑂮𑂩𑂹𑂣 (Kaithi script)
- ಸರ್ಪ (Kannada script)
- សប៌ (Khmer script)
- ສຣ຺ປ (Lao script)
- സര്പ (Malayalam script)
- ᠰᠠᡵᢒᠠ (Manchu script)
- 𑘭𑘨𑘿𑘢 (Modi script)
- ᠰᠠᠷᢒᠠ (Mongolian script)
- 𑧍𑧈𑧠𑧂 (Nandinagari script)
- 𑐳𑐬𑑂𑐥 (Newa script)
- ସର୍ପ (Odia script)
- ꢱꢬ꣄ꢦ (Saurashtra script)
- 𑆱𑆫𑇀𑆥 (Sharada script)
- 𑖭𑖨𑖿𑖢 (Siddham script)
- සර්ප (Sinhalese script)
- 𑪁𑩼 𑪙𑩰 (Soyombo script)
- 𑚨𑚤𑚶𑚞 (Takri script)
- ஸர்ப (Tamil script)
- సర్ప (Telugu script)
- สรฺป (Thai script)
- ས་རྤ (Tibetan script)
- 𑒮𑒩𑓂𑒣 (Tirhuta script)
- 𑨰𑨫𑩇𑨞 (Zanabazar Square script)
Etymology
From the root सृप् (sṛp), from Proto-Indo-European *serp- (“to crawl, creep”). Cognate with Latin serpēns (“serpent”), Ancient Greek ἑρπετόν (herpetón), Albanian gjarpër.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /sɐɾ.pɐ́/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /s̪ɐɾ.pɐ/
Adjective
स॒र्प • (sarpá) stem (root सृप्)
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | सर्पः (sarpáḥ) | सर्पौ (sarpaú) सर्पा¹ (sarpā́¹) |
सर्पाः (sarpā́ḥ) सर्पासः¹ (sarpā́saḥ¹) |
| accusative | सर्पम् (sarpám) | सर्पौ (sarpaú) सर्पा¹ (sarpā́¹) |
सर्पान् (sarpā́n) |
| instrumental | सर्पेण (sarpéṇa) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पैः (sarpaíḥ) सर्पेभिः¹ (sarpébhiḥ¹) |
| dative | सर्पाय (sarpā́ya) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पेभ्यः (sarpébhyaḥ) |
| ablative | सर्पात् (sarpā́t) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पेभ्यः (sarpébhyaḥ) |
| genitive | सर्पस्य (sarpásya) | सर्पयोः (sarpáyoḥ) | सर्पाणाम् (sarpā́ṇām) |
| locative | सर्पे (sarpé) | सर्पयोः (sarpáyoḥ) | सर्पेषु (sarpéṣu) |
| vocative | सर्प (sárpa) | सर्पौ (sárpau) सर्पा¹ (sárpā¹) |
सर्पाः (sárpāḥ) सर्पासः¹ (sárpāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | सर्पी (sarpī́) | सर्प्यौ (sarpyaù) सर्पी¹ (sarpī́¹) |
सर्प्यः (sarpyàḥ) सर्पीः¹ (sarpī́ḥ¹) |
| accusative | सर्पीम् (sarpī́m) | सर्प्यौ (sarpyaù) सर्पी¹ (sarpī́¹) |
सर्पीः (sarpī́ḥ) |
| instrumental | सर्प्या (sarpyā́) | सर्पीभ्याम् (sarpī́bhyām) | सर्पीभिः (sarpī́bhiḥ) |
| dative | सर्प्यै (sarpyaí) | सर्पीभ्याम् (sarpī́bhyām) | सर्पीभ्यः (sarpī́bhyaḥ) |
| ablative | सर्प्याः (sarpyā́ḥ) सर्प्यै² (sarpyaí²) |
सर्पीभ्याम् (sarpī́bhyām) | सर्पीभ्यः (sarpī́bhyaḥ) |
| genitive | सर्प्याः (sarpyā́ḥ) सर्प्यै² (sarpyaí²) |
सर्प्योः (sarpyóḥ) | सर्पीणाम् (sarpī́ṇām) |
| locative | सर्प्याम् (sarpyā́m) | सर्प्योः (sarpyóḥ) | सर्पीषु (sarpī́ṣu) |
| vocative | सर्पि (sárpi) | सर्प्यौ (sárpyau) सर्पी¹ (sárpī¹) |
सर्प्यः (sárpyaḥ) सर्पीः¹ (sárpīḥ¹) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | सर्पम् (sarpám) | सर्पे (sarpé) | सर्पाणि (sarpā́ṇi) सर्पा¹ (sarpā́¹) |
| accusative | सर्पम् (sarpám) | सर्पे (sarpé) | सर्पाणि (sarpā́ṇi) सर्पा¹ (sarpā́¹) |
| instrumental | सर्पेण (sarpéṇa) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पैः (sarpaíḥ) सर्पेभिः¹ (sarpébhiḥ¹) |
| dative | सर्पाय (sarpā́ya) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पेभ्यः (sarpébhyaḥ) |
| ablative | सर्पात् (sarpā́t) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पेभ्यः (sarpébhyaḥ) |
| genitive | सर्पस्य (sarpásya) | सर्पयोः (sarpáyoḥ) | सर्पाणाम् (sarpā́ṇām) |
| locative | सर्पे (sarpé) | सर्पयोः (sarpáyoḥ) | सर्पेषु (sarpéṣu) |
| vocative | सर्प (sárpa) | सर्पे (sárpe) | सर्पाणि (sárpāṇi) सर्पा¹ (sárpā¹) |
- ¹Vedic
Noun
स॒र्प • (sarpá) stem, m (root सृप्)
- a snake, serpent, serpent-demon (nāga), tortuous motion
- a particular constellation (when only the three unfavourable planets are situated in the three kendras)
- Mesua ferrea ( <= Mesua roxburghii), the Ceylon ironwood
- name of one of the 11 rudras of a rakshasa
- (in the plural) name of a particular tribe of mlecchas (formerly kshatriyas and described as wearing beards)
- name of the wife of a Rudra
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | सर्पः (sarpáḥ) | सर्पौ (sarpaú) सर्पा¹ (sarpā́¹) |
सर्पाः (sarpā́ḥ) सर्पासः¹ (sarpā́saḥ¹) |
| accusative | सर्पम् (sarpám) | सर्पौ (sarpaú) सर्पा¹ (sarpā́¹) |
सर्पान् (sarpā́n) |
| instrumental | सर्पेण (sarpéṇa) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पैः (sarpaíḥ) सर्पेभिः¹ (sarpébhiḥ¹) |
| dative | सर्पाय (sarpā́ya) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पेभ्यः (sarpébhyaḥ) |
| ablative | सर्पात् (sarpā́t) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पेभ्यः (sarpébhyaḥ) |
| genitive | सर्पस्य (sarpásya) | सर्पयोः (sarpáyoḥ) | सर्पाणाम् (sarpā́ṇām) |
| locative | सर्पे (sarpé) | सर्पयोः (sarpáyoḥ) | सर्पेषु (sarpéṣu) |
| vocative | सर्प (sárpa) | सर्पौ (sárpau) सर्पा¹ (sárpā¹) |
सर्पाः (sárpāḥ) सर्पासः¹ (sárpāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- Borrowed terms
- → Kashmiri: سَرُپھ (saruph)
- → Dhivehi: ހަރުފަ (harufa)
- → Javanese: sarpa
- → Konkani: सोरोप (sorop)
- → Sinhalese: සර්පයා (sarpayā)
- → Bengali: সর্প (śorpo)
- → Gujarati: સર્પ (sarp)
- → Hindi: सर्प (sarp)
- → Malayalam: സർപ്പം (saṟppaṁ)
- → Kannada: ಸರ್ಪ (sarpa)
- → Marathi: सर्प (sarpa)
- → Tamil: சர்ப்பம் (carppam)
- ⇒ Telugu: సర్పము (sarpamu)
Noun
स॒र्प • (sarpá) stem, n
- = सपसामन् (sapa-sāman)
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | सर्पम् (sarpám) | सर्पे (sarpé) | सर्पाणि (sarpā́ṇi) सर्पा¹ (sarpā́¹) |
| accusative | सर्पम् (sarpám) | सर्पे (sarpé) | सर्पाणि (sarpā́ṇi) सर्पा¹ (sarpā́¹) |
| instrumental | सर्पेण (sarpéṇa) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पैः (sarpaíḥ) सर्पेभिः¹ (sarpébhiḥ¹) |
| dative | सर्पाय (sarpā́ya) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पेभ्यः (sarpébhyaḥ) |
| ablative | सर्पात् (sarpā́t) | सर्पाभ्याम् (sarpā́bhyām) | सर्पेभ्यः (sarpébhyaḥ) |
| genitive | सर्पस्य (sarpásya) | सर्पयोः (sarpáyoḥ) | सर्पाणाम् (sarpā́ṇām) |
| locative | सर्पे (sarpé) | सर्पयोः (sarpáyoḥ) | सर्पेषु (sarpéṣu) |
| vocative | सर्प (sárpa) | सर्पे (sárpe) | सर्पाणि (sárpāṇi) सर्पा¹ (sárpā¹) |
- ¹Vedic
References
- “सर्प॑” in Carl Cappeller, A Sanskrit–English Dictionary: Based upon the St. Petersburg Lexicons, Strasbourg: Karl J. Trübner, 1891, →OCLC, page 602, column 1.
- Arthur Anthony Macdonell (1893) “सर्प”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 341
- Monier Williams (1899) “सर्प”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1184, column 1.
