เสนาบดี

Borrowed from Pali senāpati (literally “army chief”), from senā (“army”) + pati (“chief”); ultimately from Sanskrit सेनापति (senāpati), from सेना (senā) + पति (pati).^[1] By surface analysis, เสนา (sěe-naa) +‎ บดี (bɔɔ-dii).

Cognate with Old Khmer senāpāti (“army general”), Modern Khmer សេនាបតី (seeniəptəy, “army general”), Old Javanese senāpati (“army general”), Modern Javanese ꦱꦺꦤꦥꦠꦶ (sénapati, “army general”), Lao ເສນາບໍດີ (sē nā bǭ dī, “army commander”).

เสนาบดี • (sěe-naa-bɔɔ-dii) (classifier คน)

1. (archaic, rare) military commander
2. (archaic, replaced by รัฐมนตรี (rát-tà-mon-dtrii) from 1932) minister of state; cabinet minister
   • 1931, สมาหารหิตะคดี (โป๊ โปรคุปต์), ขุน, “หมวด ฎ”, in พจนานุกรมกฎหมาย, พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, page 118:

     ฟ้องอุทธรณ์คำพิพากษาศาลอุทธรณ์หรือกล่าวโทษเจ้ากระทรวงในข้อที่เกี่ยวด้วยหน้าที่ราชการ

     fɔ́ɔng ùt-tɔɔn kam-pí-pâak-sǎa sǎan-ùt-tɔɔn rʉ̌ʉ glàao-tôot sěe-naa-bɔɔ-dii jâao grà-suuang nai kɔ̂ɔ tîi gìao dûai nâa-tîi râat-chá-gaan

     A petition to appeal a judgment of an appellate court or accuse a minister in charge of a ministry of a matter which relates to a public function

   • 1932, พิทยาลงกรณ์, พระราชวรวงศ์เธอ กรมหมื่น, ข่าวตอนต้นรัชชกาลที่ ๓ ตามรายงานราชการอังกฤษ, พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, page 1:

     สำเนาคำแปลจดหมายพระคลังหรือว่าการต่างประเทศ

     sǎm-nao kam-bplɛɛ jòt-mǎai prá-klang rʉ̌ʉ sěe-naa-bɔɔ-dii wâa gaan dtàang-bprà-têet

     A copy of a translation of a letter of Phra Khlang or the minister in charge of foreign affairs

   • 1944, ดำรงราชานุภาพ, สมเด็ดพระเจ้าบรมวงส์เทอ กรมพระยา, “นิทานที่ 8 เรื่อง เจ้าพระยาอภัยราชา (โรลังยัคมินส)”, in นิทานโบรานคดี, พระนคร: กรมสิลปากร, page 100:

     มองสิเออโรลังยัคมินสชำนาญทั้งกดหมายและลักสนะการปกครองไนยุโรปด้วยเคย...เปนกะซวงมหาดไทยไนเบลเยียม

     mɔng-sì-əə roo-lang-yák-min cham-naan táng gòt-mǎai lɛ́ lák-sà-nà gaan-bpòk-krɔɔng nai yú-ròop dûai kəəi ... bpen sěe-naa-bɔɔ-dii gà-suuang má-hàat-tai nai beel-yîiam

     Monsieur Rolin-Jaequemyns was expert [in] both law and administrative methods in Europe for [he] used […] to be the minister [in charge of] the Ministry of Interior in Belgium.