လေ
Burmese
Pronunciation
- IPA(key): /lè/
- Romanization: MLCTS: le • ALA-LC: le • BGN/PCGN: le • Okell: lei
Etymology 1
Inherited from Old Burmese လိယ်, from Proto-Lolo-Burmese *s/ʔ-ləy¹, from Proto-Sino-Tibetan *qV-lij (“wind”). Cognate with Rakhine လီ.
Noun
လေ • (le)
- wind, air
- breeze
- gas or wind in the body
- (colloquial) words, empty talk
- (of speaking, singing, or writing) style of delivery, tone
Verb
လေ • (le)
Derived terms
- ကင်းစမ်းလေ (kang:cam:le)
- ကြမ်းကြားလေကြား (kram:kra:le-kra:)
- ကုန်သည်လေ (kunsanyle)
- ခွေးလေခွေးလွင့် (hkwe:lehkwe:lwang.)
- စက်မဲ့လေယာဉ် (cakmai.leyany)
- စိတ်လေ (citle)
- ဆူးလေ (hcu:le)
- ဆူးလေပိုက် (hcu:lepuik)
- တိုက်လေယာဉ် (tuikleyany)
- တေလေ (tele)
- တောင်ပြန်လေ (taungpranle)
- ထန်းဆော်လေ (htan:hcaule)
- ဗုံးကြဲလေယာဉ် (bum:krai:leyany)
- မိုးမမြင်လေမမြင် (mui:ma.mranglema.mrang)
- မိုးလုံလေလုံ (mui:lumlelum)
- မိုးလေဝသ (mui:lewa.sa.)
- မိုးလေဝသပညာ (mui:lewa.sa.pa.nya)
- မီးလောင်ရာလေပင့် (mi:laung-ralepang.)
- မုန့်လေပွေ (mun.le-pwe)
- ရာသီလေ (rasile)
- လူလေလူလွင့် (lulelulwang.)
- လေကင်း (lekang:)
- လေကတော့ (leka.tau.)
- လေကျ (le-kya.)
- လေကျင့်ထိုး (le-kyang.htui:)
- လေကျစ် (le-kyac)
- လေကျောက်ချ (le-kyaukhkya.)
- လေကြွား (le-krwa:)
- လေကြို့တက် (le-krui.tak)
- လေကြီးမိုးကြီး (le-kri:mui:kri:)
- လေကြော (le-krau:)
- လေကြောင်း (le-kraung:)
- လေကြောင်းကျ (le-kraung:kya.)
- လေကြောင်းချီ (le-kraung:hkyi)
- လေကြောင်းစာပို့ (le-kraung:capui.)
- လေကြောင်းပြ (le-kraung:pra.)
- လေကွယ် (le-kwai)
- လေကာ (leka)
- လေကာမှန် (lekahman)
- လေကုန် (lekun)
- လေကောင်းလေသန့် (lekaung:lesan.)
- လေခံ (lehkam)
- လေချဉ် (lehkyany)
- လေချွန် (lehkywan)
- လေချို (lehkyui)
- လေချုပ် (lehkyup)
- လေချူ (lehkyu)
- လေခို (lehkui)
- လေခေါင်းအုံး (lehkaung:um:)
- လေငန်း (le-ngan:)
- လေငြိမ် (le-ngrim)
- လေစကြာ (leca.kra)
- လေစစ် (lecac)
- လေစာ (leca)
- လေစိမ်း (lecim:)
- လေစိုင် (lecuing)
- လေစီးကြောင်း (leci:kraung:)
- လေစုန် (lecun)
- လေဆင်နှာမောင်း (lehcanghnamaung:)
- လေဆန် (lehcan)
- လေဆိပ် (lehcip)
- လေဆေး (lehce:)
- လေညင်း (le-nyang:)
- လေညင်းခံ (le-nyang:hkam)
- လေညွှန်တံ (lehnywantam)
- လေညာ (le-nya)
- လေတံကျင် (letamkyang)
- လေတံကူ (letamku)
- လေတံခွန် (letamhkwan)
- လေတံစို့ (letamcui.)
- လေတက် (letak)
- လေတစ်လုံးမိုးတစ်လုံး (letaclum:mui:taclum:)
- လေတပ် (letap)
- လေတာ (leta)
- လေတိတ် (letit)
- လေထ (lehta.)
- လေထန် (lehtan)
- လေထွား (lehtwa:)
- လေထိုး (lehtui:)
- လေထီး (lehti:)
- လေထု (lehtu.)
- လေနာ (lena)
- လေနိပ် (lenip)
- လေနိမ် (lenim)
- လေနီကြမ်း (leni-kram:)
- လေပျော့ (le-pyau.)
- လေပြည် (le-prany)
- လေပြွန် (le-prwan)
- လေပြေထိုး (le-prehtui:)
- လေပြေသိမ်း (le-presim:)
- လေပွ (le-pwa.)
- လေပွေ (le-pwe)
- လေပုန်း (lepun:)
- လေပူ (lepu)
- လေပေးဖြောင့် (lepe:hpraung.)
- လေပေါ (lepau:)
- လေပေါက် (lepauk)
- လေဖမ်းဒန်းစီး (lehpam:dan:ci:)
- လေဖျဉ်း (lehpyany:)
- လေဖြတ် (lehprat)
- လေဖြန်း (lehpran:)
- လေဖိအား (lehpi.a:)
- လေဖို (lehpui)
- လေဖော (lehpau:)
- လေမွေ့ရာ (le-mwe.ra)
- လေမှုတ်စက် (lehmutcak)
- လေမိ (lemi.)
- လေမီးဖို (lemi:hpui)
- လေမုန်တိုင်း (lemuntuing:)
- လေယပ် (leyap)
- လေယာဉ် (leyany)
- လေယူလေသိမ်း (leyulesim:)
- လေရဟတ် (lera.hat)
- လေရှည် (lehrany)
- လေရှူငါး (lehru-nga:)
- လေရှူမြစ် (lehru-mrac)
- လေရူး (leru:)
- လေရောဂါ (lerau:ga)
- လေလည် (lelany)
- လေလမ်း (lelam:)
- လေလွင့် (lelwang.)
- လေလှည့် (lehlany.)
- လေလှိုင်း (lehluing:)
- လေလုံးထွား (lelum:htwa:)
- လေဝင် (lewang)
- လေသံ (lesam)
- လေသံပစ် (lesampac)
- လေသက် (lesak)
- လေသင့် (lesang.)
- လေသင်တုန်း (lesangtun:)
- လေသန် (lesan)
- လေသလပ် (lesa.lap)
- လေသွန် (leswan)
- လေသာခန်း (lesahkan:)
- လေသာဆောင် (lesahcaung)
- လေသာပြတင်း (lesa-pra.tang:)
- လေသာပေါက် (lesapauk)
- လေသိုက် (lesuik)
- လေသူရဲ (lesurai:)
- လေသေနတ် (lesenat)
- လေဟာနယ် (lehanai)
- လေဟာပြင် (leha-prang)
- လေအေး (lee:)
- လေအေးစက် (lee:cak)
- လေအောက် (leauk)
- လေဥ (leu.)
- သွားပုပ်လေလွင့် (swa:puplelwang.)
- သွေးလေချောက်ချား (swe:lehkyaukhkya:)
- သားပုပ်လေလွင့် (sa:puplelwang.)
- ဟန်ပန်လေလန် (hanpanlelan)
- အနောက်တောင်ရာသီလေ (a.nauktaung-rasile)
- အပလေ (a.pa.le)
Further reading
- “လေ” in Myanmar–English Dictionary (Myanmar Language Commission 1993). Searchable online at SEAlang.net.
- Nishi, Y. (1999). Old Burmese: toward the history of Burmese. Bulletin of the National Museum of Ethnology, 23(3), 659-692.
Etymology 2
(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium. Particularly: “Not given etymology by STEDT (le "( verb. affix, euphonic )").”)
Particle
လေ • (le)
- Used to soften an indicative sentence: you see, you know?, remember?, after all
- သူတို့မှာ မရှိဘူးလေ
- sutui.hma ma.hri.bhu:le
- They don't have any, remember?
- Used to soften an imperative sentence: if that's okay, if you don't mind, if you want
- ပိတ်ချင်ယင် ပိတ်လေ
- pithkyang-yang pitle
- Do shut it if you want to.
Derived terms
- တချို့တလေ (ta.hkyui.ta.le)
- တစ်ခါတလေ (tachkata.le)
- ပါလေကာ (paleka)
- ပါလေရာ (palera)
- ဖြစ်ရလေခြင်း (hpracra.lehkrang:)
- လိုလေသေးမရှိ (luilese:ma.hri.)
- သလေ (sa.le)
- သွားလေသူ (swa:lesu)
- အောင်ဘာလေ (aungbhale)
Further reading
- “လေ” in Burmese/Myanmar Dictionary of Grammatical Forms (Routledge 2001, →ISBN), by John Okell and Anna Allott.
- “လေ” in Myanmar–English Dictionary (Myanmar Language Commission 1993). Searchable online at SEAlang.net.
- Okell, John (1969) A Reference Grammar of Colloquial Burmese, London: Oxford University Press, page 340