𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲

Old Uyghur

Orthographic variants
Uyghur script 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾄 (ʾʾdʾq̈ /⁠adaḳ⁠/)
𐽰𐽰𐾀𐽰𐽲 (ʾʾtʾq /⁠a[d]aḳ⁠/)
𐽰𐽸𐽰𐽲𐾄 (ʾdʾq̈ /⁠[a]daḳ⁠/)
𐽰𐽰𐽸𐽰𐽾 (ʾʾdʾr /⁠ada[ḳ]⁠/)
Manichaean script 𐫀𐫔𐫀𐫠 (ʾδʾq̈ /⁠adaḳ⁠/)
𐫀𐫀𐫔𐫀𐫠 (ʾʾδʾq̈ /⁠adaḳ⁠/)
Arabic script ادق (ʾdq /⁠adaḳ⁠/)?
Brahmi script 𑀅𑀥𑀸𑀔𑁆 (adhākh /⁠adaḳ⁠/)
𑀆𑀥𑀸𑀔𑁆𑀢 (ādhākhta​ /⁠adaḳ(ta)⁠/)
𑀆𑀤𑀸𑀔𑀺 (ādākhi /⁠adaḳ(ï)⁠/)
𑀕𑀸𑀥𑀸𑀖𑁆 (gādhāgh /⁠(ġ-)adaḳ⁠/)
𑀕𑀸𑀥𑀸𑀔𑁆𑀮𑀺 (gādhākhli /⁠(g-)adaḳ(lï)⁠/)[1][2]
Han script 阿答黑 (ʔa.top.xok /⁠adaḳ(ïġ)⁠/)[3]

Etymology

Inherited from Proto-Turkic *hadak.

Noun

𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 (ʾʾdʾq /adaḳ/)

  1. (anatomy) foot, leg
    Synonyms: 𐽼𐽳𐾀 (pwt /⁠but⁠/), 𐽽𐽶𐽲 (cyq /⁠čïḳ⁠/)
    • c. 11th century, Raymasṭ Frazend (𐫡𐫀𐫏𐫖𐫘𐫎 𐫜𐫡𐫉𐫏𐫗𐫅), Xᵘāstvānīft London manuscript (V.B), lines 80-85 (lines 4-9 in the image):[4]
      𐫁𐫏𐫡 𐫏𐫖𐫀 𐫀𐫐𐫏𐫏 𐫀𐫀𐫔𐫀𐫠𐫓𐫄 𐫐𐫏𐫢𐫏𐫐𐫀
      𐫀𐫞𐫏𐫗𐫎𐫏𐫏 𐫎𐫇𐫏𐫡𐫎 𐫁𐫇𐫎𐫓𐫇𐫄 𐫎𐫏𐫗𐫓𐫄𐫠𐫀
      𐫀𐫇𐫏𐫝𐫇𐫗𐫝 𐫀𐫇𐫝𐫇𐫄𐫖𐫀 𐫎𐫏𐫗𐫓𐫄𐫠𐫀
      𐫎𐫇𐫏𐫡𐫎𐫇𐫗𐫝 𐫘𐫇𐫂 𐫙𐫏𐫝𐫎𐫀𐫐𐫏𐫏 𐫎𐫏𐫗𐫓𐫄𐫠𐫀
      𐫁𐫏𐫢𐫏𐫗𐫝 𐫏𐫏𐫡𐫔𐫀𐫐𐫏𐫏 𐫁𐫀𐫄𐫡𐫏𐫗 𐫏𐫇𐫡𐫏𐫄𐫖𐫀 𐫎𐫏𐫗𐫓𐫄𐫠𐫀
      𐫘𐫇𐫏𐫔𐫀 𐫁𐫀𐫡𐫇𐫇 𐫎𐫗𐫃𐫡𐫏𐫖 𐫁𐫇𐫇 𐫁𐫏𐫢
      byr ymʾ ʾkyy ʾʾδʾq̈lɣ kyšykʾ
      ʾqynṯyy ṯwyrṯ bwṯlwɣ ṯynlɣq̈ʾ
      ʾwycwnc ʾwcwɣmʾ ṯynlɣq̈ʾ
      ṯwyrṯwnc swβ ʿycṯʾkyy ṯynlɣq̈ʾ
      byšync yyrδʾkyy bʾɣryn ywryɣmʾ ṯynlɣq̈ʾ
      swyδʾ bʾrww ṯngrym bww byš
      /Bir - yemä äkii adaḳlïġ kišikä, äkintii - tört butluġ tïnlïġḳa, üčünč - učuġma tïnlïġḳa, törtünč - suw ičräkii tïnlïgḳa, bišinč - yirdäki baġrïn yorïġma tïnlïġḳa södä bärüü täŋrim. Boo biš [] /
      And that is firstly - against the two-footed human beings, secondly - against the four-legged living beings, thirdly - against the flying living things, fourthly - against the living beings in the water, fifthly - against the living creeping on the ground on their belly, if we ever, my god, somehow []
  2. (zootomy) paw, hoof
    Synonym: 𐾀𐽳𐽶𐽳𐽲 (twywq /⁠tuyuġ⁠/)
  3. (figurative) endpoint, lowground
    Synonyms: ܫܠܡ (šlm /⁠šalam⁠/), 𐽰𐽳𐽶𐽴𐾁𐽳𐽺𐽽𐽳 (ʾwyzlwncw /⁠üzlünčü⁠/)
  4. (botany) stalk (of a plant)
    Synonyms: 𐽽𐽳𐽶𐽼 (cwyp /⁠čöp⁠/), 𐽻𐽰𐽼 (sʾp /⁠sap⁠/)
    𐽶𐽰𐽱𐽰 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽶
    yʾβʾ ʾʾdʾqy
    /yava adaḳï/
    the stalk of a wild onion

Declension

Declension of 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲
singular definite plural
nominative 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 (ʾʾdʾq) 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾 (ʾʾdʾqlʾr)
genitive 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽺𐽶𐽺𐽷 (ʾʾdʾqnynk) 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶𐽺𐽷 (ʾʾdʾqlʾrnynk)
dative 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽲𐽰 (ʾʾdʾqqʾ) 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽲𐽰 (ʾʾdʾqlʾrqʾ)
accusative 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽶𐽲 (ʾʾdʾqyq), 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽺𐽶 (ʾʾdʾqny) 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽶𐽲 (ʾʾdʾqlʾryq), 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶 (ʾʾdʾqlʾrny)
locative 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾀𐽰 (ʾʾdʾqtʾ) 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐾀𐽰 (ʾʾdʾqlʾrtʾ)
ablative 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾀𐽶𐽺 (ʾʾdʾqtyn) 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐾀𐽶𐽺 (ʾʾdʾqlʾrtyn)
instrumental 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽶𐽺 (ʾʾdʾqyn) 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽶𐽺 (ʾʾdʾqlʾryn)
equative 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽽𐽰 (ʾʾdʾqcʾ)
directive 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽲𐽰𐽾𐽳 (ʾʾdʾqqʾrw), 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽾𐽰 (ʾʾdʾqrʾ)
similative 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽶𐽳 (ʾʾdʾqlʾyw)

Derived terms

  • 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐽰𐽳𐾁𐽶 (ʾʾdʾq ʾwly /⁠adaḳ ulï⁠/, footsole)
  • 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽷𐽳𐾁 (ʾʾdʾq kwynkwl /⁠adaḳ köŋül⁠/, numinousness, submission to god)
  • 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐽻𐽳𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶 (ʾʾdʾq swnlʾry /⁠adaḳ sonlarï⁠/, heels)
  • 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐾀𐽰𐽼𐽷𐽳 𐽰𐽶𐽲𐽰𐽽 (ʾʾdʾq tʾpkw ʾyqʾc /⁠adaḳ täpgü ïġač⁠/, piece of timber to rest one's legs)
  • 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽶𐽺 𐾀𐽳𐽾𐽹𐽰𐽲 (ʾʾdʾqyn twrmʾq /⁠adaḳïn tur-⁠/, to stand upright)
  • 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽻𐽶𐽴 (ʾʾdʾqsyz /⁠adaḳsïz⁠/, person without legs; immobile)

Descendants

  • Western Yugur: azaq[5]

Proper name

𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 (ʾʾdʾq /Adaḳ/)

  1. a male given name
    𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐾀𐽳𐾀𐽳𐽲ʾʾdʾq twtwq /Adaḳ Totoḳ/
    𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐽰𐽶𐽺𐽰𐾁ʾʾdʾq ʾynʾl /Adaḳ Ïnal/
  2. a city in China

References

  1. ^ von Gabain, Annemarie (1954) Türkische Turfan Texte VIII: Texte im Brāhmīschrift (in German), page 85
  2. ^ Dieter, Maue (1996) Alttürkische Handschriften: Dokumente in Brāhmī und Tibetischer Schrift (Teil 1) (Verzeichnis der orientalischen handschriften in Deutschland; 9) (in German), →ISBN, pages 136, 151
  3. ^ Yunusoğlu, Mağfiret Kemal (2012) Uygurca-Çince İdikut Sözlüğü[1] (in Turkish), Türk Dil Kurumu Yayınları, →ISBN, page 82
  4. ^ https://idp.bl.uk/uv/?manifest=https%3A%2F%2Fdata.idp.bl.uk%2Fiiif%2F3%2Fmanifest%2F192566F9732149E7B230100C6362D516#?c=&m=&cv=22&xywh=133%2C-572%2C1875%2C2735
  5. ^ Léi, Xuǎnchūn (雷选春) (1992) “azaq”, in 西部裕固汉词典 [Xībù Yùgù-Hàn cídiǎn], Chengdu: Sichuan Minority Publishing House, page 18

Further reading

  • Asmussen, Jens Peter (1965) Xᵘāstvānīft: Studies in Manichaeism (Acta Theologica Danica; VII), pages 172, 195
  • Caferoğlu, Ahmet (1968) “adaḳ, Adaḳ tutuḳ”, in Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayınları; 260) (in Turkish), Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, page 3
  • Clauson, Gerard (1972) “aḏak”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, →ISBN, →OCLC, page 45
  • Nadeljajev, V. M.; Nasilov, D. M.; Tenišev, E. R.; Ščerbak, A. M., editors (1969), “adaq (I, II)”, in Drevnetjurkskij slovarʹ [Dictionary of Old Turkic] (in Russian), Leningrad: USSR Academy of Sciences, Nauka, page 8
  • Wilkens, Jens (2021) “(1, 2, 3) adak”, in Handwörterbuch des Altuigurischen (in German), Göttingen: Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, page 6