𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲
Old Uyghur
Uyghur script | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾄 (ʾʾdʾq̈ /adaḳ/) 𐽰𐽰𐾀𐽰𐽲 (ʾʾtʾq /a[d]aḳ/) 𐽰𐽸𐽰𐽲𐾄 (ʾdʾq̈ /[a]daḳ/) 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽾 (ʾʾdʾr /ada[ḳ]/) |
---|---|
Manichaean script | 𐫀𐫔𐫀𐫠 (ʾδʾq̈ /adaḳ/) 𐫀𐫀𐫔𐫀𐫠 (ʾʾδʾq̈ /adaḳ/) |
Arabic script | ادق (ʾdq /adaḳ/)? |
Brahmi script | 𑀅𑀥𑀸𑀔𑁆 (adhākh /adaḳ/) 𑀆𑀥𑀸𑀔𑁆𑀢 (ādhākhta /adaḳ(ta)/) 𑀆𑀤𑀸𑀔𑀺 (ādākhi /adaḳ(ï)/) 𑀕𑀸𑀥𑀸𑀖𑁆 (gādhāgh /(ġ-)adaḳ/) 𑀕𑀸𑀥𑀸𑀔𑁆𑀮𑀺 (gādhākhli /(g-)adaḳ(lï)/)[1][2] |
Han script | 阿答黑 (ʔa.top.xok /adaḳ(ïġ)/)[3] |
Etymology
Inherited from Proto-Turkic *hadak.
Noun
𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 (ʾʾdʾq /adaḳ/)
- (anatomy) foot, leg
- Synonyms: 𐽼𐽳𐾀 (pwt /but/), 𐽽𐽶𐽲 (cyq /čïḳ/)
- c. 11th century, Raymasṭ Frazend (𐫡𐫀𐫏𐫖𐫘𐫎 𐫜𐫡𐫉𐫏𐫗𐫅), Xᵘāstvānīft London manuscript (V.B), lines 80-85 (lines 4-9 in the image):[4]
- 𐫁𐫏𐫡 𐫏𐫖𐫀 𐫀𐫐𐫏𐫏 𐫀𐫀𐫔𐫀𐫠𐫓𐫄 𐫐𐫏𐫢𐫏𐫐𐫀
𐫀𐫞𐫏𐫗𐫎𐫏𐫏 𐫎𐫇𐫏𐫡𐫎 𐫁𐫇𐫎𐫓𐫇𐫄 𐫎𐫏𐫗𐫓𐫄𐫠𐫀
𐫀𐫇𐫏𐫝𐫇𐫗𐫝 𐫀𐫇𐫝𐫇𐫄𐫖𐫀 𐫎𐫏𐫗𐫓𐫄𐫠𐫀
𐫎𐫇𐫏𐫡𐫎𐫇𐫗𐫝 𐫘𐫇𐫂 𐫙𐫏𐫝𐫎𐫀𐫐𐫏𐫏 𐫎𐫏𐫗𐫓𐫄𐫠𐫀
𐫁𐫏𐫢𐫏𐫗𐫝 𐫏𐫏𐫡𐫔𐫀𐫐𐫏𐫏 𐫁𐫀𐫄𐫡𐫏𐫗 𐫏𐫇𐫡𐫏𐫄𐫖𐫀 𐫎𐫏𐫗𐫓𐫄𐫠𐫀
𐫘𐫇𐫏𐫔𐫀 𐫁𐫀𐫡𐫇𐫇 𐫎𐫗𐫃𐫡𐫏𐫖 𐫁𐫇𐫇 𐫁𐫏𐫢- byr ymʾ ʾkyy ʾʾδʾq̈lɣ kyšykʾ
ʾqynṯyy ṯwyrṯ bwṯlwɣ ṯynlɣq̈ʾ
ʾwycwnc ʾwcwɣmʾ ṯynlɣq̈ʾ
ṯwyrṯwnc swβ ʿycṯʾkyy ṯynlɣq̈ʾ
byšync yyrδʾkyy bʾɣryn ywryɣmʾ ṯynlɣq̈ʾ
swyδʾ bʾrww ṯngrym bww byš - /Bir - yemä äkii adaḳlïġ kišikä, äkintii - tört butluġ tïnlïġḳa, üčünč - učuġma tïnlïġḳa, törtünč - suw ičräkii tïnlïgḳa, bišinč - yirdäki baġrïn yorïġma tïnlïġḳa södä bärüü täŋrim. Boo biš […] /
- And that is firstly - against the two-footed human beings, secondly - against the four-legged living beings, thirdly - against the flying living things, fourthly - against the living beings in the water, fifthly - against the living creeping on the ground on their belly, if we ever, my god, somehow […]
- byr ymʾ ʾkyy ʾʾδʾq̈lɣ kyšykʾ
- 𐫁𐫏𐫡 𐫏𐫖𐫀 𐫀𐫐𐫏𐫏 𐫀𐫀𐫔𐫀𐫠𐫓𐫄 𐫐𐫏𐫢𐫏𐫐𐫀
- (zootomy) paw, hoof
- Synonym: 𐾀𐽳𐽶𐽳𐽲 (twywq /tuyuġ/)
- (figurative) endpoint, lowground
- Synonyms: ܫܠܡ (šlm /šalam/), 𐽰𐽳𐽶𐽴𐾁𐽳𐽺𐽽𐽳 (ʾwyzlwncw /üzlünčü/)
- (botany) stalk (of a plant)
- Synonyms: 𐽽𐽳𐽶𐽼 (cwyp /čöp/), 𐽻𐽰𐽼 (sʾp /sap/)
- 𐽶𐽰𐽱𐽰 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽶
- yʾβʾ ʾʾdʾqy
- /yava adaḳï/
- the stalk of a wild onion
Declension
singular | definite plural | |
---|---|---|
nominative | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 (ʾʾdʾq) | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾 (ʾʾdʾqlʾr) |
genitive | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽺𐽶𐽺𐽷 (ʾʾdʾqnynk) | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶𐽺𐽷 (ʾʾdʾqlʾrnynk) |
dative | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽲𐽰 (ʾʾdʾqqʾ) | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽲𐽰 (ʾʾdʾqlʾrqʾ) |
accusative | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽶𐽲 (ʾʾdʾqyq), 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽺𐽶 (ʾʾdʾqny) | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽶𐽲 (ʾʾdʾqlʾryq), 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽺𐽶 (ʾʾdʾqlʾrny) |
locative | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾀𐽰 (ʾʾdʾqtʾ) | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐾀𐽰 (ʾʾdʾqlʾrtʾ) |
ablative | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾀𐽶𐽺 (ʾʾdʾqtyn) | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐾀𐽶𐽺 (ʾʾdʾqlʾrtyn) |
instrumental | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽶𐽺 (ʾʾdʾqyn) | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽾𐽶𐽺 (ʾʾdʾqlʾryn) |
equative | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽽𐽰 (ʾʾdʾqcʾ) | |
directive | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽲𐽰𐽾𐽳 (ʾʾdʾqqʾrw), 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽾𐽰 (ʾʾdʾqrʾ) | |
similative | 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐾁𐽰𐽶𐽳 (ʾʾdʾqlʾyw) |
Derived terms
- 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐽰𐽳𐾁𐽶 (ʾʾdʾq ʾwly /adaḳ ulï/, “footsole”)
- 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐽷𐽳𐽶𐽺𐽷𐽳𐾁 (ʾʾdʾq kwynkwl /adaḳ köŋül/, “numinousness, submission to god”)
- 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐽻𐽳𐽺𐾁𐽰𐽾𐽶 (ʾʾdʾq swnlʾry /adaḳ sonlarï/, “heels”)
- 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐾀𐽰𐽼𐽷𐽳 𐽰𐽶𐽲𐽰𐽽 (ʾʾdʾq tʾpkw ʾyqʾc /adaḳ täpgü ïġač/, “piece of timber to rest one's legs”)
- 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽶𐽺 𐾀𐽳𐽾𐽹𐽰𐽲 (ʾʾdʾqyn twrmʾq /adaḳïn tur-/, “to stand upright”)
- 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲𐽻𐽶𐽴 (ʾʾdʾqsyz /adaḳsïz/, “person without legs; immobile”)
Descendants
Proper name
𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 (ʾʾdʾq /Adaḳ/)
- a male given name
- 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐾀𐽳𐾀𐽳𐽲 ― ʾʾdʾq twtwq /Adaḳ Totoḳ/
- 𐽰𐽰𐽸𐽰𐽲 𐽰𐽶𐽺𐽰𐾁 ― ʾʾdʾq ʾynʾl /Adaḳ Ïnal/
- a city in China
References
- ^ von Gabain, Annemarie (1954) Türkische Turfan Texte VIII: Texte im Brāhmīschrift (in German), page 85
- ^ Dieter, Maue (1996) Alttürkische Handschriften: Dokumente in Brāhmī und Tibetischer Schrift (Teil 1) (Verzeichnis der orientalischen handschriften in Deutschland; 9) (in German), →ISBN, pages 136, 151
- ^ Yunusoğlu, Mağfiret Kemal (2012) Uygurca-Çince İdikut Sözlüğü[1] (in Turkish), Türk Dil Kurumu Yayınları, →ISBN, page 82
- ^ https://idp.bl.uk/uv/?manifest=https%3A%2F%2Fdata.idp.bl.uk%2Fiiif%2F3%2Fmanifest%2F192566F9732149E7B230100C6362D516#?c=&m=&cv=22&xywh=133%2C-572%2C1875%2C2735
- ^ Léi, Xuǎnchūn (雷选春) (1992) “azaq”, in 西部裕固汉词典 [Xībù Yùgù-Hàn cídiǎn], Chengdu: Sichuan Minority Publishing House, page 18
Further reading
- Asmussen, Jens Peter (1965) Xᵘāstvānīft: Studies in Manichaeism (Acta Theologica Danica; VII), pages 172, 195
- Caferoğlu, Ahmet (1968) “adaḳ, Adaḳ tutuḳ”, in Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayınları; 260) (in Turkish), Istanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi, page 3
- Clauson, Gerard (1972) “aḏak”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, →ISBN, →OCLC, page 45
- Nadeljajev, V. M.; Nasilov, D. M.; Tenišev, E. R.; Ščerbak, A. M., editors (1969), “adaq (I, II)”, in Drevnetjurkskij slovarʹ [Dictionary of Old Turkic] (in Russian), Leningrad: USSR Academy of Sciences, Nauka, page 8
- Wilkens, Jens (2021) “(1, 2, 3) adak”, in Handwörterbuch des Altuigurischen (in German), Göttingen: Akademie der Wissenschaften zu Göttingen, page 6