biegun

Inherited from Proto-Slavic *běgunъ. By surface analysis, bieg +‎ -un. First attested in the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /bʲɛɡun/
• IPA^(key): (15^th CE) /bʲɛɡun/

biegun m pers

1. (attested in Greater Poland) messenger, courier (someone whose job is carrying messages)
   • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 30, 6:

     Pospyeszily syø byegunowye z lysti

     [Pośpieszyli się biegunowie z listy]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 36v:

     Cursor eyn lauffer czyekącz byegvn

     [Cursor eyn lauffer ciekacz biegun]

2. (attested in Greater Poland) vagrant, vagabond
   • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎^[2], Lubiń, page 3:

     Byegvn pedivagus

     [Biegun pedivagus]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 97v:

     Pedivagus byegvn

     [Pedivagus biegun]

3. renegade
   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 67:

     Byegvn a. nyevstaviczny apostata

     [Biegun aut nieustawiczny apostata]

• Polish: biegunka

• Boryś, Wiesław (2005) “biegun”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “biegun”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “biegun”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “biegun”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1953), “biegun”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 88
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “biegun”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “biegun”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• biegan, biegon (Middle Polish)

Inherited from Old Polish biegun. By surface analysis, bieg +‎ -un. Sense 1, sense 2 and sense 3 are semantic loans from Greek πόλος (pólos). Doublet of Bihun.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɛɡun
• Syllabification: bie‧gun
• Homophone: Biegun

biegun m inan (related adjective biegunowy)

2. (geography) pole (extreme of an axis)
4. pole (magnetic point)
6. (electricity) pole (contact on an electrical device, such as a battery, at which electric current enters or leaves)

   dodatni biegun ― positive pole

   ujemny biegun ― negative pole

7. (geometry) pole (fixed point relative to other points or lines)
8. pole (something opposite to something else)

   przeciwległy/przeciwny/przeciwstawny biegun ― the oppositepole

   skrajny biegun ― an extreme pole

   biegun polityczny ― a political pole

   biegun społeczny ― a socail pole

   oscylować między biegunami ― to oscilate between poles

   plasować się na biegunie ― to be placed in a pole

   znajdować się na biegunie ― to be in a pole

9. pole, heart, hub, center (place where a phenomenon occurs at its highest intensity)

   biegun biedy/nędzy ― a pole of poverty

   biegun bogactwa ― a pole of wealth

   biegun ciepła ― a heat pole

   biegun zimna ― a cold pole

   biegun wzrostu ― a growthpole

10. rocker (arched piece at the base of something, i.e. a chair, that allows it to rock)

    Hypernym: płoza

    fotel na biegunach ― rocking chair

    konik/koń na biegunach ― rocking horse

    zabawki na biegunach ― rocking toy

11. (Near Masovian, milling) upper, thicker millstone rotating on a stationary saucer
12. (obsolete or dialectal, Przemyśl, architecture) peg (that which a door or gate, etc., swings)

    Synonym: czop

13. (obsolete, mechanical engineering) nut (for a bolt)

    Synonym: mutra

biegun m animal

1. (archaic) runner (fast saddle horse or steed)

biegun m pers

1. (Christianity) member of the Beguny subgroup of the Bezpopovtsy
2. (obsolete) non-guild worker (non-guild craftsman who performs a craft without the guild's permission)
3. (obsolete) runner (one who runs)

   Synonym: biegacz

4. (obsolete) arbiter; moderator

   Synonyms: arbiter, pośrednik

5. (obsolete) investigative police agent
6. (Middle Polish) wanderer; homeless person; vagabond,; rogue; exile; pilgrim; beggar
7. (Middle Polish) procurer; suitor
8. (Middle Polish) messenger, courier (someone whose job is carrying messages)

   Synonym: goniec

9. (Middle Polish) fugitive

   Synonym: zbieg

• biegun in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• biegun in Polish dictionaries at PWN
• biegun in PWN's encyclopedia
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “biegun”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “BIEGUN”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 11.06.2022
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “biegun”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “biegun”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “biegun”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 149
• Władysław Matlakowski (1891) “biegun”, in “Zbiór wyrazów ludowych dawnej ziemi czerskiej”, in Sprawozdania Komisyi Językowej Akademii Umiejętności, volume 4, Krakow: Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, page 362
• Aleksander Saloni (1899) “biegun”, in “Lud wiejski w okolicy Przeworska”, in M. Arct, E. Lubowski, editors, Wisła : miesięcznik gieograficzno-etnograficzny (in Polish), volume 13, Warsaw: Artur Gruszecki, page 237