bieg
Afrikaans
Etymology
Pronunciation
- IPA(key): /ˈbiχ/
Audio: (file)
Noun
bieg (plural biegte)
- (religion) confession of sin to a priest
Verb
bieg (present bieg, present participle biegende, past participle gebieg)
- (religion) to confess
- to admit or confess, especially about something that is shameful or embarrassing
Old Polish
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *bě̑gъ. First attested in the 14th century.
Pronunciation
Noun
bieg m inan
- (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland, Pomerania) run (act of running)
- 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[4], [5], [6], volume XXII, Łęczyca, page 23:
- L[e]czaczych coni slonecznych byegyem po gwaszdnem nyebye Criste..., qui luciferorum alipedum tactu stellata per ethera gubernas
- [L[e]cących koni słonecznych biegiem po gwiazdnem niebie Kryste..., qui luciferorum alipedum tactu stellata per ethera gubernas]
- 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 35:
- Byeg passum
- [Bieg passum]
- c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 6v:
- Cursus eyn lauff byeg
- [Cursus eyn lauff bieg]
- (attested in Masovia, Lesser Poland) course, channel, riverbed (confine of a river)
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 21:
- Bąndzeli plynyenye rzeki oth wlostnego byegv... odwroczono..., thedi wyącz byeeg rzeeki za granicze zawzdi ma ymyaan bycz
- [Będzieli płynienie rzeki ot włostnego biegu... odwrocono..., tedy więc bieg rzeki za granice zawżdy ma imian być]
- 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I[12], Lesser Poland, page 7:
- Gdyby rzeka moczą swą... opvszczywszy pyrwszy byeg, gynszym byegyem syą obroczila, tedy ony brzegy, ktorimi pyrwey woda rzeky czekla, dzedzynam badą za granycze
- [Gdyby rzeka mocą swą... opuściwszy pirwszy bieg, jinszym byegyem się obrociła, tedy ony brzegy, ktorymi pirwej woda rzeki ciekła, dziedzinam będą za granicę]
- 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 85:
- Na byegv rzecznem ad oram
- [Na biegu rzecznem ad oram]
- (attested in Sieradz-Łęczyca) course (path of a celestial body)
- 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności[13], volume V, page 265:
- Mądry a na wyączey then, ysz sze na gwyasdach rosumye a z gych byegu o przyydączych rzeczach [przepowiada] sapiens et maxime, qui astrorum cursus sciens ex tali cursu de futuris [predicit]
- [Mądry a nawięcej ten, jiż sie na gwiazdach rozumie a z jich biegu o przyjdących rzeczach [przepowiada] sapiens et maxime, qui astrorum cursus sciens ex tali cursu de futuris [predicit]]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[17], page 5:
- Przykazalesz ym, bych dzyerzely barzy byeg vczvyrdzenya nyebyoss
- [Przykazałeś im, bych[ą] dzierżeli barzy bieg ućwirdzenia niebios]
- (attested in Greater Poland, Masovia) passage (of time, act of passing)
- 1885-2024 [c. 1428], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[21], volume I, Międzyrzec, Warsaw, page 480:
- Theliko do yednego byegu roka tantum ad vnius anni decursum
- [Teliko do jednego biegu roka tantum ad vnius anni decursum]
- 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[22], 21, 19:
- Dzen ku dnyv przichodzil a chwyle czasu przed syø biezali, a dwye lecye syø popelnyle swim byegem
- [Dzień ku dniu przychodził a chwile czasu przed się bieżały, a dwie lecie się popełnile swym biegiem]
- way, manner; course, proceeding
- 1874-1891 [XV p. pr.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności[23], [24], [25], volume XXII, page 335:
- Inter omnia necessaria est cognoscere euentagium kursum byeg in omnibus, quod in omnibus est fructus et dampnum
- [Inter omnia necessaria est cognoscere euentagium kursum bieg in omnibus, quod in omnibus est fructus et dampnum]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[35], page 46:
- Dzyevycze porodzenye przez mąskyego dotknyenya nade wschytky prava przyrodzonego byegv
- [Dziewicze porodzenie przez męskiego dotknienia nade wszytki prawa przyrodzonego biegu]
- escape, flight (act of fleeing)
- 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[36], 25, 8:
- Gestly mnysz, iszbi w moci wogenskey zalezalo wycyøstwo boia: przepuscy pan, abi bil przemozon od nyeprzyiacyol, bocz to [boga] gest wspomoci y na byeg obrocycz
- [Jestli mnisz, iżby w mocy wojeńskiej zależało wicięstwo boja, przepuści Pan, aby był przemożon od nieprzyjacioł, boć to [boże] jest wspomocy i na bieg obrocić]
- (attested in Lesser Poland) invasion, onslaught
- 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter][37], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 90, 6:
- Ne *bodzesz se bacz od strachu nocznego, ... od byegu y dyabla przepoludnego
- [Nie będziesz sie bać od strachu nocnego, ... od biegu i dyjabła przepołudniego]
Descendants
- Polish: bieg
- Silesian: biyg
References
- Bańkowski, Andrzej (2000) “bieg”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “bieg”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- K. Nitsch, editor (1953), “bieg”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 86
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “bieg”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “bieg”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
Polish
Etymology
Inherited from Old Polish bieg.
Pronunciation
- IPA(key): /ˈbjɛk/
Audio: (file) - Rhymes: -ɛk
- Syllabification: bieg
- Homophone: Bieg
Noun
bieg m inan (related adjective biegowy)
- (uncountable) run, jog (fast movement propelled by one's legs)
- (countable, athletics, sports) race, run, sprint (competition in which the competitors run)
- (uncountable) course, trajectory, sequence (movement of some objects)
- (uncountable) course, watercourse (direction of a body of flowing water, e.g. a river, stream, etc.)
- (uncountable) stretch (particular segment of a body of flowing water, e.g. a river, stream, etc.)
- (uncountable) course (succession of something developing over time)
- Synonym: przebieg
- (countable) gear (configuration of the transmission of a machine)
- Synonym: przekładnia
- (countable, obsolete, hunting) leg (lower limb of a game animal)
- Synonym: noga
- (uncountable, obsolete) circulation (of currency, circulating coins; notes, bills, etc., current for coin)
- (uncountable, obsolete) mode (rules of operation)
- (Middle Polish) driving (movement of people by means of an external force)
- (Middle Polish) escape, flight (act of fleeing)
- Synonym: ucieczka
Usage notes
The genitive singular form biega is dialectal.
Declension
Declension of bieg
Derived terms
adjective/adverb
interjections
nouns
- bieg patrolowy
- bieg po zdrowie
- bieg rozstawny
- skrzynia biegów
verbs
- nadać bieg pf, nadawać bieg impf
- zwolnić biegu pf, zwalniać biegu impf
Related terms
adjectives
Collocations
Collocations
- bieg po zdrowie ― a run for health
- długi bieg ― a long run
- forsownybieg ― a strenuous run
- krótki bieg ― a short run
- męczący bieg ― a tiring run
- szaleńczy bieg ― a crazy/mad run
- szybki bieg ― a fast run
- zmęczony biegiem ― tired after a run
- spocony od biegu ― sweaty after a run
- zdyszany od biegu ― out of breath after a run
- zmęczyć się biegiem ― to tire oneself running
- bieg długodystansowy ― a long-distance run
- bieg krótki ― a short sprint
- bieg eliminacyjny ― preliminary run
- bieg maratoński ― a marathon run
- bieg sprinterski ― a sprint
- bieg narciarski ― a ski run
- bieg przełajowy ― a cross-country run
- bieg zjazdowy ― a downhill run
- bieg uliczny ― a downhill run
- bieg na sto metrów ― a hundred-meter run
- bieg na orientację ― orienteering
- bieg przez płotki ― a hurdle race
- bieg z przeszkodami ― obstacle race
- wygrać bieg ― to win a race
- z biegiem czasu ― over time/over the course of time
- bieg planet ― the trajectory of planets
- bieg pociągu ― a train’s course
- przyspieszyć bieg ― to expedite
- zwolnić bieg ― to slow things down
- dalszy bieg czegoś ― a further course
- dotychczasowy bieg czegoś ― the hitherto course of something/the course thus far
- normalny bieg czegoś ― the normal flow of something
- bieg dziejów/historii ― the course of history
- bieg spraw ― the order of things
- bieg wydarzeń/wypadków/zdarzeń ― the course of events
- bieg życia ― the course of life
- bieg myśli ― a train of thought
- bieg czasu ― the course of time
- odwrócić bieg czegoś ― to turn the tide of something
- zmienić bieg czegoś ― to change the course of something
- wpłynąć na bieg czegoś ― to affect the course of something
- bieg rzeki ― a river’s watercourse
- bieg strumienia ― a stream’s watercourse
- iść/płynąć z biegiem czegoś ― to go with the (physical) flow of something/to go downstream
- pierwszy bieg ― first gear
- wsteczny bieg ― reverse gear
- bezpośredni bieg ― fast gear
- jałowy bieg ― idle
- zredukować bieg ― to shift down a gear/to downshift
- włączyć bieg ― to shift into a gear
- wrzucić bieg ― to put into drive
- zmienić bieg ― to shift gears
- ruszyć/ruszać na (pierwszym/wstecznym) bieg ― to put into (first/reverse) gear
Further reading
- bieg in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- bieg in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “bieg”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “bieg”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “bieg”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “bieg”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 149
Volapük
Noun
bieg (nominative plural biegs)
- an act of reverence
Declension
singular | plural | |
---|---|---|
nominative | bieg | biegs |
genitive | biega | biegas |
dative | biege | bieges |
accusative | biegi | biegis |
vocative 1 | o bieg! | o biegs! |
predicative 2 | biegu | biegus |
1 status as a case is disputed
2 in later, non-classical Volapük only