céas
Irish
Etymology
From Old Irish césaid, from Proto-Celtic *kʷenssāti, from Proto-Indo-European *kʷendʰ- (“to suffer”).
Pronunciation
Verb
céas (present analytic céasann, future analytic céasfaidh, verbal noun céasadh, past participle céasta)
- (transitive) to crucify
- (transitive) to torment (cause severe suffering)
- (intransitive) to suffer agony
Conjugation
conjugation of céas (first conjugation – A)
| verbal noun | céasadh | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| past participle | céasta | |||||||
| tense | singular | plural | relative | autonomous | ||||
| first | second | third | first | second | third | |||
| indicative | ||||||||
| present | céasaim | céasann tú; céasair† |
céasann sé, sí | céasaimid | céasann sibh | céasann siad; céasaid† |
a chéasann; a chéasas / a gcéasann* |
céastar |
| past | chéas mé; chéasas | chéas tú; chéasais | chéas sé, sí | chéasamar; chéas muid | chéas sibh; chéasabhair | chéas siad; chéasadar | a chéas / ar chéas* |
céasadh |
| past habitual | chéasainn / gcéasainn‡‡ | chéastá / gcéastᇇ | chéasadh sé, sí / gcéasadh sé, s퇇 | chéasaimis; chéasadh muid / gcéasaimis‡‡; gcéasadh muid‡‡ | chéasadh sibh / gcéasadh sibh‡‡ | chéasaidís; chéasadh siad / gcéasaidís‡‡; gcéasadh siad‡‡ | a chéasadh / a gcéasadh* |
chéastaí / gcéasta퇇 |
| future | céasfaidh mé; céasfad |
céasfaidh tú; céasfair† |
céasfaidh sé, sí | céasfaimid; céasfaidh muid |
céasfaidh sibh | céasfaidh siad; céasfaid† |
a chéasfaidh; a chéasfas / a gcéasfaidh* |
céasfar |
| conditional | chéasfainn / gcéasfainn‡‡ | chéasfá / gcéasfᇇ | chéasfadh sé, sí / gcéasfadh sé, s퇇 | chéasfaimis; chéasfadh muid / gcéasfaimis‡‡; gcéasfadh muid‡‡ | chéasfadh sibh / gcéasfadh sibh‡‡ | chéasfaidís; chéasfadh siad / gcéasfaidís‡‡; gcéasfadh siad‡‡ | a chéasfadh / a gcéasfadh* |
chéasfaí / gcéasfa퇇 |
| subjunctive | ||||||||
| present | go gcéasa mé; go gcéasad† |
go gcéasa tú; go gcéasair† |
go gcéasa sé, sí | go gcéasaimid; go gcéasa muid |
go gcéasa sibh | go gcéasa siad; go gcéasaid† |
— | go gcéastar |
| past | dá gcéasainn | dá gcéastá | dá gcéasadh sé, sí | dá gcéasaimis; dá gcéasadh muid |
dá gcéasadh sibh | dá gcéasaidís; dá gcéasadh siad |
— | dá gcéastaí |
| imperative | ||||||||
| – | céasaim | céas | céasadh sé, sí | céasaimis | céasaigí; céasaidh† |
céasaidís | — | céastar |
* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis
Derived terms
- céasadóir m (“tormentor”)
Mutation
| radical | lenition | eclipsis |
|---|---|---|
| céas | chéas | gcéas |
Note: Certain mutated forms of some words can never occur in standard Modern Irish.
All possible mutated forms are displayed for convenience.
Further reading
- “céas”, in Historical Irish Corpus, 1600–1926, Royal Irish Academy
- Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “césaid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- Dinneen, Patrick S. (1904) “céasaim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 130
- Ó Dónaill, Niall (1977) “céas”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN