riail
Irish
Alternative forms
- riaghail (obsolete)
Etymology
From Middle Irish ríagal, from Old Irish ríagol, ríagul (“rule; line, measure”), from Latin rēgula.[1]
Pronunciation
Noun
riail f (genitive singular rialach, nominative plural rialacha)
- rule, regulation, principle
- (ecclesiastical) code of discipline
- (law) order
- ruler; (typography) rule
Declension
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Antonyms
Derived terms
- buanriail
- féinriail
- riail chruach (“steel rule”)
- riail chúirte (“rule of court”)
- riail ingir (“plumb-rule”)
- riail lúdraí (“sector”)
- riail na dtríonna (“rule of three”)
- riail ochtréid (“octet rule”)
- riail phráis (“brass rule”)
- riail treorach (“sighting rule”)
- riailbhéas (“regular habit, discipline”)
- riailchíos (“standard rent”)
- riailchiumhais (“straight edge”)
- riailéad (“reglet”)
- riailmhaide (“control rod”)
- rialaigh
- sár-riail
Verb
riail (present analytic rialann, future analytic rialfaidh, verbal noun rial, past participle rialta)
- (ambitransitive) alternative form of rialaigh (“rule; govern, control; regulate; govern; line”)
Conjugation
conjugation of riail (first conjugation – A)
| verbal noun | rial | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| past participle | rialta | |||||||
| tense | singular | plural | relative | autonomous | ||||
| first | second | third | first | second | third | |||
| indicative | ||||||||
| present | rialaim | rialann tú; rialair† |
rialann sé, sí | rialaimid | rialann sibh | rialann siad; rialaid† |
a rialann; a rialas | rialtar |
| past | riail mé; rialas | riail tú; rialais | riail sé, sí | rialamar; riail muid | riail sibh; rialabhair | riail siad; rialadar | a riail / ar riail* |
rialadh |
| past habitual | rialainn | rialtá | rialadh sé, sí | rialaimis; rialadh muid | rialadh sibh | rialaidís; rialadh siad | a rialadh / a rialadh* |
rialtaí |
| future | rialfaidh mé; rialfad |
rialfaidh tú; rialfair† |
rialfaidh sé, sí | rialfaimid; rialfaidh muid |
rialfaidh sibh | rialfaidh siad; rialfaid† |
a rialfaidh; a rialfas | rialfar |
| conditional | rialfainn | rialfá | rialfadh sé, sí | rialfaimis; rialfadh muid | rialfadh sibh | rialfaidís; rialfadh siad | a rialfadh / a rialfadh* |
rialfaí |
| subjunctive | ||||||||
| present | go riala mé; go rialad† |
go riala tú; go rialair† |
go riala sé, sí | go rialaimid; go riala muid |
go riala sibh | go riala siad; go rialaid† |
— | go rialtar |
| past | dá rialainn | dá rialtá | dá rialadh sé, sí | dá rialaimis; dá rialadh muid |
dá rialadh sibh | dá rialaidís; dá rialadh siad |
— | dá rialtaí |
| imperative | ||||||||
| – | rialaim | riail | rialadh sé, sí | rialaimis | rialaigí; rialaidh† |
rialaidís | — | rialtar |
* indirect relative
† archaic or dialect form
References
- ^ Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “ríagal”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- ^ Sjoestedt, M. L. (1931) Phonétique d’un parler irlandais de Kerry [Phonetics of an Irish Dialect of Kerry] (in French), Paris: Librairie Ernest Leroux, § 115, page 61
- ^ Quiggin, E. C. (1906) A Dialect of Donegal, Cambridge University Press, § 73, page 31
Further reading
- Ó Dónaill, Niall (1977) “riail”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
- de Bhaldraithe, Tomás (1959) “riail”, in English-Irish Dictionary, An Gúm
- “riail”, in New English-Irish Dictionary, Foras na Gaeilge, 2013–2025