roinn
Irish
Pronunciation
- (Cork) IPA(key): /ɾˠəiɲ/[1]
- (Connacht) IPA(key): (Galway) /ɾˠiːn̠ʲ/[2] ~ /ɾˠin̠ʲ/[3]; (Mayo) /ɾˠin̠ʲ/[4]
- (Ulster) IPA(key): /ɾˠɨn̠ʲ/[5]
Etymology 1
From Old Irish rann (“part”), from Proto-Celtic *ɸrasnā (compare Welsh rhan/Breton rann (“part”)).[6] Akin to roinnt.
Noun
roinn f (genitive singular ranna, nominative plural ranna)
Declension
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Synonyms
Derived terms
- rannach (“apportioning, sharing; open-handed”, adjective)
Noun
roinn f (genitive singular roinne, nominative plural ranna)
- part
- Synonym: leath
- division (of government)
- continent
- department (of government, of a university)
Declension
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Derived terms
Related terms
Etymology 2
From Old Irish rannaid (“to divide”), from rann (“part”).[7]
Verb
roinn (present analytic roinneann, future analytic roinnfidh, verbal noun roinnt, past participle roinnte) (ambitransitive)
- (mathematics, biology, etc.) to divide
- to separate into parts
- to share, apportion
- (card games, business, etc.) to deal, distribute
- to involve, entail
Conjugation
| verbal noun | roinnt | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| past participle | roinnthe | |||||||
| tense | singular | plural | relative | autonomous | ||||
| first | second | third | first | second | third | |||
| indicative | ||||||||
| present | roinnim | roinneann tú; roinnir† |
roinneann sé, sí | roinnimid | roinneann sibh | roinneann siad; roinnid† |
a roinneann; a roinneas | roinntear |
| past | roinn mé; roinneas | roinn tú; roinnis | roinn sé, sí | roinneamar; roinn muid | roinn sibh; roinneabhair | roinn siad; roinneadar | a roinn / ar roinn* |
roinneadh |
| past habitual | roinninn | roinnteá | roinneadh sé, sí | roinnimis; roinneadh muid | roinneadh sibh | roinnidís; roinneadh siad | a roinneadh / a roinneadh* |
roinntí |
| future | roinnfidh mé; roinnfead |
roinnfidh tú; roinnfir† |
roinnfidh sé, sí | roinnfimid; roinnfidh muid |
roinnfidh sibh | roinnfidh siad; roinnfid† |
a roinnfidh; a roinnfeas | roinnfear |
| conditional | roinnfinn | roinnfeá | roinnfeadh sé, sí | roinnfimis; roinnfeadh muid | roinnfeadh sibh | roinnfidís; roinnfeadh siad | a roinnfeadh / a roinnfeadh* |
roinnfí |
| subjunctive | ||||||||
| present | go roinne mé; go roinnead† |
go roinne tú; go roinnir† |
go roinne sé, sí | go roinnimid; go roinne muid |
go roinne sibh | go roinne siad; go roinnid† |
— | go roinntear |
| past | dá roinninn | dá roinnteá | dá roinneadh sé, sí | dá roinnimis; dá roinneadh muid |
dá roinneadh sibh | dá roinnidís; dá roinneadh siad |
— | dá roinntí |
| imperative | ||||||||
| – | roinnim | roinn | roinneadh sé, sí | roinnimis | roinnigí; roinnidh† |
roinnidís | — | roinntear |
* indirect relative
† archaic or dialect form
References
- ^ Ó Cuív, Brian (1968) The Irish of West Muskerry, Co. Cork: A Phonetic Study, Dublin Institute for Advanced Studies, →ISBN, section 95, page 27; reprinted 1988
- ^ de Bhaldraithe, Tomás (1975) The Irish of Cois Fhairrge, Co. Galway: A Phonetic Study, revised edition, Dublin Institute for Advanced Studies, § 250, page 48
- ^ Finck, F. N. (1899) Die araner mundart [The Aran Dialect] (in German), Zweiter Band: Wörterbuch [Second volume: Dictionary], Marburg: Elwert’sche Verlagsbuchhandlung, page 215
- ^ Mhac an Fhailigh, Éamonn (1968) The Irish of Erris, Co. Mayo: A Phonemic Study, Dublin Institute for Advanced Studies, section 171, page 40
- ^ Quiggin, E. C. (1906) A Dialect of Donegal, Cambridge University Press, § 98, page 39
- ^ Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “1 rann”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- ^ Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “rannaid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
Further reading
- Dinneen, Patrick S. (1904) “roinn”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 577
- Dinneen, Patrick S. (1927) “roinnim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 2nd edition, Dublin: Irish Texts Society, page 912; reprinted with additions 1996, →ISBN
- Ó Dónaill, Niall (1977) “roinn”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
Scottish Gaelic
Pronunciation
- IPA(key): /rˠɤiɲ/
Etymology 1
From Middle Irish roinded (“parts, separates; distributes, apportions”), from Old Irish rann (“part”), from Proto-Celtic *ɸrasnā (compare Welsh rhan/Breton rann (“part”)).
Noun
roinn f (genitive singular roinne, plural roinnean)
- group, sect, section, class
- category, allotment
- municipality
- distribution, division, lot (portion)
- province, region
- share
- some
Synonyms
Derived terms
- bile roinn an iomhais (“treasury bill”)
- co-roinn (“proportion, share”)
- dàrna roinn (“second division”)
- fo-roinn (“subdivision”)
- mór-roinn (“province”)
- nòta roinn an iomhais (“treasury note”)
- prìomh-roinn (“key sector; premier division”)
- roinn a' cheartais (“justice department”)
- roinn an ionmhais (“treasury; finance department”)
- roinn fhada (“long division”)
- roinn phoblach (“public sector”)
- roinn phrìobhaideach (“private sector”)
- roinn riaghaltais (“government department”)
- roinn slàinte (“health department”)
- roinn tìde (“timezone”)
- roinn-cheartais (“judicature, judiciary”)
- roinn-dùthcha (“region, area”)
- Roinn-Eòrpa (“Europe”)
- roinn-fheachd (“division”)
- roinn-phàrlamaid (“constituency”)
- roinn-ruithe (“run-rig”)
- roinn-seòrsa (“category”)
- roinn-sheilbhiche (“shareholder”)
- roinn-taghaidh (“constituency; electoral division”)
- roinn-tarsainn (“cross-section”)
Verb
roinn (past roinn, future roinnidh, verbal noun roinn, past participle roinnte)
Derived terms
- co-roinn (“share”)
- so-roinn (“divisible”)
Etymology 2
Noun
roinn m
- genitive singular of ronn
Further reading
- Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “1 rann (‘part’)”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- Gregory Toner, Sharon Arbuthnot, Máire Ní Mhaonaigh, Marie-Luise Theuerkauf, Dagmar Wodtko, editors (2019), “rannaid”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- Edward Dwelly (1911) “roinn”, in Faclair Gàidhlig gu Beurla le Dealbhan [The Illustrated Gaelic–English Dictionary][1], 10th edition, Edinburgh: Birlinn Limited, →ISBN