szukać

Uncertain.

Usually explained as borrowed from Middle High German suochen and/or Low German söken.

Boryś, expounding a minority view, regards it as inherited from Proto-Slavic *šukati, ultimately onomatopoeic, with a semantic shift of to make a rustling sound → to speak quietly, to whisper, to murmur / to wander around causing a rustling sound → to look for something making a rustling sound.^[1]

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ʃʲukat͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ʃʲukat͡ɕʲ/

szukać impf

1. (attested in Sieradz-Łęczyca, Greater Poland, Lesser Poland) to look for, to seek, to search (to attempt to find) [with genitive or accusative]
   • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎^[1], line 198:

     Wyącz szą po nym pythano, po wsz[y]thkych domyech szvkano

     [Więc się po nim pytano, po wsz[y]tkich domiech szukano]

   • 1415, Przecław Słota, O zachowaniu się przy stole‎^[2], Łęczyca, Poznań, line 33:

     Szøga w myszø prze drugego, szukayø køsza lubego

     [Sięga w misę przed drugiego, szukaję kęsa lubego]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[3], Greater Poland, pages 36, 38:

     Szukal yesm gy (sc. niemiłościwego, quaesivi eum) y nye yest nalyezyono myasto yego

     [Szukał jeśm ji (sc. niemiłościwego, quaesivi eum), i nie jest naleziono miasto jego]

   • 1922 [End of the 14th century], Jan Łoś, editor, Początki piśmiennictwa polskiego. (Przegląd zabytków językowych)‎^[4], page 233:

     Syn czloweczi... przyszedl szukacz, cso bylo sz[gubiono] (venit... quaerere..., quod perierat Luc 19, 10)

     [Syn człowieczy... przyszedł szukać, cso było z[gubiono] (venit... quaerere..., quod perierat Luc 19, 10)]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[5], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 118, 10:

     We wszem serczy mogem szukal gesm czø (exquisivi te)

     [We wszem siercy mojem szukał jeśm cię (exquisivi te)]

2. (attested in Sieradz-Łęczyca, Lesser Poland, Greater Poland) to look for, to seek, to search (to attempt to achieve or gain) [with genitive or accusative; or with infinitive ‘to do what’]
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[6], page 476:

     Alye ya nye slucham chvaly moyey, yestczy, kto schuka (qui quaerat Jo 8, 50) y ssądzy

     [Ale ja nie szukam chwały mojej, jestci, kto szuka (qui quaerat Jo 8, 50) i sądzi]

   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[7], [8], [9]}, volume XXII, Łęczyca, page 15:

     Ait (sc. equus ad leonem): Quesitus, gl. sc. leo perscrutatus szvkany, placidusque venis, te temporis offert gracia

     [Ait (sc. equus ad leonem): Quesitus, gl. sc. leo perscrutatus szukany, placidusque venis, te temporis offert gracia]

   • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie‎^[10], Krakow, page 14b:

     Gego miloserdza mamy szobe sukacz

     [Jego miłosierdzia mamy sobie szukać]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[11], Greater Poland, pages 4, 3:

     Przecz myluyecze proznoszcz y szukacze lesz (quaeritis mendacium)?

     [Przecz miłujecie prozność i szukacie łeż (quaeritis mendacium)?]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[12], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 36, 34:

     Znamona grzeszni prawego y szuka vmorziicz (quaerit mortificare) gy

     [Znamiona grzeszny prawego i szuka umorzyć (quaerit mortificare) ji]

   • 1911 [Emd of the 15th century], Ludwik Bernacki, editor, Karta z "Rozmyślania o życiu Pana Jezusa", page 472:

     Pylath potym szukal, yakoby mogl Jezu Krysta wypuszczycz

     [Piłat potym szukał, jakoby mogł Jezu Krysta wypuścić]

3. (attested in Lesser Poland) to make an attempt on someone's life
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[13], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 141, 6:

     Any gest, gen by svkal dvsze mogey (qui requirat animam meam)

     [Ani jest, jen by szukał dusze mojej (qui requirat animam meam)]

4. (attested in Lesser Poland) to revenge, to mete out justice
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[14], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 9, 24:

     Rozgnewal iest boga grzeszni, podlug mnoszstwa gnewu swego ne szukacz bødze (non quaeret)

     [Rozgniewał jest Boga grzeszny, podług mnożstwa gniewu swego nie szukać będzie (non quaeret)]

5. (attested in Masovia) to prosecute, to pursue in court
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 86:

     Thedi on, komu oczyecz... przes nyekogo bilbi zabith, schvkacz crzywego i patrzacz ma (reum tentare et inspicere debet)

     [Tedy on, komu ociec... przez niekogo byłby zabit, szukać krzywego i patrzać ma (reum tentare et inspicere debet)]

6. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   • 1885-2024 [End of the 15th century], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[15], volume V, page 22:

     Repetere vsznawacz uel schukacz

     [Repetere uznawać vel szukać]

7. corruption of słuchać
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[16], page 301:

     Blogoslavyeny ssą, ktorzy schukaya (qui audiunt Luc 11, 28) slova mego

     [Błogosławieni są, ktorzy słuchają (qui audiunt Luc 11, 28) słowa mego]

• Polish: szukać
• Silesian: szukać

• Brückner, Aleksander (1927) “szukać”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• Mańczak, Witold (2017) “szukać”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “szukać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish szukać.

• Audio 1:

  (file)

• Audio 2:

  (file)

• Rhymes: -ukat͡ɕ
• Syllabification: szu‧kać

szukać impf

1. (transitive) to look for, to seek, to search (to attempt to find) [with genitive or (proscribed) accusative or (proscribed) za (+ instrumental)]
2. (transitive) to look for, to seek, to search (to attempt to achieve or gain) [with genitive]
3. (transitive) to look for (i.e. trouble; to act in such a way so as to provoke) [with genitive]
4. (reflexive with się) to look for oneself, to seek oneself, to search oneself (to attempt to locate one's name i.e. on a list)
5. (reflexive with się) to look for each other, to seek each other, to search each other (to attempt to find one another)

• → Belarusian: шука́ць (šukácʹ)
• → Ukrainian: шука́ти (šukáty)

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), szukać is one of the most used words in Polish, appearing 6 times in scientific texts, 1 time in news, 23 times in essays, 39 times in fiction, and 42 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 111 times, making it the 557th most common word in a corpus of 500,000 words.^[1]

• szukać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• szukać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “szukać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “szukać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “SZUKAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 27.06.2011
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “szukać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “szukać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1915), “szukać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 6, Warsaw, page 684
• szukać in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Inherited from Old Polish szukać.

• IPA^(key): /ˈʂu.kat͡ɕ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ukat͡ɕ
• Syllabification: szu‧kać

szukać impf

1. (transitive) to look for, to seek, to search (to attempt to find)

• szukać in silling.org