usiłować

From u- +‎ siła +‎ -ować. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /uɕiɫɔvat͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /uɕiɫɔvat͡ɕʲ/

usiłować impf

1. to strive for something, to try for something, to attempt to gain
   • 1930 [c. 1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 6, 18:

     Nyczs gynego gedzine w modlytwach vsylowacz bødzesz s nyø

     [Nics jinego jedzinie w modlitwach usiłować będziesz s nią]

2. (attested in Lesser Poland) to exert oneself, to toil, to work hard
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[2], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 6, 6:

     Vsilowal iesm w moiem placzu

     [Usiłował jeśm w mojem płaczu]

3. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. (attested in Lesser Poland) to mock, to make fun of
      • 1968 [XV p. post.], Roman Laskowski, Józef Reczek, editors, Glosy polskie rękopisu Sermones de tempore et de sanctis nr. XV 32 Biblioteki OO. Dominikanów w Krakowie z drugiej połowy XV wieku‎^[3], Sandomierz: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, page 70:

        Ideo Petrus Rawenensis insultando, vszyluyacz, huic diviti dicit

        [Ideo Petrus Rawenensis insultando, usiłując, huic diviti dicit]

4. Corruption of uszykować.
   • 1977-1980 [1471], Wanda Żurowska-Górecka, Vladimír Kyas, editors, Mamotrekty staropolskie [Old Polish-Latin Dictionaries and wordlists], page 152:

     *Animabit vschilugye, zgothugye

     [*Animabit usiłuje, zgotuje]

• Polish: usiłować

• Boryś, Wiesław (2005) “siła”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “siła”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “usiłować”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish usiłować. By surface analysis, u- +‎ siła +‎ -ować.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔvat͡ɕ
• Syllabification: u‧si‧ło‧wać

usiłować impf

1. (intransitive) to attempt, to endeavour, to try, to strive (to try hard to do something, often unsuccessfully) [with infinitive]

   Synonym: próbować

2. (reflexive with się, obsolete) to strive for, to try for something (to attempt to gain) [with o (+ accusative) ‘for what’]

• usiłować in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• usiłować in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “usiłować”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “USIŁOWAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 12.12.2018
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “usiłować”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “usiłować”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “usiłować”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 365
• usiłować in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego