zazdrość

• zazrość

From zaźrzeć +‎ -ość. For the semantic shift, compare zawiść. For the epenthetic /d/, compare zdrój or zdrada. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /zazdrɔɕt͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /zazdrɔɕt͡ɕʲ/

zazdrość f

1. (attested in Southern Borderlands) envy; jealousy (feeling of regret, dislike towards someone, caused by their happiness, success and combined with the desire to have the same)

   Synonym: zazdroć

   • End of the 14th century, Spowiedź powszechna - Confessio generalis, number 1:

     Szpowadami szø..., yszeszmi szgrzeszili szedmø szmerthnimi grzechi:... szwarem, szaszroszczø

     [Spowiadamy się... iżeśmy zgrzeszyli siedmią śmiertnymi grzechy:... swarem, zazrością]

   • 15th century, Spowiedź powszechna - Confessio generalis, number 4:

     Szpowadami szø..., yszeszmi szgrzeszili szedmo szmerthnimi grzechi:... szwarem, s *neynawisczy

     [Spowiadamy się... iżeśmy zgrzeszyli siedmią śmiertnymi grzechy:... swarem, z zazdrości, z nienawiści]

   • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[1], volume I, Lviv, page 49:

     Sicut in die honeste ambulemus,... non in contencione et emulacione w szasdrosczy

     [Sicut in die honeste ambulemus,... non in contencione et emulacione w zazdrości]

   • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXV, page 163:

     Sicut in die honeste ambulemus,... non in contencione et emulacione w szaszrosczy

     [Sicut in die honeste ambulemus,... non in contencione et emulacione w zazrości]

   • 1902-2024 [c. 1450], Pamiętnik Literacki‎^[5], volume IX, page 319:

     Vbacz grzechow ssiedm bycz...: pycha, ... gnyew, zazdrosc, gnvsnoscz

     [Ubacz grzechow siedm być...: pycha, ... gniew, zazdrość, gnuśność]

   • 1461-1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 150v:

     In ore eius et dentibus ordines tres, in dentibus inyidie morsus, przes zambi zasrosczi zakassane albo vitargnyenye, rodent enim uitam alienam

     [In ore eius et dentibus ordines tres, in dentibus inyidie morsus, przes zambi zazrości zakazanie albo wytargnienie, rodent enim uitam alienam]

   • 1461-1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 151r:

     Quando uidet inuidus seipsum in hominum opinione decrescere..., statim incipit per ypocrisim sanctitatem similare et sic per inuidiam, zasroscz, in fraudulenciam cadere

     [Quando uidet inuidus seipsum in hominum opinione decrescere..., statim incipit per ypocrisim sanctitatem similare et sic per inuidiam, zazrość, in fraudulenciam cadere]

   • 1880-1894 [XV p. post.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[6], volume I, Lviv, page 110:

     Emulaciones, gl. id est inyidie graues czyąska a twarda zaszroscz

     [Emulaciones, gl. id est inyidie graues czaszka a twarda zazrość]

   • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[7], [8], [9]}, volume XXV, page 173:

     Manifesta autem sunt opera carnis:... contenciones, emulaciones vlg. zazdrosczy, homicidia

     [Manifesta autem sunt opera carnis:... contenciones, emulaciones vlg. zazdrości, homicidia]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[10], page 532:

     Czosch vczynysch, czlovyecze, ktorykolvye yesz, zazony gnyevem, zasrosczyą sządzony, pychą przemozony?

     [Czoś uczynisz, człowiecze, ktorykolwie jeś, zażżony gniewem, zazrością zsiędzony, pychą przemożony?]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[11], page 532:

     Kyedy my nye yyerzysz, czo myą pytasch...? Pytay tych, [o ych] yze movyą: Ny masz zasrosczy.

     [Kiedy nie wierzysz, czo mię pytasz...? Pytaj tych, [o ich]]] iże mowią, Ni masz zazdrośc.]

2. (attested in Lesser Poland) hatred (feeling of strong hostility)

   Synonym: zazdroć

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[12], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 24, 20:

     Bo rozplodzili se sø a zasrosczø *zlo nenasrzeli sø me

     [Bo rozpłodzili sie są a zazrością złą nienaźrzeli są mie]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[13], page 120:

     O zazdrosczy zydowskyey przeczyw dzyączyączyy mylemv Iesvcristvszovy

     [O zazdrości żydowskiej przeciw dziecięciu mylemu Jezukrystusowi]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[14], page 120:

     Alye grzech a za(z)droscz zawzdy Zydom przyrodzona

     [Ale grzech a zazdrość zawżdy Żydom przyrodzona]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[15], page 121:

     Tegodla zasroscz nyemylosczy­vych Zydow począla szye zazegacz przeczyv dzyeczyączyv mylemy Yesvcristvszovy

     [Tegodla zazdrość niemiłościwych Żydow poczęła sie zażegać przeciw dzieciąciu mylemu Jezukrystusowi]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[16], page 743:

     Vtore to mamy vczynycz, by slova nasche byly vstavyczne ode yschytkych pospolv, by nan nye rzeczono, yze prze zasdroscz czyną

     [Wtore to mamy uczynić, by słowa nasze były ustawiczne ode wszystkich pospołu, by nam nie rzeczono, iże prze zazdrość czynią]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[17], page 750:

     Tego Pylat nye chczyal yczynycz, bo vyedzal, yze pravą zasrosczyą chczyely gy vmorzycz

     [Tego Pilat nie chciał uczynić, bo wiedział, iże prawa zazdrością chcieli ji umorzyć]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[18], page 790:

     Vzryavschy Pylath, yze prze pravą przeczyv yemv zasrosczy gy podaly

     [Uźrzawszy Pilat, iże prze prawa przeciw jemu zazrość ji podali]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[19], page 798:

     Ktorą zasrosczya bronno vczynyly swe palycze) sercze y by mogly moczno boyovacz przeczyv svemv blysnemv

     [Ktorą zazrością bronno uczynili swe palycze serce i[ż]by mogli mocno bojować przeciw swemu bliznemu]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[20], page 798:

     Gdyz przy kazdem grzesze yad dyably czlovyeczemv serczv bądzye wian, yze bolesczyą za­srosczy vschelkye sercze obvyąze

     [Gdyż przy każdem grzesze jad diabłu człowieczemu sercu będzie wian, iże boleścią zazrość wszelkie serce obwiąże]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[21], page 809:

     Tho przeto movyl, yze vyedzyal, yz gy przez zasroscz yąly vysschy caplany

     [To przeto mowil, iże wiedział, iż ji przez zazrość jęli wyższy kapłań]

• Polish: zazdrość, zazrość (Middle Polish), zandrość (Kielce), zagroź (Western Kraków)
• Silesian: zazdrość

• Boryś, Wiesław (2005) “zazdrość”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “zazdrość”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• S. Urbańczyk, editor (1998), “zazdrość, zazrość”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 11, Kraków: Polish Academy of Sciences Instytut Języka Polskiego, page 248
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “zazdrość, zazrość”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -azdrɔɕt͡ɕ
• Syllabification: za‧zdrość

Inherited from Old Polish zazdrość. By surface analysis, zajrzeć +‎ -ość.

zazdrość f (diminutive zazdrostka)

1. envy; jealousy (resentful desire of something possessed by another) [with o (+ accusative) ‘what one is envious of’]

   Synonym: zawiść

2. jealousy (fear that one's part will betray or cheat on them) [with o (+ accusative) ‘who one is jealous of’]

• zazrość (Middle Polish)
• zandrość (Kielce)
• zagroź (Western Kraków)

See the etymology of the corresponding lemma form.

zazdrość

1. second-person singular imperative of zazdrościć

• zazdrość in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• zazdrość in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “zazdrość”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “ZAZDROŚĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 05.10.2009
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “zazdrość”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “zazdrość”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1927), “zazdrość”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 8, Warsaw, page 363
• Jan Karłowicz (1911) “zazdrość”, in Jan Łoś, editors, Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume 6: U - Ż, Kraków: Akademia Umiejętności, page 339

Inherited from Old Polish zazdrość. By surface analysis, zajzdrzeć +‎ -ość.

• IPA^(key): /ˈzaz.drɔɕt͡ɕ/
• Rhymes: -azdrɔɕt͡ɕ
• Syllabification: zaz‧drość

zazdrość f

1. envy; jealousy

• zazdrość in silling.org