अवेक्षते

Sanskrit

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *h₂ew

Proto-Indo-Iranian *Háwa

Sanskrit अव (ava)

Sanskrit अव- (ava-)

Proto-Indo-European *h₃ekʷ-

Proto-Indo-European *-s

Proto-Indo-European *h₃ókʷsder.

Sanskrit ईक्ष॑ते (ī́kṣate)

Sanskrit अवेक्षते (avekṣate)

From अव- (ava-) + ईक्ष॑ते (ī́kṣate).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /ɐ́.ʋɐjk.ʂɐ.tɐj/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /ɐ.ʋeːk.ʂɐ.t̪eː/

Verb

अवे॑क्षते • (ávekṣate) third-singular indicative (class 1, type A, present, root अवेक्ष्)^[1]^[2]

to look at
to perceive, observe
- c. 1500 BCE – 1000 BCE, Ṛgveda 8.79.9:
  अव॒ यत्स्वे स॒धस्थे॑ दे॒वानां॑ दुर्म॒तीरीक्षे॑ ।
  राज॒न्नप॒ द्विषः॑ सेध॒ मीढ्वो॒ अप॒ स्रिधः॑ सेध ॥
  áva yátsvé sadhásthe devā́nāṃ durmatī́rī́kṣe.
  rā́jannápa dvíṣaḥ sedha mī́ḍhvo ápa srídhaḥ sedha.
  1890 translation by Ralph T. H. Griffith
  When in my dwelling-place I see the wicked enemies of Gods, King, chase their hatred far away, thou Bounteous One, dispel our foes.
to regard

Conjugation

Present: अवेक्षते (ávekṣate)
	Active			Mediopassive
	Singular	Dual	Plural	Singular	Dual	Plural
Indicative
Third	- -	- -	- -	अवेक्षते ávekṣate	अवेक्षेते ávekṣete	अवेक्षन्ते ávekṣante
Second	- -	- -	- -	अवेक्षसे ávekṣase	अवेक्षेथे ávekṣethe	अवेक्षध्वे ávekṣadhve
First	- -	- -	- -	अवेक्षे ávekṣe	अवेक्षावहे ávekṣāvahe	अवेक्षामहे ávekṣāmahe
Imperative
Third	- -	- -	- -	अवेक्षताम् ávekṣatām	अवेक्षेताम् ávekṣetām	अवेक्षन्ताम् ávekṣantām
Second	- -	- -	- -	अवेक्षस्व ávekṣasva	अवेक्षेथाम् ávekṣethām	अवेक्षध्वम् ávekṣadhvam
First	- -	- -	- -	अवेक्षै ávekṣai	अवेक्षावहै ávekṣāvahai	अवेक्षामहै ávekṣāmahai
Optative/Potential
Third	- -	- -	- -	अवेक्षेत ávekṣeta	अवेक्षेयाताम् ávekṣeyātām	अवेक्षेरन् ávekṣeran
Second	- -	- -	- -	अवेक्षेथाः ávekṣethāḥ	अवेक्षेयाथाम् ávekṣeyāthām	अवेक्षेध्वम् ávekṣedhvam
First	- -	- -	- -	अवेक्षेय ávekṣeya	अवेक्षेवहि ávekṣevahi	अवेक्षेमहि ávekṣemahi
Subjunctive
Third	- -	- -	- -	अवेक्षाते / अवेक्षातै ávekṣāte / ávekṣātai	अवेक्षैते ávekṣaite	अवेक्षन्त / अवेक्षान्तै ávekṣanta / ávekṣāntai
Second	- -	- -	- -	अवेक्षासे / अवेक्षासै ávekṣāse / ávekṣāsai	अवेक्षैथे ávekṣaithe	अवेक्षाध्वै ávekṣādhvai
First	- -	- -	- -	अवेक्षै ávekṣai	अवेक्षावहै ávekṣāvahai	अवेक्षामहै ávekṣāmahai
Participles
	- -			अवेक्षमाण ávekṣamāṇa
Notes	The subjunctive is only used in Vedic Sanskrit.

Descendants

Ashokan Prakrit: 𑀯𑁂𑀔𑀢𑀺 (vekhati /⁠vekkhati⁠/) (with aphesis, but compare वीक्ष॑ते (vī́kṣate))
- Pali: avekkhati, ⇒ vekkhiya
- Prakrit: 𑀅𑀯𑁂𑀓𑁆𑀔𑀇 (avĕkkhaï), 𑀅𑀯𑀺𑀓𑁆𑀔𑀇 (avikkhaï), 𑀯𑁂𑀳𑀇 (vehaï)
  - Northwestern Indo-Aryan:
    - Punjabi:
      Gurmukhi script: ਵੇਖਣਾ (vekhṇā)
      Shahmukhi script: ویکھݨا (vekhṇā)
    - Saraiki: ویکھَݨ (vekhaṇ)

References

^ Monier Williams (1899) “अवेक्षते”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 111, अवेक्ष्.
^ Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “ávēkṣatē”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 39

[1] Monier Williams (1899) “अवेक्षते”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 111, अवेक्ष्.

[2] Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “ávēkṣatē”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 39

[1]

[2]