कमल
Apabhramsa
Alternative forms
Etymology
Inherited from Prakrit कमल (kamala), from Sanskrit कमल (kamala).
Noun
Declension
| Declension of कमल (neuter) | ||
|---|---|---|
| singular | plural | |
| Nominative | कमलु (kamalu) | कमल (kamala) or कमलइं (kamalaïṃ) or कमलाइं (kamalāiṃ) |
| Accusative | कमलु (kamalu) | कमल (kamala) or कमलइं (kamalaïṃ) or कमलाइं (kamalāiṃ) |
| Instrumental | कमलें (kamaleṃ) or कमलेणं (kamaleṇaṃ) or कमलेण (kamaleṇa) | कमल (kamala) or कमलेहिं (kamalehiṃ) |
| Dative | कमलहो (kamalaho) or कमलसु (kamalasu) or कमलस्सु (kamalassu) | कमलहं (kamalahaṃ) |
| Ablative | कमलहे (kamalahe) or कमलहु (kamalahu) | कमलहुं (kamalahuṃ) |
| Genitive | कमलहो (kamalaho) or कमलसु (kamalasu) or कमलस्सु (kamalassu) | कमलहं (kamalahaṃ) or कमलाणं (kamalāṇaṃ) or कमलाण (kamalāṇa) |
| Locative | कमलि (kamali) or कमले (kamale) | कमलहिं (kamalahiṃ) |
| Vocative | कमल (kamala) | कमलहो (kamalaho) |
Descendants
Descendants
- Central Indo-Aryan:
- Eastern Indo-Aryan:
- Insular Indo-Aryan:
- Sinhalese: කමල (kamala)
- Southern Indo-Aryan:
- Old Marathi: kavaḷa
- Devanagari script: कवळ
- Modi script: 𑘎𑘪𑘯
- Old Marathi: kavaḷa
- Western Indo-Aryan:
References
More information
- ^ Naresh Kumar (1975) अपभ्रंश-हिंदी-कोश [apabhrañś-hindī-koś, Apabhraṁśa-Hindi Dictionary], Ghaziabad, Uttar Pradesh, India: Indo-Vision Private Limited, page 194, column 2
- ^ Dr. Kamalchand Sogani (2003) अपभ्रंश रचना सौरभ [apabhrañś racnā saurabh, Apabhramsa Grammar and Composition] (in Hindi), 2nd edition, Rajasthan: Apabhramsa Sahitya Academy, →OCLC, page 60
- ^ Pischel, Richard, Jha, Subhadra (contributor) (1957) Comparative Grammar of the Prakrit Languages, Varanasi: Motilal Banarasidass, page 136: “kamalu = kamalam”
Awadhi
Etymology
Borrowed from Sanskrit कमल (kamala).
Noun
कमल (kamal) m
Braj
Etymology
Borrowed from Sanskrit कमल (kamala).
Pronunciation
- IPA(key): /kə.məl/
Noun
कमल (kamal) m
Hindi
Etymology
Borrowed from Sanskrit कमल (kamala). Doublet of कँवल (kãval).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /kə.məl/, [kɐ.mɐl]
Noun
कमल • (kamal) m (Urdu spelling کَمَل)
- Nelumbo nucifera; lotus
- Synonyms: see Thesaurus:कमल
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | कमल kamal |
कमल kamal |
| oblique | कमल kamal |
कमलों kamalõ |
| vocative | कमल kamal |
कमलो kamalo |
Derived terms
- कमल-ककड़ी (kamal-kakṛī)
- कमल-वन (kamal-van)
- कमलअंडा (kamalaṇḍā)
- कमलकंद (kamalkand)
- कमलगट्टा (kamalgaṭṭā)
- कमलज (kamlaj)
- कमलनयन (kamalnayan)
- कमलनाल (kamalnāl)
- कमलाकार (kamlākār)
- कमलाक्ष (kamlākṣ)
- कमलासन (kamlāsan)
Descendants
- → English: Kamal
References
- McGregor, Ronald Stuart (1993) “कमल”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
Old Gujarati
Etymology
Inherited from Gurjara Apabhramsa कमल (kamala), from Sauraseni Prakrit 𑀓𑀫𑀮 (kamala), from Sanskrit कमल (kamala), from Dravidian.[1]
Noun
कमल • (kamala) n
Descendants
References
- ^ * Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “kamala2”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press
- ^ जयंत कोठारी [Jayant Kothari] (1995) “कमल”, in मध्यकालीन गुजराती शब्दकोश [Mediaeval Gujarati Dictionary], लालभाई दलपतभाईनो वंडो, पानकोरनाका, अहमदावाद ३८० ००१ [Lalbhai Dalpatbhai Road, Pankornaka, Ahmedabad 380 001]: कलिकालसर्वज्ञ श्री हेमचन्द्राचार्य नवम जन्मशताब्दी स्मृति संस्कार शिक्षण निधि [Kalikāla-Sarvajña Śrī Hemacandrācārya Navama Janma-Śatābdī Smṛti Saṃskāra Śikṣaṇa Nidhi], page ८९, column 2.
Pali
Alternative scripts
Alternative scripts
Noun
कमल n
- Devanagari script form of kamala (“lotus”)
Declension
Declension table of "कमल" (neuter)
| Case \ Number | Singular | Plural |
|---|---|---|
| Nominative (first) | कमलं (kamalaṃ) | कमलानि (kamalāni) |
| Accusative (second) | कमलं (kamalaṃ) | कमलानि (kamalāni) |
| Instrumental (third) | कमलेन (kamalena) | कमलेहि (kamalehi) or कमलेभि (kamalebhi) |
| Dative (fourth) | कमलस्स (kamalassa) or कमलाय (kamalāya) or कमलत्थं (kamalatthaṃ) | कमलानं (kamalānaṃ) |
| Ablative (fifth) | कमलस्मा (kamalasmā) or कमलम्हा (kamalamhā) or कमला (kamalā) | कमलेहि (kamalehi) or कमलेभि (kamalebhi) |
| Genitive (sixth) | कमलस्स (kamalassa) | कमलानं (kamalānaṃ) |
| Locative (seventh) | कमलस्मिं (kamalasmiṃ) or कमलम्हि (kamalamhi) or कमले (kamale) | कमलेसु (kamalesu) |
| Vocative (calling) | कमल (kamala) | कमलानि (kamalāni) |
Prakrit
Noun
कमल (kamala) n
- Devanagari script form of 𑀓𑀫𑀮 (“lotus”)
- c. 1000 – 1100, Abdur Rahman, Sandeśa-Rāsaka 4:[1]
- तह तणओ कुल-कमलो पाइय-कव्वेसु गीय-विसयेसु ।
अद्दहमाण-पसिद्धो संनेहयरासयं रइयं ॥ ४ ॥- taha taṇao kula-kamalo pāiya-kavvesu gīya-visayesu .
addahamāṇa-pasiddho saṃnehayarāsayaṃ raïyaṃ . 4 . - 4.[2] [Mirasena’s] son, who was like a lotus to his family, was famously known as Addahamāṇa for his Prakrit poems and musical compositions.
He has composed this Sandeśarāsaka.
- taha taṇao kula-kamalo pāiya-kavvesu gīya-visayesu .
- तह तणओ कुल-कमलो पाइय-कव्वेसु गीय-विसयेसु ।
Declension
| Maharastri declension of कमल (neuter) | ||
|---|---|---|
| singular | plural | |
| Nominative | कमलं (kamalaṃ) | कमलाइं (kamalāiṃ) or कमलाइ (kamalāi) |
| Accusative | कमलं (kamalaṃ) | कमलाइं (kamalāiṃ) or कमलाइ (kamalāi) |
| Instrumental | कमलेण (kamaleṇa) or कमलेणं (kamaleṇaṃ) | कमलेहि (kamalehi) or कमलेहिं (kamalehiṃ) |
| Dative | कमलाअ (kamalāa) | — |
| Ablative | कमलाओ (kamalāo) or कमलाउ (kamalāu) or कमला (kamalā) or कमलाहि (kamalāhi) or कमलाहिंतो (kamalāhiṃto) | — |
| Genitive | कमलस्स (kamalassa) | कमलाण (kamalāṇa) or कमलाणं (kamalāṇaṃ) |
| Locative | कमलम्मि (kamalammi) or कमले (kamale) | कमलेसु (kamalesu) or कमलेसुं (kamalesuṃ) |
| Vocative | कमल (kamala) or कमला (kamalā) | कमलाइं (kamalāiṃ) or कमलाइ (kamalāi) |
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- কমল (Assamese script)
- ᬓᬫᬮ (Balinese script)
- কমল (Bengali script)
- 𑰎𑰦𑰩 (Bhaiksuki script)
- 𑀓𑀫𑀮 (Brahmi script)
- ကမလ (Burmese script)
- કમલ (Gujarati script)
- ਕਮਲ (Gurmukhi script)
- 𑌕𑌮𑌲 (Grantha script)
- ꦏꦩꦭ (Javanese script)
- 𑂍𑂧𑂪 (Kaithi script)
- ಕಮಲ (Kannada script)
- កមល (Khmer script)
- ກມລ (Lao script)
- കമല (Malayalam script)
- ᡬᠠᠮᠠᠯᠠ (Manchu script)
- 𑘎𑘦𑘩 (Modi script)
- ᢉᠠᠮᠠᠯᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦮𑧆𑧉 (Nandinagari script)
- 𑐎𑐩𑐮 (Newa script)
- କମଲ (Odia script)
- ꢒꢪꢭ (Saurashtra script)
- 𑆑𑆩𑆬 (Sharada script)
- 𑖎𑖦𑖩 (Siddham script)
- කමල (Sinhalese script)
- 𑩜𑩴𑩽 (Soyombo script)
- 𑚊𑚢𑚥 (Takri script)
- கமல (Tamil script)
- కమల (Telugu script)
- กมล (Thai script)
- ཀ་མ་ལ (Tibetan script)
- 𑒏𑒧𑒪 (Tirhuta script)
- 𑨋𑨢𑨬 (Zanabazar Square script)
Etymology 1
Borrowed from Dravidian; compare Kannada ಕೊಮಳೆ (komaḷe, “lotus”).[3][4][5] Related to कुवलय (kuvalaya, “water lily”), borrowed from a different Dravidian form of the same root; compare Tamil குவளை (kuvaḷai, “blue lotus”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /kɐ.mɐ.lɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /kɐ.mɐ.l̪ɐ/
Noun
कमल • (kamala) stem, m or n
- a lotus, lotus flower (especially the species Nelumbo nucifera)
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कमलः (kamalaḥ) | कमलौ (kamalau) कमला¹ (kamalā¹) |
कमलाः (kamalāḥ) कमलासः¹ (kamalāsaḥ¹) |
| accusative | कमलम् (kamalam) | कमलौ (kamalau) कमला¹ (kamalā¹) |
कमलान् (kamalān) |
| instrumental | कमलेन (kamalena) | कमलाभ्याम् (kamalābhyām) | कमलैः (kamalaiḥ) कमलेभिः¹ (kamalebhiḥ¹) |
| dative | कमलाय (kamalāya) | कमलाभ्याम् (kamalābhyām) | कमलेभ्यः (kamalebhyaḥ) |
| ablative | कमलात् (kamalāt) | कमलाभ्याम् (kamalābhyām) | कमलेभ्यः (kamalebhyaḥ) |
| genitive | कमलस्य (kamalasya) | कमलयोः (kamalayoḥ) | कमलानाम् (kamalānām) |
| locative | कमले (kamale) | कमलयोः (kamalayoḥ) | कमलेषु (kamaleṣu) |
| vocative | कमल (kamala) | कमलौ (kamalau) कमला¹ (kamalā¹) |
कमलाः (kamalāḥ) कमलासः¹ (kamalāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कमलम् (kamalam) | कमले (kamale) | कमलानि (kamalāni) कमला¹ (kamalā¹) |
| accusative | कमलम् (kamalam) | कमले (kamale) | कमलानि (kamalāni) कमला¹ (kamalā¹) |
| instrumental | कमलेन (kamalena) | कमलाभ्याम् (kamalābhyām) | कमलैः (kamalaiḥ) कमलेभिः¹ (kamalebhiḥ¹) |
| dative | कमलाय (kamalāya) | कमलाभ्याम् (kamalābhyām) | कमलेभ्यः (kamalebhyaḥ) |
| ablative | कमलात् (kamalāt) | कमलाभ्याम् (kamalābhyām) | कमलेभ्यः (kamalebhyaḥ) |
| genitive | कमलस्य (kamalasya) | कमलयोः (kamalayoḥ) | कमलानाम् (kamalānām) |
| locative | कमले (kamale) | कमलयोः (kamalayoḥ) | कमलेषु (kamaleṣu) |
| vocative | कमल (kamala) | कमले (kamale) | कमलानि (kamalāni) कमला¹ (kamalā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
Inherited terms
Borrowed terms
- → Braj: कमल (kamal)
- → English: Kamala
- → Hindustani: kamal
- → English: Kamal
- → Old Marathi: kamala
- Devanagari script: कमल
- Modi script: 𑘎𑘦𑘩
- > Marathi: (inherited) kamaḷ
- Devanagari script: कमळ
- Modi script: 𑘎𑘦𑘯
- → Old Tamil: 𑀓𑀫𑀮𑀫𑁆 (kamalam)
- Tamil: கமலம் (kamalam)
- → Telugu: కమల (kamala)
- ⇒ Telugu: కమలము (kamalamu)
- → Thai: กมล (gà-mon)
Etymology 2
Uncertain. Maybe derived from the noun sense “lotus”, but Mayrhofer considers this to be unlikely.[4]
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /kɐ.mɐ.lɐ́/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /kɐ.mɐ.l̪ɐ/
Adjective
कमल • (kamalá) stem
Usage notes
Mayrhofer (1992)'s accentuation of the adjective meaning “pale red”: kamalá-, is the one found in the texts. Monier Williams, Otto Böhtlingk, and Mayrhofer (1956)'s version kámala- is wrong.
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कमलः (kamaláḥ) | कमलौ (kamalaú) कमला¹ (kamalā́¹) |
कमलाः (kamalā́ḥ) कमलासः¹ (kamalā́saḥ¹) |
| accusative | कमलम् (kamalám) | कमलौ (kamalaú) कमला¹ (kamalā́¹) |
कमलान् (kamalā́n) |
| instrumental | कमलेन (kamaléna) | कमलाभ्याम् (kamalā́bhyām) | कमलैः (kamalaíḥ) कमलेभिः¹ (kamalébhiḥ¹) |
| dative | कमलाय (kamalā́ya) | कमलाभ्याम् (kamalā́bhyām) | कमलेभ्यः (kamalébhyaḥ) |
| ablative | कमलात् (kamalā́t) | कमलाभ्याम् (kamalā́bhyām) | कमलेभ्यः (kamalébhyaḥ) |
| genitive | कमलस्य (kamalásya) | कमलयोः (kamaláyoḥ) | कमलानाम् (kamalā́nām) |
| locative | कमले (kamalé) | कमलयोः (kamaláyoḥ) | कमलेषु (kamaléṣu) |
| vocative | कमल (kámala) | कमलौ (kámalau) कमला¹ (kámalā¹) |
कमलाः (kámalāḥ) कमलासः¹ (kámalāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कमला (kamalā́) | कमले (kamalé) | कमलाः (kamalā́ḥ) |
| accusative | कमलाम् (kamalā́m) | कमले (kamalé) | कमलाः (kamalā́ḥ) |
| instrumental | कमलया (kamaláyā) कमला¹ (kamalā́¹) |
कमलाभ्याम् (kamalā́bhyām) | कमलाभिः (kamalā́bhiḥ) |
| dative | कमलायै (kamalā́yai) | कमलाभ्याम् (kamalā́bhyām) | कमलाभ्यः (kamalā́bhyaḥ) |
| ablative | कमलायाः (kamalā́yāḥ) कमलायै² (kamalā́yai²) |
कमलाभ्याम् (kamalā́bhyām) | कमलाभ्यः (kamalā́bhyaḥ) |
| genitive | कमलायाः (kamalā́yāḥ) कमलायै² (kamalā́yai²) |
कमलयोः (kamaláyoḥ) | कमलानाम् (kamalā́nām) |
| locative | कमलायाम् (kamalā́yām) | कमलयोः (kamaláyoḥ) | कमलासु (kamalā́su) |
| vocative | कमले (kámale) | कमले (kámale) | कमलाः (kámalāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | कमलम् (kamalám) | कमले (kamalé) | कमलानि (kamalā́ni) कमला¹ (kamalā́¹) |
| accusative | कमलम् (kamalám) | कमले (kamalé) | कमलानि (kamalā́ni) कमला¹ (kamalā́¹) |
| instrumental | कमलेन (kamaléna) | कमलाभ्याम् (kamalā́bhyām) | कमलैः (kamalaíḥ) कमलेभिः¹ (kamalébhiḥ¹) |
| dative | कमलाय (kamalā́ya) | कमलाभ्याम् (kamalā́bhyām) | कमलेभ्यः (kamalébhyaḥ) |
| ablative | कमलात् (kamalā́t) | कमलाभ्याम् (kamalā́bhyām) | कमलेभ्यः (kamalébhyaḥ) |
| genitive | कमलस्य (kamalásya) | कमलयोः (kamaláyoḥ) | कमलानाम् (kamalā́nām) |
| locative | कमले (kamalé) | कमलयोः (kamaláyoḥ) | कमलेषु (kamaléṣu) |
| vocative | कमल (kámala) | कमले (kámale) | कमलानि (kámalāni) कमला¹ (kámalā¹) |
- ¹Vedic
Etymology 3
If the meaning is correct, from कम् (kam, “to desire, love”).[6]
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /kɐ.mɐ́.lɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /kɐ.mɐ.l̪ɐ/
Adjective
कमल • (kamála) stem
References
- ^ Muni Jinavijaya, Harivallabh Bhayani (1945) सन्देश रासक [sandeśa rāsaka] (Singhi Jain Series), 1st edition, Bombay: Bharatiya Vidya Bhavan, →OCLC, page ३
- ^ Harivallabh Bhayani (1999) Samdesarasaka of Abdala Rahamana (Prakrit Text Series), 1st edition, Ahmedabad: Prakrit Text Society, page 57
- ^ Mayrhofer, Manfred (2001) “kamala-”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume 3, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 58
- ↑ 4.0 4.1 Mayrhofer, Manfred (1992) “kamalá-”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][2] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 305
- ^ Mayrhofer, Manfred (1956) “kamalam”, in Kurzgefasstes Etymologisches Wörterbuch des Altindischen [A Concise Etymological Sanskrit Dictionary][3] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 160
- ^ Mayrhofer, Manfred (1992) “kamála-”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][4] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 305f.
Further reading
- Monier Williams (1899) “कमल”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0252.
- Otto Böhtlingk, Richard Schmidt (1879-1928) “कमल”, in Walter Slaje, Jürgen Hanneder, Paul Molitor, Jörg Ritter, editors, Nachtragswörterbuch des Sanskrit [Dictionary of Sanskrit with supplements] (in German), Halle-Wittenberg: Martin-Luther-Universität, published 2016
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “kamala2”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press
- Hellwig, Oliver (2010–2025) “kamala”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.