चतुर्गुण
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit चतुर्गुण (caturguṇa). Doublet of चौगुना (caugunā).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /t͡ʃə.t̪ʊɾ.ɡʊɳ/, [t͡ʃɐ.t̪ʊɾ.ɡʊ̃ɳ]
Adjective
चतुर्गुण • (caturguṇ) (indeclinable)
Further reading
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “चतुर्गुण”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha, page 1461
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- চতুৰ্গুণ (Assamese script)
- ᬘᬢᬸᬃᬕᬸᬡ (Balinese script)
- চতুর্গুণ (Bengali script)
- 𑰓𑰝𑰲𑰨𑰿𑰐𑰲𑰜 (Bhaiksuki script)
- 𑀘𑀢𑀼𑀭𑁆𑀕𑀼𑀡 (Brahmi script)
- စတုရ်္ဂုဏ (Burmese script)
- ચતુર્ગુણ (Gujarati script)
- ਚਤੁਰ੍ਗੁਣ (Gurmukhi script)
- 𑌚𑌤𑍁𑌰𑍍𑌗𑍁𑌣 (Grantha script)
- ꦕꦠꦸꦂꦒꦸꦟ (Javanese script)
- 𑂒𑂞𑂳𑂩𑂹𑂏𑂳𑂝 (Kaithi script)
- ಚತುರ್ಗುಣ (Kannada script)
- ចតុគ៌ុណ (Khmer script)
- ຈຕຸຣ຺ຄຸຓ (Lao script)
- ചതുര്ഗുണ (Malayalam script)
- ᢜᠠᢠᡠᡵᡤᡠᢏᠠ (Manchu script)
- 𑘓𑘝𑘳𑘨𑘿𑘐𑘳𑘜 (Modi script)
- ᢋᠠᢐᠤᠷᠺᠤᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦳𑦽𑧔𑧈𑧠𑦰𑧔𑦼 (Nandinagari script)
- 𑐔𑐟𑐸𑐬𑑂𑐐𑐸𑐞 (Newa script)
- ଚତୁର୍ଗୁଣ (Odia script)
- ꢗꢡꢸꢬ꣄ꢔꢸꢠ (Saurashtra script)
- 𑆖𑆠𑆶𑆫𑇀𑆓𑆶𑆟 (Sharada script)
- 𑖓𑖝𑖲𑖨𑖿𑖐𑖲𑖜 (Siddham script)
- චතුර්ගුණ (Sinhalese script)
- 𑩡𑩫𑩒𑩼 𑪙𑩞𑩒𑩪 (Soyombo script)
- 𑚏𑚙𑚰𑚤𑚶𑚌𑚰𑚘 (Takri script)
- சதுர்கு³ண (Tamil script)
- చతుర్గుణ (Telugu script)
- จตุรฺคุณ (Thai script)
- ཙ་ཏུ་རྒུ་ཎ (Tibetan script)
- 𑒔𑒞𑒳𑒩𑓂𑒑𑒳𑒝 (Tirhuta script)
- 𑨣𑨙𑨃𑨫𑩇𑨍𑨃𑨘 (Zanabazar Square script)
Etymology
Etymology tree
Sanskrit गुण (guṇa)
Sanskrit चतुर्गुण (caturguṇa)
Bahuvrīhi compound of चतुर् (catur, “four”) + गुण (guṇa, “times, fold”, in compounds).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /t͡ɕɐ́.tuɾ.ɡu.ɳɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /t͡ɕɐ.t̪uɾ.ɡu.ɳɐ/
Adjective
चतुर्गुण • (cáturguṇa) stem
- quadruple, fourfold
- c. 800 CE – 950 CE, Nārāyaṇa, Hitopadeśa:
- तथा चोक्तम्
आहारो द्विगुणः स्त्रीणां बुद्धिस्तासां चतुर्गुणा ।
षड्गुणो व्यवसायश्च कामश्चाष्टगुणः स्मृतः ॥- tathā coktam
āhāro dviguṇaḥ strīṇāṃ buddhistāsāṃ caturguṇā.
ṣaḍguṇo vyavasāyaśca kāmaścāṣṭaguṇaḥ smṛtaḥ. - Thus, it is said: livelihood of women is double, their intelligence is quadruple, their resolution is sextuple, and their desire is octuple.
- tathā coktam
- तथा चोक्तम्
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | चतुर्गुणः (cáturguṇaḥ) | चतुर्गुणौ (cáturguṇau) चतुर्गुणा¹ (cáturguṇā¹) |
चतुर्गुणाः (cáturguṇāḥ) चतुर्गुणासः¹ (cáturguṇāsaḥ¹) |
| accusative | चतुर्गुणम् (cáturguṇam) | चतुर्गुणौ (cáturguṇau) चतुर्गुणा¹ (cáturguṇā¹) |
चतुर्गुणान् (cáturguṇān) |
| instrumental | चतुर्गुणेन (cáturguṇena) | चतुर्गुणाभ्याम् (cáturguṇābhyām) | चतुर्गुणैः (cáturguṇaiḥ) चतुर्गुणेभिः¹ (cáturguṇebhiḥ¹) |
| dative | चतुर्गुणाय (cáturguṇāya) | चतुर्गुणाभ्याम् (cáturguṇābhyām) | चतुर्गुणेभ्यः (cáturguṇebhyaḥ) |
| ablative | चतुर्गुणात् (cáturguṇāt) | चतुर्गुणाभ्याम् (cáturguṇābhyām) | चतुर्गुणेभ्यः (cáturguṇebhyaḥ) |
| genitive | चतुर्गुणस्य (cáturguṇasya) | चतुर्गुणयोः (cáturguṇayoḥ) | चतुर्गुणानाम् (cáturguṇānām) |
| locative | चतुर्गुणे (cáturguṇe) | चतुर्गुणयोः (cáturguṇayoḥ) | चतुर्गुणेषु (cáturguṇeṣu) |
| vocative | चतुर्गुण (cáturguṇa) | चतुर्गुणौ (cáturguṇau) चतुर्गुणा¹ (cáturguṇā¹) |
चतुर्गुणाः (cáturguṇāḥ) चतुर्गुणासः¹ (cáturguṇāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | चतुर्गुणा (cáturguṇā) | चतुर्गुणे (cáturguṇe) | चतुर्गुणाः (cáturguṇāḥ) |
| accusative | चतुर्गुणाम् (cáturguṇām) | चतुर्गुणे (cáturguṇe) | चतुर्गुणाः (cáturguṇāḥ) |
| instrumental | चतुर्गुणया (cáturguṇayā) चतुर्गुणा¹ (cáturguṇā¹) |
चतुर्गुणाभ्याम् (cáturguṇābhyām) | चतुर्गुणाभिः (cáturguṇābhiḥ) |
| dative | चतुर्गुणायै (cáturguṇāyai) | चतुर्गुणाभ्याम् (cáturguṇābhyām) | चतुर्गुणाभ्यः (cáturguṇābhyaḥ) |
| ablative | चतुर्गुणायाः (cáturguṇāyāḥ) चतुर्गुणायै² (cáturguṇāyai²) |
चतुर्गुणाभ्याम् (cáturguṇābhyām) | चतुर्गुणाभ्यः (cáturguṇābhyaḥ) |
| genitive | चतुर्गुणायाः (cáturguṇāyāḥ) चतुर्गुणायै² (cáturguṇāyai²) |
चतुर्गुणयोः (cáturguṇayoḥ) | चतुर्गुणानाम् (cáturguṇānām) |
| locative | चतुर्गुणायाम् (cáturguṇāyām) | चतुर्गुणयोः (cáturguṇayoḥ) | चतुर्गुणासु (cáturguṇāsu) |
| vocative | चतुर्गुणे (cáturguṇe) | चतुर्गुणे (cáturguṇe) | चतुर्गुणाः (cáturguṇāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | चतुर्गुणम् (cáturguṇam) | चतुर्गुणे (cáturguṇe) | चतुर्गुणानि (cáturguṇāni) चतुर्गुणा¹ (cáturguṇā¹) |
| accusative | चतुर्गुणम् (cáturguṇam) | चतुर्गुणे (cáturguṇe) | चतुर्गुणानि (cáturguṇāni) चतुर्गुणा¹ (cáturguṇā¹) |
| instrumental | चतुर्गुणेन (cáturguṇena) | चतुर्गुणाभ्याम् (cáturguṇābhyām) | चतुर्गुणैः (cáturguṇaiḥ) चतुर्गुणेभिः¹ (cáturguṇebhiḥ¹) |
| dative | चतुर्गुणाय (cáturguṇāya) | चतुर्गुणाभ्याम् (cáturguṇābhyām) | चतुर्गुणेभ्यः (cáturguṇebhyaḥ) |
| ablative | चतुर्गुणात् (cáturguṇāt) | चतुर्गुणाभ्याम् (cáturguṇābhyām) | चतुर्गुणेभ्यः (cáturguṇebhyaḥ) |
| genitive | चतुर्गुणस्य (cáturguṇasya) | चतुर्गुणयोः (cáturguṇayoḥ) | चतुर्गुणानाम् (cáturguṇānām) |
| locative | चतुर्गुणे (cáturguṇe) | चतुर्गुणयोः (cáturguṇayoḥ) | चतुर्गुणेषु (cáturguṇeṣu) |
| vocative | चतुर्गुण (cáturguṇa) | चतुर्गुणे (cáturguṇe) | चतुर्गुणानि (cáturguṇāni) चतुर्गुणा¹ (cáturguṇā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- Pali: catugguṇa
- Prakrit: 𑀘𑀉𑀕𑁆𑀕𑀼𑀡 (caügguṇa) (see there for further descendants)
- → Hindi: चतुर्गुण (caturguṇ)
- → Thai: จตุรคูณ (jà-dtù-rá-kuun)
References
- Monier Williams (1899) “चतुर्गुण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 384, column 2.
- Hellwig, Oliver (2010–2025) “caturguṇa”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “चतुर्गुण”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 695
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “cáturguṇa”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 249