नगर
See also: नांगर
Hindi
Etymology
Borrowed from Sanskrit नगर (nágara). Doublet of -नेर (-ner).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /nə.ɡəɾ/, [nɐ.ɡɐɾ]
Noun
नगर • (nagar) m (Urdu spelling نگر)
- city, town
- Synonym: शहर (śahar)
- तुम किस नगर से आए हो?
- tum kis nagar se āe ho?
- What city do you come from?
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | नगर nagar |
नगर nagar |
| oblique | नगर nagar |
नगरों nagarõ |
| vocative | नगर nagar |
नगरो nagaro |
Marathi
Etymology
Borrowed from Sanskrit नगर (nágara).
Noun
नगर • (nagar) n
References
- Molesworth, James Thomas (1857) “नगर”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press
Nepali
Etymology 1
Borrowed from Sanskrit नगर (nagara).
Pronunciation
Noun
नगर • (nagar)
Etymology 2
Pronunciation
- IPA(key): [nʌ‿ɡʌɾʌ]
- Phonetic Devanagari: न्a g्aर्a
Verb
नगर • (nagara)
Newar
Etymology
Pronunciation
- IPA(key): [nəɡəɾə]
Noun
नगर • (nagara) ? (Newa Spelling 𑐣𑐐𑐬)
Old Gujarati
Etymology
Noun
नगर • (nagara) n
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- নগৰ (Assamese script)
- ᬦᬕᬭ (Balinese script)
- নগর (Bengali script)
- 𑰡𑰐𑰨 (Bhaiksuki script)
- 𑀦𑀕𑀭 (Brahmi script)
- နဂရ (Burmese script)
- નગર (Gujarati script)
- ਨਗਰ (Gurmukhi script)
- 𑌨𑌗𑌰 (Grantha script)
- ꦤꦒꦫ (Javanese script)
- 𑂢𑂏𑂩 (Kaithi script)
- ನಗರ (Kannada script)
- នគរ (Khmer script)
- ນຄຣ (Lao script)
- നഗര (Malayalam script)
- ᠨᠠᡤᠠᡵᠠ (Manchu script)
- 𑘡𑘐𑘨 (Modi script)
- ᠨᠠᠺᠠᠷᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧁𑦰𑧈 (Nandinagari script)
- 𑐣𑐐𑐬 (Newa script)
- ନଗର (Odia script)
- ꢥꢔꢬ (Saurashtra script)
- 𑆤𑆓𑆫 (Sharada script)
- 𑖡𑖐𑖨 (Siddham script)
- නගර (Sinhalese script)
- 𑩯𑩞𑩼 (Soyombo script)
- 𑚝𑚌𑚤 (Takri script)
- நக³ர (Tamil script)
- నగర (Telugu script)
- นคร (Thai script)
- ན་ག་ར (Tibetan script)
- 𑒢𑒑𑒩 (Tirhuta script)
- 𑨝𑨍𑨫 (Zanabazar Square script)
Etymology
Tedesco derives the word from a dissimilating Prakritization of an unattested compound *नृगर (*nṛgará, “gathering of men”), from नृ (nṛ) + *गर (*gara), the latter related to ग्राम (grāma, “village”) and Ancient Greek ᾰ̓γορᾱ́ (ăgorā́, “assembly”) (although Mayrhofer doubts Tedesco's derivation and considers the word to be borrowed from Dravidian to Indo-Aryan). It is likely the ultimate source of similar words in Dravidian; compare Old Tamil 𑀦𑀓𑀭𑁆 (nakar, “house, palace, temple, city”), Telugu నగరు (nagaru, “palace”). Southworth derives the word from Proto-South Dravidian *nakar.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /nɐ́.ɡɐ.ɾɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /n̪ɐ.ɡɐ.ɾɐ/
Noun
नगर • (nágara or nagará) stem, n
- town, city
- c. 500 BCE – 100 BCE, Rāmāyaṇa 2.43.4:
- अथ स्म नगरे रामः चरन् भैक्षम् गृहे वसेत् ।
काम कारः वरम् दातुम् अपि दासम् मम आत्मजम् ॥- atha sma nagare rāmaḥ caran bhaikṣam gṛhe vaset.
kāma kāraḥ varam dātum api dāsam mama ātmajam.
- 2002 translation by K. M. K. Murthy
- Even giving my son to her as a slave would have been better. By that Rama would have at least stayed in the house by doing the work entrusted by her and roaming about in the city, asking alms.
- atha sma nagare rāmaḥ caran bhaikṣam gṛhe vaset.
- अथ स्म नगरे रामः चरन् भैक्षम् गृहे वसेत् ।
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | नगरम् (nágaram) | नगरे (nágare) | नगराणि (nágarāṇi) नगरा¹ (nágarā¹) |
| accusative | नगरम् (nágaram) | नगरे (nágare) | नगराणि (nágarāṇi) नगरा¹ (nágarā¹) |
| instrumental | नगरेण (nágareṇa) | नगराभ्याम् (nágarābhyām) | नगरैः (nágaraiḥ) नगरेभिः¹ (nágarebhiḥ¹) |
| dative | नगराय (nágarāya) | नगराभ्याम् (nágarābhyām) | नगरेभ्यः (nágarebhyaḥ) |
| ablative | नगरात् (nágarāt) | नगराभ्याम् (nágarābhyām) | नगरेभ्यः (nágarebhyaḥ) |
| genitive | नगरस्य (nágarasya) | नगरयोः (nágarayoḥ) | नगराणाम् (nágarāṇām) |
| locative | नगरे (nágare) | नगरयोः (nágarayoḥ) | नगरेषु (nágareṣu) |
| vocative | नगर (nágara) | नगरे (nágare) | नगराणि (nágarāṇi) नगरा¹ (nágarā¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | नगरम् (nagarám) | नगरे (nagaré) | नगराणि (nagarā́ṇi) नगरा¹ (nagarā́¹) |
| accusative | नगरम् (nagarám) | नगरे (nagaré) | नगराणि (nagarā́ṇi) नगरा¹ (nagarā́¹) |
| instrumental | नगरेण (nagaréṇa) | नगराभ्याम् (nagarā́bhyām) | नगरैः (nagaraíḥ) नगरेभिः¹ (nagarébhiḥ¹) |
| dative | नगराय (nagarā́ya) | नगराभ्याम् (nagarā́bhyām) | नगरेभ्यः (nagarébhyaḥ) |
| ablative | नगरात् (nagarā́t) | नगराभ्याम् (nagarā́bhyām) | नगरेभ्यः (nagarébhyaḥ) |
| genitive | नगरस्य (nagarásya) | नगरयोः (nagaráyoḥ) | नगराणाम् (nagarā́ṇām) |
| locative | नगरे (nagaré) | नगरयोः (nagaráyoḥ) | नगरेषु (nagaréṣu) |
| vocative | नगर (nágara) | नगरे (nágare) | नगराणि (nágarāṇi) नगरा¹ (nágarā¹) |
- ¹Vedic
Adjective
नगर • (nágara) stem
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | नगरः (nagaraḥ) | नगरौ (nagarau) | नगराः (nagarāḥ) |
| accusative | नगरम् (nagaram) | नगरौ (nagarau) | नगरान् (nagarān) |
| instrumental | नगरेन (nagarena) | नगराभ्याम् (nagarābhyām) | नगरैः (nagaraiḥ) |
| dative | नगराय (nagarāya) | नगराभ्याम् (nagarābhyām) | नगरेभ्यः (nagarebhyaḥ) |
| ablative | नगरात् (nagarāt) | नगराभ्याम् (nagarābhyām) | नगरेभ्यः (nagarebhyaḥ) |
| genitive | नगरस्य (nagarasya) | नगरयोः (nagarayoḥ) | नगरानाम् (nagarānām) |
| locative | नगरे (nagare) | नगरयोः (nagarayoḥ) | नगरेषु (nagareṣu) |
| vocative | नगर (nagara) | नगरौ (nagarau) | नगराः (nagarāḥ) |
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | नगरा (nagarā) | नगरे (nagare) | नगराः (nagarāḥ) |
| accusative | नगराम् (nagarām) | नगरे (nagare) | नगराः (nagarāḥ) |
| instrumental | नगरया (nagarayā) | नगराभ्याम् (nagarābhyām) | नगराभिः (nagarābhiḥ) |
| dative | नगरायै (nagarāyai) | नगराभ्याम् (nagarābhyām) | नगराभ्यः (nagarābhyaḥ) |
| ablative | नगरायाः (nagarāyāḥ) | नगराभ्याम् (nagarābhyām) | नगराभ्यः (nagarābhyaḥ) |
| genitive | नगरायाः (nagarāyāḥ) | नगरयोः (nagarayoḥ) | नगरानाम् (nagarānām) |
| locative | नगरायाम् (nagarāyām) | नगरयोः (nagarayoḥ) | नगरासु (nagarāsu) |
| vocative | नगरे (nagare) | नगरे (nagare) | नगराः (nagarāḥ) |
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | नगरम् (nagaram) | नगरे (nagare) | नगरानि (nagarāni) |
| accusative | नगरम् (nagaram) | नगरे (nagare) | नगरानि (nagarāni) |
| instrumental | नगरेन (nagarena) | नगराभ्याम् (nagarābhyām) | नगरैः (nagaraiḥ) |
| dative | नगराय (nagarāya) | नगराभ्याम् (nagarābhyām) | नगरेभ्यः (nagarebhyaḥ) |
| ablative | नगरात् (nagarāt) | नगराभ्याम् (nagarābhyām) | नगरेभ्यः (nagarebhyaḥ) |
| genitive | नगरस्य (nagarasya) | नगरयोः (nagarayoḥ) | नगरानाम् (nagarānām) |
| locative | नगरे (nagare) | नगरयोः (nagarayoḥ) | नगरेषु (nagareṣu) |
| vocative | नगर (nagara) | नगरे (nagare) | नगरानि (nagarāni) |
Descendants
- Sauraseni Prakrit: 𑀡𑀬𑀭 (ṇayara)
- Old Gujarati: नयर (nayara)
- Gujarati: નેર (ner)
- Hindi: -नेर (-ner)
- Old Gujarati: नयर (nayara)
- → Assamese: নগৰ (nôgôr)
- → Bengali: নগর (nogor)
- → Burmese: နဂိုရ် (na.guir); နဂရ (na.ga.ra.)
- → Chakma: 𑄚𑄧𑄉𑄧𑄢𑄴 (nagar)
- → Dhivehi: ނަގަރު (nagaru)
- → Gujarati: નગર (nagar)
- → Hindi: नगर (nagar)
- → Khmer: នគរ (nɔkɔɔ)
- → Kannada: ನಗರ (nagara)
- → Lao: ນະຄອນ (na khǭn)
- → Lü: ᦓᦅᦸᧃ (nkoan), ᦓᦅᦟ (nkl)
- → Malayalam: നഗരം (nagaraṁ)
- → Malay: negara (نݢارا)
- → Marathi: नगर (nagar)
- → Middle Khmer: [Term?] (“ʼaṅgara”)
- Khmer: អង្គរ (ʼɑngkɔɔ)
- → Nepali: नगर (nagar)
- → Newar: नगर (nagara)
- → Odia: ନଗର (nagara)
- → Old Gujarati: नगर (nagara)
- → Old Javanese: nagara
- Pali: nagara
- → Punjabi: ਨਗਰ (nagar)
- → Sinhalese: නගරය (nagaraya)
- → Sylheti: ꠘꠉꠞ (nogor)
- → Tamil: நகரம் (nakaram)
- → Telugu: నగరము (nagaramu)
- → Thai: นคร (ná-kɔɔn)
- → Urdu: نگر (nagar)
References
- Monier Williams (1899) “नगर”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 525.
- Mayrhofer, Manfred (1992–2001) “nágara-”, in Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume II, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 5