पुरु
Sanskrit
Etymology
From Proto-Indo-Aryan *pr̥Húṣ, from Proto-Indo-Iranian *pr̥Húš (compare Avestan 𐬞𐬊𐬎𐬭𐬎 (pouru, “much”), Ossetian фыр (fyr, “much”), and Old Persian 𐎱𐎽𐎺 (paruv, “much, many, too much, very”) (Persian فره (fere, “much, more”) and Middle Persian/Pahlavi ﭘﺮ (por, “full of, filled with, loaded; much”) which is also borrowed in the same meaning by Ottoman Turkish ﭘﺮ , hence Turkish pür), from Proto-Indo-European *pl̥h₁ús (“much”), from the zero-grade of the root *pleh₁- (“to fill”) (compare Latin plūs (“more”), Ancient Greek πολύς (polús, “much, many”), Old English fela, Old Irish il (“much”), and Gothic 𐍆𐌹𐌻𐌿 (filu, “much, very”)).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /pu.ɾú/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /pu.ɾu/
Adjective
पुरु • (purú) stem (root पॄ)
- much, many, abundant (only पुरू (purū), पुरूणि (purū́ṇi), पुरूणाम् (purūṇām) and several cases of f पूर्वी (pūrvī); in later language only a the end of a compound) (RV. etc.)
- much, often, very (also with a comparative or superlative)
- with सिमा (simā) — everywhere
- with तिरस् (tirás) — far off, from afar
- पुरारु (purā*rú) — far and wide
- पुरु विश्व (purú víśva) — one and all, every
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | पुरुः (purúḥ) | पुरू (purū́) | पुरवः (purávaḥ) |
| accusative | पुरुम् (purúm) | पुरू (purū́) | पुरून् (purū́n) |
| instrumental | पुरुणा (purúṇā) पुर्वा¹ (purvā́¹) |
पुरुभ्याम् (purúbhyām) | पुरुभिः (purúbhiḥ) |
| dative | पुरवे (puráve) पुर्वे¹ (purvé¹) |
पुरुभ्याम् (purúbhyām) | पुरुभ्यः (purúbhyaḥ) |
| ablative | पुरोः (puróḥ) पुर्वः¹ (purváḥ¹) |
पुरुभ्याम् (purúbhyām) | पुरुभ्यः (purúbhyaḥ) |
| genitive | पुरोः (puróḥ) पुर्वः¹ (purváḥ¹) |
पुर्वोः (purvóḥ) | पुरूणाम् (purūṇā́m) |
| locative | पुरौ (puraú) | पुर्वोः (purvóḥ) | पुरुषु (purúṣu) |
| vocative | पुरो (púro) | पुरू (púrū) | पुरवः (púravaḥ) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | पूर्वी (pūrvī́) | पूर्व्यौ (pūrvyaù) पूर्वी¹ (pūrvī́¹) |
पूर्व्यः (pūrvyàḥ) पूर्वीः¹ (pūrvī́ḥ¹) |
| accusative | पूर्वीम् (pūrvī́m) | पूर्व्यौ (pūrvyaù) पूर्वी¹ (pūrvī́¹) |
पूर्वीः (pūrvī́ḥ) |
| instrumental | पूर्व्या (pūrvyā́) | पूर्वीभ्याम् (pūrvī́bhyām) | पूर्वीभिः (pūrvī́bhiḥ) |
| dative | पूर्व्यै (pūrvyaí) | पूर्वीभ्याम् (pūrvī́bhyām) | पूर्वीभ्यः (pūrvī́bhyaḥ) |
| ablative | पूर्व्याः (pūrvyā́ḥ) पूर्व्यै² (pūrvyaí²) |
पूर्वीभ्याम् (pūrvī́bhyām) | पूर्वीभ्यः (pūrvī́bhyaḥ) |
| genitive | पूर्व्याः (pūrvyā́ḥ) पूर्व्यै² (pūrvyaí²) |
पूर्व्योः (pūrvyóḥ) | पूर्वीणाम् (pūrvī́ṇām) |
| locative | पूर्व्याम् (pūrvyā́m) | पूर्व्योः (pūrvyóḥ) | पूर्वीषु (pūrvī́ṣu) |
| vocative | पूर्वि (pū́rvi) | पूर्व्यौ (pū́rvyau) पूर्वी¹ (pū́rvī¹) |
पूर्व्यः (pū́rvyaḥ) पूर्वीः¹ (pū́rvīḥ¹) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | पुरु (purú) | पुरुणी (purúṇī) | पुरूणि (purū́ṇi) पुरु¹ (purú¹) पुरू¹ (purū́¹) |
| accusative | पुरु (purú) | पुरुणी (purúṇī) | पुरूणि (purū́ṇi) पुरु¹ (purú¹) पुरू¹ (purū́¹) |
| instrumental | पुरुणा (purúṇā) पुर्वा¹ (purvā́¹) |
पुरुभ्याम् (purúbhyām) | पुरुभिः (purúbhiḥ) |
| dative | पुरुणे (purúṇe) पुरवे (puráve) पुर्वे¹ (purvé¹) |
पुरुभ्याम् (purúbhyām) | पुरुभ्यः (purúbhyaḥ) |
| ablative | पुरुणः (purúṇaḥ) पुरोः (puróḥ) पुर्वः¹ (purváḥ¹) |
पुरुभ्याम् (purúbhyām) | पुरुभ्यः (purúbhyaḥ) |
| genitive | पुरुणः (purúṇaḥ) पुरोः (puróḥ) पुर्वः¹ (purváḥ¹) |
पुरुणोः (purúṇoḥ) पुर्वोः (purvóḥ) |
पुरूणाम् (purūṇā́m) |
| locative | पुरुणि (purúṇi) पुरौ (puraú) |
पुरुणोः (purúṇoḥ) पुर्वोः (purvóḥ) |
पुरुषु (purúṣu) |
| vocative | पुरु (púru) पुरो (púro) |
पुरुणी (púruṇī) | पुरूणि (púrūṇi) पुरु¹ (púru¹) पुरू¹ (púrū¹) |
- ¹Vedic
Noun
पुरु • (purú) stem, m
- the pollen of a flower (L.)
- heaven, paradise (L.)
- (cf. पूरु (pūru)) name of a prince (the son of Yayāti and Śarmiṣṭhā and sixth monarch of the lunar race) (MBh., Śak.)
- name of a son of Vasu-deva and Saha-devā (BhP.)
- name of a son of Madhu (VP.)
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | पुरुः (purúḥ) | पुरू (purū́) | पुरवः (purávaḥ) |
| accusative | पुरुम् (purúm) | पुरू (purū́) | पुरून् (purū́n) |
| instrumental | पुरुणा (purúṇā) पुर्वा¹ (purvā́¹) |
पुरुभ्याम् (purúbhyām) | पुरुभिः (purúbhiḥ) |
| dative | पुरवे (puráve) पुर्वे¹ (purvé¹) |
पुरुभ्याम् (purúbhyām) | पुरुभ्यः (purúbhyaḥ) |
| ablative | पुरोः (puróḥ) पुर्वः¹ (purváḥ¹) |
पुरुभ्याम् (purúbhyām) | पुरुभ्यः (purúbhyaḥ) |
| genitive | पुरोः (puróḥ) पुर्वः¹ (purváḥ¹) |
पुर्वोः (purvóḥ) | पुरूणाम् (purūṇā́m) |
| locative | पुरौ (puraú) | पुर्वोः (purvóḥ) | पुरुषु (purúṣu) |
| vocative | पुरो (púro) | पुरू (púrū) | पुरवः (púravaḥ) |
- ¹Vedic
References
- Monier Williams (1899) “पुरु”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0636.