प्रिय

See also: प्राय, प्रिया, and प्रायः

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit प्रिय (priya).

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /pɾɪ.jᵊ/, [pɾi.jᵊ]

Adjective

प्रिय • (priya) (indeclinable, Urdu spelling پریہ)

Noun

प्रिय • (priya) m (Urdu spelling پریہ)

Declension

Declension of *प्रिय* (masc cons-stem)
	singular	plural
direct	प्रिय priya	प्रिय priya
oblique	प्रिय priya	प्रियों priyõ
vocative	प्रिय priya	प्रियो priyo

Sanskrit

Alternative scripts

প্ৰিয় (Assamese script)
ᬧ᭄ᬭᬶᬬ (Balinese script)
প্রিয় (Bengali script)
𑰢𑰿𑰨𑰰𑰧 (Bhaiksuki script)
𑀧𑁆𑀭𑀺𑀬 (Brahmi script)
ပြိယ (Burmese script)
પ્રિય (Gujarati script)
ਪ੍ਰਿਯ (Gurmukhi script)
𑌪𑍍𑌰𑌿𑌯 (Grantha script)
ꦥꦿꦶꦪ (Javanese script)
𑂣𑂹𑂩𑂱𑂨 (Kaithi script)
ಪ್ರಿಯ (Kannada script)
ប្រិយ (Khmer script)
ປ຺ຣິຍ (Lao script)
പ്രിയ (Malayalam script)
ᢒᡵᡳᠶᠠ (Manchu script)
𑘢𑘿𑘨𑘱𑘧 (Modi script)
ᢒᠷᠢᠶ᠋ᠠ᠋ (Mongolian script)
𑧂𑧠𑧈𑧒𑧇 (Nandinagari script)
𑐥𑑂𑐬𑐶𑐫 (Newa script)
ପ୍ରିଯ (Odia script)
ꢦ꣄ꢬꢶꢫ (Saurashtra script)
𑆥𑇀𑆫𑆴𑆪 (Sharada script)
𑖢𑖿𑖨𑖰𑖧 (Siddham script)
ප්‍රිය (Sinhalese script)
𑩰 𑪙𑩼𑩑𑩻 (Soyombo script)
𑚞𑚶𑚤𑚮𑚣 (Takri script)
ப்ரிய (Tamil script)
ప్రియ (Telugu script)
ปฺริย (Thai script)
པྲི་ཡ (Tibetan script)
𑒣𑓂𑒩𑒱𑒨 (Tirhuta script)
𑨞𑩇𑨫𑨁𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-Iranian *priHás (“dear, beloved”), from Proto-Indo-European *priHós (“dear, liked, beloved”). Cognate with Avestan 𐬟𐬭𐬌𐬌𐬀 (friia), Latin prō-prius (→ English proper, appropriate), Russian приятель (prijatelʹ, “friend”), English friend and free.

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /pɾi.jɐ́/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /pɾi.jɐ/

Adjective

प्रिय • (priyá) stem (comparative प्रेयस्, प्रियतर, superlative प्रेष्ठ, प्रियतम)

beloved, dear to (with locative or genitive or dative of the subject or in compounds)
- c. 1500 BCE – 1000 BCE, Ṛgveda 1.114.7:
  मा नो॑ म॒हान्त॑म् उ॒त मा नो॑ अर्भ॒कं मा न॒ उक्ष॑न्तम् उ॒त मा न॑ उक्षि॒तम् ।
  मा नो॑ वधीः पि॒तरं॒ मोत मा॒तरं॒ मा नः॑ प्रि॒यास् त॒न्वो॑ रुद्र रीरिषः ॥
  mā́ no mahā́ntam utá mā́ no arbhakáṃ mā́ na úkṣantam utá mā́ na ukṣitám.
  mā́ no vadhīḥ pitáraṃ mótá mātáraṃ mā́ naḥ priyā́s tanvò rudra rīriṣaḥ.
  O Rudra, harm not either great or small of us, harm not the growing boy, harm not the full-grown man.
  Slay not a sire among us, slay no mother here, and do not harm our own dear bodies, O Rudra.
liked, favorite, wonted, own
fond of, attached to
- c. 1500 BCE – 1000 BCE, Ṛgveda

Declension

Masculine a-stem declension of प्रिय
	singular	dual	plural
nominative	प्रियः (priyáḥ)	प्रियौ (priyaú) प्रिया¹ (priyā́¹)	प्रियाः (priyā́ḥ) प्रियासः¹ (priyā́saḥ¹)
accusative	प्रियम् (priyám)	प्रियौ (priyaú) प्रिया¹ (priyā́¹)	प्रियान् (priyā́n)
instrumental	प्रियेण (priyéṇa)	प्रियाभ्याम् (priyā́bhyām)	प्रियैः (priyaíḥ) प्रियेभिः¹ (priyébhiḥ¹)
dative	प्रियाय (priyā́ya)	प्रियाभ्याम् (priyā́bhyām)	प्रियेभ्यः (priyébhyaḥ)
ablative	प्रियात् (priyā́t)	प्रियाभ्याम् (priyā́bhyām)	प्रियेभ्यः (priyébhyaḥ)
genitive	प्रियस्य (priyásya)	प्रिययोः (priyáyoḥ)	प्रियाणाम् (priyā́ṇām)
locative	प्रिये (priyé)	प्रिययोः (priyáyoḥ)	प्रियेषु (priyéṣu)
vocative	प्रिय (príya)	प्रियौ (príyau) प्रिया¹ (príyā¹)	प्रियाः (príyāḥ) प्रियासः¹ (príyāsaḥ¹)

¹Vedic

Feminine ā-stem declension of प्रिया
	singular	dual	plural
nominative	प्रिया (priyā́)	प्रिये (priyé)	प्रियाः (priyā́ḥ)
accusative	प्रियाम् (priyā́m)	प्रिये (priyé)	प्रियाः (priyā́ḥ)
instrumental	प्रियया (priyáyā) प्रिया¹ (priyā́¹)	प्रियाभ्याम् (priyā́bhyām)	प्रियाभिः (priyā́bhiḥ)
dative	प्रियायै (priyā́yai)	प्रियाभ्याम् (priyā́bhyām)	प्रियाभ्यः (priyā́bhyaḥ)
ablative	प्रियायाः (priyā́yāḥ) प्रियायै² (priyā́yai²)	प्रियाभ्याम् (priyā́bhyām)	प्रियाभ्यः (priyā́bhyaḥ)
genitive	प्रियायाः (priyā́yāḥ) प्रियायै² (priyā́yai²)	प्रिययोः (priyáyoḥ)	प्रियाणाम् (priyā́ṇām)
locative	प्रियायाम् (priyā́yām)	प्रिययोः (priyáyoḥ)	प्रियासु (priyā́su)
vocative	प्रिये (príye)	प्रिये (príye)	प्रियाः (príyāḥ)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of प्रिय
	singular	dual	plural
nominative	प्रियम् (priyám)	प्रिये (priyé)	प्रियाणि (priyā́ṇi) प्रिया¹ (priyā́¹)
accusative	प्रियम् (priyám)	प्रिये (priyé)	प्रियाणि (priyā́ṇi) प्रिया¹ (priyā́¹)
instrumental	प्रियेण (priyéṇa)	प्रियाभ्याम् (priyā́bhyām)	प्रियैः (priyaíḥ) प्रियेभिः¹ (priyébhiḥ¹)
dative	प्रियाय (priyā́ya)	प्रियाभ्याम् (priyā́bhyām)	प्रियेभ्यः (priyébhyaḥ)
ablative	प्रियात् (priyā́t)	प्रियाभ्याम् (priyā́bhyām)	प्रियेभ्यः (priyébhyaḥ)
genitive	प्रियस्य (priyásya)	प्रिययोः (priyáyoḥ)	प्रियाणाम् (priyā́ṇām)
locative	प्रिये (priyé)	प्रिययोः (priyáyoḥ)	प्रियेषु (priyéṣu)
vocative	प्रिय (príya)	प्रिये (príye)	प्रियाणि (príyāṇi) प्रिया¹ (príyā¹)

¹Vedic

Derived terms

अप्रिय (apriya)
प्रियकार (priyakāra)
प्रियकारक (priyakāraka)
प्रियकृत् (priyakṛt)
प्रियता (priyatā)
प्रियत्व (priyatva)
विप्रिय (vipriya)
विप्रियत्व (vipriyatva)
सम्प्रिय (sampriya)

Descendants

Bengali: প্রিয় (priẏo)
Ardhamagadhi Prakrit: 𑀧𑀺𑀬 (piya)
- Awadhi: पिया (piyā)
Dardic:
- Kashmiri: [script needed] (piye)
Helu Prakrit:
- Sinhalese: පිය (piya)
Magadhi Prakrit: 𑀧𑀺𑀬 (piya)
- Bengali: পিয়া (piẏa)
- Bihari: पिया (piyā)
  - Maithili: पिआ (piā)
  - Bhojpuri: पिया (piyā)
Maharastri Prakrit: 𑀧𑀺𑀬 (piya)
- Marathi: पियो (piyo)
Paisaci Prakrit:
- Sindhi: pirī
  Arabic: پري
  
  Devanagari: पिरी
Pali: piya
Sauraseni Prakrit: 𑀧𑀺𑀬 (piya)
- Gujarati: પિયુ (piyu)
- Hindustani:
  Hindi: पिया (piyā)
  
  Urdu: پیا (piyā)
  - → Punjabi: ਪੀਆ (pīā)
- → Malay: peria
  - Indonesian: pria

Borrowed terms

→ Hindi: प्रिय (priya)
→ Telugu: ప్రియము (priyamu)

References

Monier Williams (1899) “प्रिय”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 710/1.
Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎^[1] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 189-190
Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “priyá”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press