candeeiro
Galician
Etymology
Attested since the 13th century: candea + -eiro. Compare Portuguese candeeiro and Spanish candelero.
Pronunciation
- IPA(key): /kandeˈejɾo/ [kɑn̪.d̪eˈej.ɾʊ]
- Rhymes: -ejɾo
- IPA(key): /kanˈdjejɾo/ [kɑn̪ˈd̪jej.ɾʊ]
- Rhymes: -ejɾo
- Hyphenation: can‧de‧ei‧ro
Noun
candeeiro m (plural candeeiros)
- candle holder, candlestick
- 1459, A. López Carreira (ed.), Fragmentos de notarios, doc. D40a:
- Iten dous candeiros de ferro, hun rello de rellar pan, hun qestella de mantees cobertoyras
- Item, two iron candlesticks, a scrapper for bread, a basket with tablecloths
- 1459, A. López Carreira (ed.), Fragmentos de notarios, doc. D40a:
- lamp
- 1862, Manuel Magariños, Ferrocarril Compostelano:
- Non sei qué xuncras traguía na moleira o Seor Pedro, que o vin no outro onte carreirando, como un neno, e axuntando aos seus veciños, pra que onde ao seu palleiro fosen axiña a agoardá-lo; Eu non sei si un formigueiro de vermes lle boligaban entre os miolos dos sesos, pois semellaba a un doente, pro casi arrincando os pelos de debaixo da monteira, sin ton, nin son, e sin xeito; Eu non sei qué lle proía, eu non sei, si tiña o demo; porque os folgos eran fogos e os ollos dous candeeiros, e a cara toda prigada, amostrando os seus chavellos coa boca de un palmo aberta, babexado o fuciñeiro, parecía un estraloxe, un estraloxe de un vello
- I don't know what damned thing was bringing in his head Mr. Pedro, whom I saw the day before yesterday running around, as a kid, and gathering his neighbours asking them to come swiftly to his barn and wait for him; I don't know if a colony of worms was scampering around the center of his brains, because he looked as a madman, almost pulling out the hair from under the hat, without rhyme of reason, and without care; I don't know what was itching him, I don't know if he was possessed by a demon; because his breath was fire and the eyes two lamps, and the face all folded, showing his fangs with mouth open wide, the snout drooling, he looked as a ravel, an old man's ravel
- (figurative) leg
Related terms
- candea
- candelabro
- Candeloria
- Candieira
- Candieiras
- candil
References
- Ernesto Xosé González Seoane, María Álvarez de la Granja, Ana Isabel Boullón Agrelo (2006–2022) “candeeiro”, in Dicionario de Dicionarios do galego medieval (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
- “candeeyro” in Xavier Varela Barreiro & Xavier Gómez Guinovart: Corpus Xelmírez - Corpus lingüístico da Galicia medieval. SLI / Grupo TALG / ILG, 2006-2016.
- Antón Luís Santamarina Fernández, editor (2006–2013), “candeeiro”, in Dicionario de Dicionarios da lingua galega [Dictionary of Dictionaries of the Galician language] (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
- Antón Luís Santamarina Fernández, Ernesto Xosé González Seoane, María Álvarez de la Granja, editors (2003–2018), “candeeiro”, in Tesouro informatizado da lingua galega (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega
- Rosario Álvarez Blanco, editor (2014–2024), “candeeiro”, in Tesouro do léxico patrimonial galego e portugués (in Galician), Santiago de Compostela: Instituto da Lingua Galega, →ISSN
Portuguese
Alternative forms
- candieiro (pre-standardization spelling)
Etymology
From candeia (“oil lamp”) + -eiro, from Old Galician-Portuguese candea (“candle”), from Latin candēla. Or possibly from a Vulgar Latin *candelārius.[1]
Pronunciation
- (Brazil) IPA(key): /kɐ̃.d͡ʒiˈe(j).ɾu/ [kɐ̃.d͡ʒɪˈe(ɪ̯).ɾu], (faster pronunciation) /kɐ̃ˈd͡ʒje(j).ɾu/ [kɐ̃ˈd͡ʒje(ɪ̯).ɾu], /kɐ̃.deˈe(j).ɾu/ [kɐ̃.deˈe(ɪ̯).ɾu]
- (Southern Brazil) IPA(key): /kɐ̃.deˈe(j).ɾo/ [kɐ̃.deˈe(ɪ̯).ɾo]
- (Portugal) IPA(key): /kɐ̃ˈdjɐj.ɾu/
- (Northern Portugal) IPA(key): /kɐ̃ˈdjej.ɾu/
- (Central Portugal) IPA(key): /kɐ̃ˈdjej.ɾu/
- (Southern Portugal) IPA(key): /kɐ̃ˈdje.ɾu/
- Hyphenation: can‧de‧ei‧ro
Noun
candeeiro m (plural candeeiros)
- sconce, lamp, torch
- oil lamp (lamp using oil as fuel)
- Synonym: lampião
- 1938, Graciliano Ramos, “Sinha Victoria”, in Vidas Seccas [Barren Lives], Rio de Janeiro: Livraria José Olympio Editora, page 57:
- Para bem dizer, não se accendiam candieiros na casa.
- Strictly speaking, no lamps were lit in the house.
- (Portugal) street lamp (large outdoor light used to illuminate a public area)
Derived terms
- candeeirinho (diminutive), candeeirozinho (diminutive)
Related terms
- candeia
- candela
- candelabro
- candelária
- candeliça