cmyntarz
Old Polish
Alternative forms
Etymology
Etymology tree
Old Polish cmyntarz
Learned borrowing from Latin cimiterium. First attested in the 14th century.
Pronunciation
Noun
cmyntarz m inan (augmentative cmyntarzysko)
- (attested in Lesser Poland, Masovia, Greater Poland) cemetery, graveyard (place for burying the dead)
- Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[1], Krakow, page ap. 1b:
- Poleczam... dussze, kthorych thv czyala leszą... na szmyntharzy
- [Polecam... dusze, ktorych tu ciała leżą... na smyntarzy]
- 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 5:
- Wstavyami..., aby gdzekoly klyanthi... do cirekwe albo do myastha wnidze, thedi ma przestano oth bozey tham sluzsbi, alye iako s czyrekwye albo se czmyntharza vinydze, boza phala dostoynye szą konacz ma
- [Ustawiamy..., aby gdziekoli klęty... do cyrekwie albo do miasta wnidzie, tedy ma przestano [być] ot bożej tam służby, ale jako z cyrekwie albo se cmyntarza wynidzie, boża fała dostojnie się konać ma]
- 1853 [XV ex.], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, volume 4, page 137:
- Na czmyntharz tamo pobyezal, kamyenym ną obraz czyszkal, bozye rąny yesth odnąwyal
- [Na cmyntarz tamo pobieżał, kamienim na obraz ciskał, boże rany jest odnawiał]
- c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 27r:
- Cimiterium ein kirchhoff et dicitur a cimen id est dulce et steron status quasi dulcis status czmyntherz
- [Cimiterium ein kirchhoff et dicitur a cimen id est dulce et steron status quasi dulcis status cmynterz]
Descendants
- Polish: cmentarz, smętarz (archaic), smętárz (Malbork, Kielce), smyntorz (Poznań)
- → Belarusian: цвінта́р (cvintár)
- → Ukrainian: цви́нтар (cvýntar)
- Silesian: smyntŏrz, smyntorz (superseded)
References
- Boryś, Wiesław (2005) “cmentarz”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “cmentarz”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “cmentarz”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- K. Nitsch, editor (1955), “(cmentarz) cmyntarz, cmynterz, smyntarz”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 314
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “(cmentarz) cmyntarz, cmynterz, smyntarz”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
- Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “(cmentarz) cmynterz”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk