gabháil

See also: gabhail

Irish

Alternative forms

Etymology

From Old Irish gabál, from Proto-Celtic *gabaglā; compare Welsh gafael. By surface analysis, gabh +‎ -áil, though this verbal noun itself is the origin of the suffix -áil.

Pronunciation

  • (Munster) IPA(key): /ɡvˠɑːlʲ(tʲ)/[1]
  • (Connacht) IPA(key): /ˈɡɔwɑːlʲ/[2]
  • (Ulster) IPA(key): (“yeast”) /ˈɡɔːlʲ/; (verbal noun of gabh) /ɡɔlʲ/, /ɡɔlˠ/, /ɡɔl̪ˠ/[3]

Noun

gabháil f (genitive singular gabhála, nominative plural gabhálacha)

  1. verbal noun of gabh
  2. catch, seizure, capture; assumption (of authority); occupation (of territory); acceptance; undertaking; tolerance
  3. fitting, adjustment; yoke, harness; attire; control; prop, support
  4. (music, poetry) rendering
  5. barm, yeast, leaven
    Synonym: giosta

Declension

Declension of gabháil (third declension)
bare forms
singular plural
nominative gabháil gabhálacha
vocative a ghabháil a ghabhálacha
genitive gabhála gabhálacha
dative gabháil gabhálacha
forms with the definite article
singular plural
nominative an ghabháil na gabhálacha
genitive na gabhála na ngabhálacha
dative leis an ngabháil
don ghabháil 		leis na gabhálacha

Derived terms

  • gabhálach (“taking, catching; receptive; contagious; gripping, grasping, occupying; possessive, avaricious”)
  • gabhálacht (“receptiveness, receptivity; contagiousness; graspingness, avarice”)

Descendants

  • → English: gwall

Verb

gabháil (present analytic gabhálann, future analytic gabhálfaidh, verbal noun gabháil, past participle gabháilte) (transitive)

  1. take
  2. arrest

Conjugation

conjugation of gabháil (first conjugation – B)
verbal noun gabháil
past participle gabháilte
tense singular plural relative autonomous
first second third first second third
indicative
present gabhálaim gabhálann tú;
gabhálair† 		gabhálann sé, sí gabhálaimid gabhálann sibh gabhálann siad;
gabhálaid† 		a ghabhálann; a ghabhálas /
a ngabhálann* 		gabháiltear
past ghabháil mé; ghabhálas ghabháil tú; ghabhálais ghabháil sé, sí ghabhálamar; ghabháil muid ghabháil sibh; ghabhálabhair ghabháil siad; ghabháladar a ghabháil /
ar ghabháil* 		gabháladh
past habitual ghabhálainn / ngabhálainn‡‡ ghabháilteá / ngabháilteᇇ ghabháladh sé, sí / ngabháladh sé, s퇇 ghabhálaimis; ghabháladh muid / ngabhálaimis‡‡; ngabháladh muid‡‡ ghabháladh sibh / ngabháladh sibh‡‡ ghabhálaidís; ghabháladh siad / ngabhálaidís‡‡; ngabháladh siad‡‡ a ghabháladh /
a ngabháladh* 		ghabháiltí / ngabháilt퇇
future gabhálfaidh mé;
gabhálfad 		gabhálfaidh tú;
gabhálfair† 		gabhálfaidh sé, sí gabhálfaimid;
gabhálfaidh muid 		gabhálfaidh sibh gabhálfaidh siad;
gabhálfaid† 		a ghabhálfaidh; a ghabhálfas /
a ngabhálfaidh* 		gabhálfar
conditional ghabhálfainn / ngabhálfainn‡‡ ghabhálfá / ngabhálfᇇ ghabhálfadh sé, sí / ngabhálfadh sé, s퇇 ghabhálfaimis; ghabhálfadh muid / ngabhálfaimis‡‡; ngabhálfadh muid‡‡ ghabhálfadh sibh / ngabhálfadh sibh‡‡ ghabhálfaidís; ghabhálfadh siad / ngabhálfaidís‡‡; ngabhálfadh siad‡‡ a ghabhálfadh /
a ngabhálfadh* 		ghabhálfaí / ngabhálfa퇇
subjunctive
present go ngabhála mé;
go ngabhálad† 		go ngabhála tú;
go ngabhálair† 		go ngabhála sé, sí go ngabhálaimid;
go ngabhála muid 		go ngabhála sibh go ngabhála siad;
go ngabhálaid† 		— go ngabháiltear
past dá ngabhálainn dá ngabháilteá dá ngabháladh sé, sí dá ngabhálaimis;
dá ngabháladh muid 		dá ngabháladh sibh dá ngabhálaidís;
dá ngabháladh siad 		— dá ngabháiltí
imperative
– gabhálaim gabháil gabháladh sé, sí gabhálaimis gabhálaigí;
gabhálaidh† 		gabhálaidís — gabháiltear

*indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis

Mutation

Mutated forms of gabháil
radical lenition eclipsis
gabháil ghabháil ngabháil

Note: Certain mutated forms of some words can never occur in standard Modern Irish.
All possible mutated forms are displayed for convenience.

References

  1. ^ Sjoestedt, M. L. (1931) Phonétique d’un parler irlandais de Kerry [Phonetics of an Irish Dialect of Kerry] (in French), Paris: Librairie Ernest Leroux, § 80, page 43
  2. ^ Finck, F. N. (1899) Die araner mundart [The Aran Dialect] (in German), Zweiter Band: Wörterbuch [Second volume: Dictionary], Marburg: Elwert’sche Verlagsbuchhandlung, page 128
  3. ^ Quiggin, E. C. (1906) A Dialect of Donegal, Cambridge University Press, § 27, page 14

Further reading

This article is issued from Wiktionary. The text is available under Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 unless otherwise noted. Additional terms may apply for the media files.