przykładać

From przy- +‎ kładać. First attested in the end of the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pr̝ikɫadat͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pr̝ikɫadat͡ɕʲ/

przykładać impf

1. (attested in Greater Poland) to add to
   • 1888 [1410], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎^[1], Greater Poland, page 53:

     Micolay dawal swe penandze na szastaw..., nicz sinowcz[o]wich penandzi ne przicladayacz

     [Mikołaj dawał swe pieniądze na zastaw... nic synowc[o]wych pieniędzy nie przykładając]

2. to grant more permissions or rights
   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 53, 3:

     Rzekl Hannusz na przyszasznyky, by mv krzywdą vczynyly a gedney stronye wyaczey przykladaly (quod uni partium magis apposuissetis) nyszly drugey

     [Rzekł[li] Hannusz na przysiężniki, by mu krzywdę uczynili a jednej stronie więcej przykładali (quod uni partium magis apposuissetis) niżli drugiej]

3. to add words
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[2], page 278:

     Alye swyathy Maczyey pysche: Chleb nasz nadprzyrodzony day nam dzyszya... Svyathy Lucasch movy albo przykladą (posuit): Wszedny

     [Ale święty Maciej pisze: «Chleb nasz nadprzyrodzony daj nam dzisia»... Święty Łukasz mowi albo przykłada (posuit) «wszedni»]

4. (attested in Lesser Poland) to grow attached to
   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[3], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 61, 10:

     Bogaczstwa, acz bødø p[rz]ichodzicz, ne przicladaycze sercza (nolite cor apponere, Puł: nye chczyeycze szyercza przykladacz)

     [Bogacstwa acz będą p[rz]ychodzić, nie przykładajcie sierca (nolite cor apponere, Puł: nie chciejcie sierca przykładać)]

5. to assign someone something
   • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[4], 22, 17:

     Prziklada gey gimyø przezle (imponit ei nomen pessimum)

     [Przykłada jej jimię przezłe (imponit ei nomen pessimum)]

6. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   • 1901 [15th century], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 23:

     Excubabant przycladaly aut strzegly (mulierum, quae excubabant in ostio tabernaculi Ec 38, 8; mamotrekt kapitulny: hledahu)

     [Excubabant przykładały aut strzegły (mulierum, quae excubabant in ostio tabernaculi Ec 38, 8; mamotrekt kapitulny: hledahu)]

   1. to keep watch
   2. corruption of przyględać

• Polish: przykładać

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “przykładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish przykładać. przy- +‎ kładać.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: przy‧kła‧dać

przykładać impf (perfective przyłożyć)

1. (transitive) to lay on, to put against, to put in contact, to attach, to affix [with dative ‘against whom’] [with do (+ genitive) ‘to what’]

   Synonym: przytykać

2. (transitive) to press (to cover with a heavy object) [with instrumental ‘with what’]
3. (transitive) to press (to apply a seal or stamp to something) [with na (+ locative) ‘on what’]
4. (transitive, colloquial) to lay on, to add more of something

   Synonym: dokładać

5. (transitive, colloquial) to lay hands on, to punch, to deck [with dative ‘whom’]

   Synonyms: see Thesaurus:bić

6. (transitive, obsolete or dialectal) to accustom, to inure

   Synonym: przyzwyczajać

7. (transitive, Middle Polish) to compare; to refer to
   1. (Kielce) synonym of porównywać
8. (intransitive, Middle Polish) The meaning of this term is uncertain.
   • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎^[5], page 84a:

     Applico – Przirowniwam, przikładąm

     [Applico – Przyrównywam, przykładąm.]

9. (reflexive with się) to give one's all, to apply oneself, to buckle down, to knuckle down [with do (+ genitive) ‘in what task’]
10. (reflexive with się) to lay down for a moment [with do (+ genitive) ‘on what’]
11. (reflexive with się) to go up against
12. (reflexive with się) to apply oneself, to buckle down, to knuckle down
13. (reflexive with się, obsolete or dialectal) to get used to

    Synonym: przyzwyczajać się

14. (reflexive with się, Middle Polish) to chip in (to add financially)

    Synonym: dorzucać się

15. (reflexive with się, Middle Polish) to be sacrificed
16. (reflexive with się, Middle Polish) to be added on

• przykładać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• przykładać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przykładać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “przykładać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PRZYKŁADAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 03.11.2020
• Paweł Kupiszewski (03.11.2020) “PRZYKŁADAĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “przykładać”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “przykładać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “przykładać”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 304
• Jan Łoś (1886) “přykładać”, in “Gwara opoczyńska. Studium dialektologiczne”, in Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności (1), volume 11, page 187