आलस्य
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit आलस्य (ā́lasya). Doublet of आलस (ālas).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /ɑː.ləs.jᵊ/, [äː.lɐs.jᵊ]
Noun
आलस्य • (ālasya) m (formal)
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | आलस्य ālasya |
आलस्य ālasya |
| oblique | आलस्य ālasya |
आलस्यों ālasyõ |
| vocative | आलस्य ālasya |
आलस्यो ālasyo |
Further reading
- McGregor, Ronald Stuart (1993) “आलस्य”, in The Oxford Hindi-English Dictionary, London: Oxford University Press
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “आलस्य”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
- Platts, John T. (1884) “आलस्य”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- আলস্য (Assamese script)
- ᬆᬮᬲ᭄ᬬ (Balinese script)
- আলস্য (Bengali script)
- 𑰁𑰩𑰭𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
- 𑀆𑀮𑀲𑁆𑀬 (Brahmi script)
- အာလသျ (Burmese script)
- આલસ્ય (Gujarati script)
- ਆਲਸ੍ਯ (Gurmukhi script)
- 𑌆𑌲𑌸𑍍𑌯 (Grantha script)
- ꦄꦴꦭꦱꦾ (Javanese script)
- 𑂄𑂪𑂮𑂹𑂨 (Kaithi script)
- ಆಲಸ್ಯ (Kannada script)
- អាលស្យ (Khmer script)
- ອາລສ຺ຍ (Lao script)
- ആലസ്യ (Malayalam script)
- ᠠ᠊ᠠᠯᠠᠰ᠌ᠶᠠ (Manchu script)
- 𑘁𑘩𑘭𑘿𑘧 (Modi script)
- ᠠᢗᠯᠠᠰᠶᠠ (Mongolian script)
- 𑦡𑧉𑧍𑧠𑧇 (Nandinagari script)
- 𑐁𑐮𑐳𑑂𑐫 (Newa script)
- ଆଲସ୍ଯ (Odia script)
- ꢃꢭꢱ꣄ꢫ (Saurashtra script)
- 𑆄𑆬𑆱𑇀𑆪 (Sharada script)
- 𑖁𑖩𑖭𑖿𑖧 (Siddham script)
- ආලස්ය (Sinhalese script)
- 𑩐𑩛𑩽𑪁 𑪙𑩻 (Soyombo script)
- 𑚁𑚥𑚨𑚶𑚣 (Takri script)
- ஆலஸ்ய (Tamil script)
- ఆలస్య (Telugu script)
- อาลสฺย (Thai script)
- ཨཱ་ལ་སྱ (Tibetan script)
- 𑒂𑒪𑒮𑓂𑒨 (Tirhuta script)
- 𑨀𑨊𑨬𑨰𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)
Etymology
Vṛddhi derivative of अलस (alasá) with a -य (-ya) extension.
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /ɑ́ː.lɐs.jɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /ɑː.l̪ɐs̪.jɐ/
Noun
आलस्य • (ā́lasya) stem, n
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | आलस्यम् (ā́lasyam) | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्यानि (ā́lasyāni) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
| accusative | आलस्यम् (ā́lasyam) | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्यानि (ā́lasyāni) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
| instrumental | आलस्येन (ā́lasyena) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्यैः (ā́lasyaiḥ) आलस्येभिः¹ (ā́lasyebhiḥ¹) |
| dative | आलस्याय (ā́lasyāya) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्येभ्यः (ā́lasyebhyaḥ) |
| ablative | आलस्यात् (ā́lasyāt) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्येभ्यः (ā́lasyebhyaḥ) |
| genitive | आलस्यस्य (ā́lasyasya) | आलस्ययोः (ā́lasyayoḥ) | आलस्यानाम् (ā́lasyānām) |
| locative | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्ययोः (ā́lasyayoḥ) | आलस्येषु (ā́lasyeṣu) |
| vocative | आलस्य (ā́lasya) | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्यानि (ā́lasyāni) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
- ¹Vedic
Descendants
- Pali: ālassa
- Prakrit: 𑀆𑀮𑀲𑁆𑀲 (ālassa)
- Helu Prakrit:
- >? Dhivehi: ލަސް (las)
- Sinhalese: ලැස් (læs)
- Magadhi Prakrit:
- Maharastri Prakrit:
- Paisaci Prakrit:
- Sauraseni Prakrit:
- Helu Prakrit:
- → Hindi: आलस्य (ālasya) (learned)
Adjective
आलस्य • (ā́lasya) stem
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | आलस्यः (ā́lasyaḥ) | आलस्यौ (ā́lasyau) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
आलस्याः (ā́lasyāḥ) आलस्यासः¹ (ā́lasyāsaḥ¹) |
| accusative | आलस्यम् (ā́lasyam) | आलस्यौ (ā́lasyau) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
आलस्यान् (ā́lasyān) |
| instrumental | आलस्येन (ā́lasyena) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्यैः (ā́lasyaiḥ) आलस्येभिः¹ (ā́lasyebhiḥ¹) |
| dative | आलस्याय (ā́lasyāya) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्येभ्यः (ā́lasyebhyaḥ) |
| ablative | आलस्यात् (ā́lasyāt) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्येभ्यः (ā́lasyebhyaḥ) |
| genitive | आलस्यस्य (ā́lasyasya) | आलस्ययोः (ā́lasyayoḥ) | आलस्यानाम् (ā́lasyānām) |
| locative | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्ययोः (ā́lasyayoḥ) | आलस्येषु (ā́lasyeṣu) |
| vocative | आलस्य (ā́lasya) | आलस्यौ (ā́lasyau) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
आलस्याः (ā́lasyāḥ) आलस्यासः¹ (ā́lasyāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | आलस्या (ā́lasyā) | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्याः (ā́lasyāḥ) |
| accusative | आलस्याम् (ā́lasyām) | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्याः (ā́lasyāḥ) |
| instrumental | आलस्यया (ā́lasyayā) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्याभिः (ā́lasyābhiḥ) |
| dative | आलस्यायै (ā́lasyāyai) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्याभ्यः (ā́lasyābhyaḥ) |
| ablative | आलस्यायाः (ā́lasyāyāḥ) आलस्यायै² (ā́lasyāyai²) |
आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्याभ्यः (ā́lasyābhyaḥ) |
| genitive | आलस्यायाः (ā́lasyāyāḥ) आलस्यायै² (ā́lasyāyai²) |
आलस्ययोः (ā́lasyayoḥ) | आलस्यानाम् (ā́lasyānām) |
| locative | आलस्यायाम् (ā́lasyāyām) | आलस्ययोः (ā́lasyayoḥ) | आलस्यासु (ā́lasyāsu) |
| vocative | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्याः (ā́lasyāḥ) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | आलस्यम् (ā́lasyam) | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्यानि (ā́lasyāni) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
| accusative | आलस्यम् (ā́lasyam) | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्यानि (ā́lasyāni) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
| instrumental | आलस्येन (ā́lasyena) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्यैः (ā́lasyaiḥ) आलस्येभिः¹ (ā́lasyebhiḥ¹) |
| dative | आलस्याय (ā́lasyāya) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्येभ्यः (ā́lasyebhyaḥ) |
| ablative | आलस्यात् (ā́lasyāt) | आलस्याभ्याम् (ā́lasyābhyām) | आलस्येभ्यः (ā́lasyebhyaḥ) |
| genitive | आलस्यस्य (ā́lasyasya) | आलस्ययोः (ā́lasyayoḥ) | आलस्यानाम् (ā́lasyānām) |
| locative | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्ययोः (ā́lasyayoḥ) | आलस्येषु (ā́lasyeṣu) |
| vocative | आलस्य (ā́lasya) | आलस्ये (ā́lasye) | आलस्यानि (ā́lasyāni) आलस्या¹ (ā́lasyā¹) |
- ¹Vedic
Further reading
- Monier Williams (1899) “आलस्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 153, column 3.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “आलस्य”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
- Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, page 175
- Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “ā́lasya”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press