उष्ण

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit उष्ण (uṣṇá).

Pronunciation

(Delhi) IPA^(key): /ʊʂ.ɳᵊ/, [ʊʃ.ɳᵊ]

Adjective

उष्ण • (uṣṇa) (indeclinable, Urdu spelling اشن)

(formal) hot, warm
उष्ण जलवायु में बहुत सारे पेड़ जीते हैं।
uṣṇa jalvāyu mẽ bahut sāre peṛ jīte ha͠i.
Many trees live in this warm climate.

References

Bahri, Hardev (1989) “उष्ण”, in Siksarthi Hindi-Angrejhi Sabdakosa [Learners' Hindi-English Dictionary], Delhi: Rajpal & Sons.

Sanskrit

Alternative scripts

উষ্ণ (Assamese script)
ᬉᬱ᭄ᬡ (Balinese script)
উষ্ণ (Bengali script)
𑰄𑰬𑰿𑰜 (Bhaiksuki script)
𑀉𑀱𑁆𑀡 (Brahmi script)
ဥၑ္ဏ (Burmese script)
ઉષ્ણ (Gujarati script)
ਉਸ਼੍ਣ (Gurmukhi script)
𑌉𑌷𑍍𑌣 (Grantha script)
ꦈꦰ꧀ꦟ (Javanese script)
𑂇𑂭𑂹𑂝 (Kaithi script)
ಉಷ್ಣ (Kannada script)
ឧឞ្ណ (Khmer script)
ອຸຩ຺ຓ (Lao script)
ഉഷ്ണ (Malayalam script)
ᡠᢢᢏᠠ (Manchu script)
𑘄𑘬𑘿𑘜 (Modi script)
ᠤᢔᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
𑦤𑧌𑧠𑦼 (Nandinagari script)
𑐄𑐲𑑂𑐞 (Newa script)
ଉଷ୍ଣ (Odia script)
ꢆꢰ꣄ꢠ (Saurashtra script)
𑆇𑆰𑇀𑆟 (Sharada script)
𑖄𑖬𑖿𑖜 (Siddham script)
උෂ‍්ණ (Sinhalese script)
𑩐𑩒𑪀 𑪙𑩪 (Soyombo script)
𑚄𑚶𑚘 (Takri script)
உஷ்ண (Tamil script)
ఉష్ణ (Telugu script)
อุษฺณ (Thai script)
ཨུ་ཥྞ (Tibetan script)
𑒅𑒭𑓂𑒝 (Tirhuta script)
𑨀𑨃𑨯𑩇𑨘 (Zanabazar Square script)

Etymology 1

From Proto-Indo-Aryan *Huṣṇás, from Proto-Indo-Iranian *Hušnás, from Proto-Indo-European *h₁us-nós, from *h₁ews- (“to burn”). Cognate with Latin ūrō. The Sanskrit root is उष् (uṣ, “to burn, consume”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /uʂ.ɳɐ́/
(Classical Sanskrit) IPA^(key): /uʂ.ɳɐ/

Adjective

उष्ण • (uṣṇá) stem

warm, hot

Declension

Masculine a-stem declension of उष्ण
	singular	dual	plural
nominative	उष्णः (uṣṇáḥ)	उष्णौ (uṣṇaú) उष्णा¹ (uṣṇā́¹)	उष्णाः (uṣṇā́ḥ) उष्णासः¹ (uṣṇā́saḥ¹)
accusative	उष्णम् (uṣṇám)	उष्णौ (uṣṇaú) उष्णा¹ (uṣṇā́¹)	उष्णान् (uṣṇā́n)
instrumental	उष्णेन (uṣṇéna)	उष्णाभ्याम् (uṣṇā́bhyām)	उष्णैः (uṣṇaíḥ) उष्णेभिः¹ (uṣṇébhiḥ¹)
dative	उष्णाय (uṣṇā́ya)	उष्णाभ्याम् (uṣṇā́bhyām)	उष्णेभ्यः (uṣṇébhyaḥ)
ablative	उष्णात् (uṣṇā́t)	उष्णाभ्याम् (uṣṇā́bhyām)	उष्णेभ्यः (uṣṇébhyaḥ)
genitive	उष्णस्य (uṣṇásya)	उष्णयोः (uṣṇáyoḥ)	उष्णानाम् (uṣṇā́nām)
locative	उष्णे (uṣṇé)	उष्णयोः (uṣṇáyoḥ)	उष्णेषु (uṣṇéṣu)
vocative	उष्ण (úṣṇa)	उष्णौ (úṣṇau) उष्णा¹ (úṣṇā¹)	उष्णाः (úṣṇāḥ) उष्णासः¹ (úṣṇāsaḥ¹)

¹Vedic

Feminine ā-stem declension of उष्णा
	singular	dual	plural
nominative	उष्णा (uṣṇā́)	उष्णे (uṣṇé)	उष्णाः (uṣṇā́ḥ)
accusative	उष्णाम् (uṣṇā́m)	उष्णे (uṣṇé)	उष्णाः (uṣṇā́ḥ)
instrumental	उष्णया (uṣṇáyā) उष्णा¹ (uṣṇā́¹)	उष्णाभ्याम् (uṣṇā́bhyām)	उष्णाभिः (uṣṇā́bhiḥ)
dative	उष्णायै (uṣṇā́yai)	उष्णाभ्याम् (uṣṇā́bhyām)	उष्णाभ्यः (uṣṇā́bhyaḥ)
ablative	उष्णायाः (uṣṇā́yāḥ) उष्णायै² (uṣṇā́yai²)	उष्णाभ्याम् (uṣṇā́bhyām)	उष्णाभ्यः (uṣṇā́bhyaḥ)
genitive	उष्णायाः (uṣṇā́yāḥ) उष्णायै² (uṣṇā́yai²)	उष्णयोः (uṣṇáyoḥ)	उष्णानाम् (uṣṇā́nām)
locative	उष्णायाम् (uṣṇā́yām)	उष्णयोः (uṣṇáyoḥ)	उष्णासु (uṣṇā́su)
vocative	उष्णे (úṣṇe)	उष्णे (úṣṇe)	उष्णाः (úṣṇāḥ)

¹Vedic
²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of उष्ण
	singular	dual	plural
nominative	उष्णम् (uṣṇám)	उष्णे (uṣṇé)	उष्णानि (uṣṇā́ni) उष्णा¹ (uṣṇā́¹)
accusative	उष्णम् (uṣṇám)	उष्णे (uṣṇé)	उष्णानि (uṣṇā́ni) उष्णा¹ (uṣṇā́¹)
instrumental	उष्णेन (uṣṇéna)	उष्णाभ्याम् (uṣṇā́bhyām)	उष्णैः (uṣṇaíḥ) उष्णेभिः¹ (uṣṇébhiḥ¹)
dative	उष्णाय (uṣṇā́ya)	उष्णाभ्याम् (uṣṇā́bhyām)	उष्णेभ्यः (uṣṇébhyaḥ)
ablative	उष्णात् (uṣṇā́t)	उष्णाभ्याम् (uṣṇā́bhyām)	उष्णेभ्यः (uṣṇébhyaḥ)
genitive	उष्णस्य (uṣṇásya)	उष्णयोः (uṣṇáyoḥ)	उष्णानाम् (uṣṇā́nām)
locative	उष्णे (uṣṇé)	उष्णयोः (uṣṇáyoḥ)	उष्णेषु (uṣṇéṣu)
vocative	उष्ण (úṣṇa)	उष्णे (úṣṇe)	उष्णानि (úṣṇāni) उष्णा¹ (úṣṇā¹)

¹Vedic

Descendants

Dardic:
- Kalasha: oṣ
- Kashmiri:
  Arabic script: وُشُن (wuśun)
  
  Devanagari script: वुशुन (wuśun)
Pali: uṇha
Prakrit: 𑀉𑀡𑁆𑀳 (uṇha), 𑀉𑀲𑀺𑀡 (usiṇa)
- Central:
  - Sauraseni Prakrit: 𑀉𑀡𑁆𑀳 (uṇha)
    - Hindustani: unāh
      - Hindi: उनाह
      - Urdu: اُنَاہ (unāh)
- Southern:
  - Helu Prakrit:
    - Dhivehi: ހޫނު (hūnu), ހުޱު (huṇu)
    - Sinhalese: උණු (uṇu)
  - Maharastri Prakrit: 𑀉𑀡𑁆𑀳 (uṇha)
    - Konkani: हून (hūn)
    - Old Marathi: 𑘄𑘡𑘿𑘮 (unha), 𑘄𑘡 (una)
      - Marathi: ऊन (ūn)
    - Konkani: hūna
      Devanagari script: हून
      
      Latin script: hun
      
      Kannada script: ಹೂನ್
    - Marathi: ऊन्ह (ūnha), ऊन (ūn)
- Western:
  - Sauraseni Prakrit: 𑀉𑀡𑁆𑀳 (uṇha)
    - Gujarati: ઊનું (ūnũ), હુનું (hunũ)

Borrowed terms

→ Assamese: উষ্ণ (usno)
→ Bengali: উষ্ণ (uśno)
→ Hindi: उष्ण (uṣṇa)
→ Marathi: उष्ण (uṣṇa)
→ Old Marathi: 𑘄𑘬𑘿𑘜 (uṣṇa)
→ Odia: ଉଷ୍ମ (uṣma), ଉଷ୍ଣ (uṣṇa)
→ Tamil: உண்ணம் (uṇṇam), உஷ்ணம் (uṣṇam), உட்டணம் (uṭṭaṇam)

Etymology 2

From Proto-Indo-Aryan *uṣṇás, from Proto-Indo-Iranian *ušnás, from Proto-Indo-European *wósH-r̥ ~ *usH-én- (“garlic, onion”). Cognate with Latin ūniō, Hittite 𒉿𒀸𒄯 (wašḫar, “onion ~ garlic”), Pashto اوږه (uǵa, “garlic”). Compare also English onion, a Latin borrowing.

Noun

उष्ण • (uṣṇa) stem, m

onion
Synonyms: सुकन्द (sukanda), दीपन (dīpana)

Declension

Masculine a-stem declension of उष्ण
	singular	dual	plural
nominative	उष्णः (uṣṇaḥ)	उष्णौ (uṣṇau) उष्णा¹ (uṣṇā¹)	उष्णाः (uṣṇāḥ) उष्णासः¹ (uṣṇāsaḥ¹)
accusative	उष्णम् (uṣṇam)	उष्णौ (uṣṇau) उष्णा¹ (uṣṇā¹)	उष्णान् (uṣṇān)
instrumental	उष्णेन (uṣṇena)	उष्णाभ्याम् (uṣṇābhyām)	उष्णैः (uṣṇaiḥ) उष्णेभिः¹ (uṣṇebhiḥ¹)
dative	उष्णाय (uṣṇāya)	उष्णाभ्याम् (uṣṇābhyām)	उष्णेभ्यः (uṣṇebhyaḥ)
ablative	उष्णात् (uṣṇāt)	उष्णाभ्याम् (uṣṇābhyām)	उष्णेभ्यः (uṣṇebhyaḥ)
genitive	उष्णस्य (uṣṇasya)	उष्णयोः (uṣṇayoḥ)	उष्णानाम् (uṣṇānām)
locative	उष्णे (uṣṇe)	उष्णयोः (uṣṇayoḥ)	उष्णेषु (uṣṇeṣu)
vocative	उष्ण (uṣṇa)	उष्णौ (uṣṇau) उष्णा¹ (uṣṇā¹)	उष्णाः (uṣṇāḥ) उष्णासः¹ (uṣṇāsaḥ¹)

¹Vedic

Descendants

Dardic:
- Khowar: وریݱنُو (wreẓnú, “garlic”), وظنو (wǝẓnū)
→ Odia: ଉଷ୍ଣ (uṣṇa) (learned)

References

Monier Williams (1899) “उष्ण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 220.
Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “uṣṇa”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 112