जगत्
Hindi
Etymology
Learned borrowing from Sanskrit जगत् (jagat). Doublet of जग (jag).
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /d͡ʒə.ɡət̪/, [d͡ʒɐ.ɡɐt̪]
Noun
जगत् • (jagat) m (Urdu spelling جگت)
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | जगत् jagat |
जगत् jagat |
| oblique | जगत् jagat |
जगतों jagatõ |
| vocative | जगत् jagat |
जगतो jagato |
Related terms
taxonomic ranksedit
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- জগত্ (Assamese script)
- ᬚᬕᬢ᭄ (Balinese script)
- জগত্ (Bengali script)
- 𑰕𑰐𑰝𑰿 (Bhaiksuki script)
- 𑀚𑀕𑀢𑁆 (Brahmi script)
- ဇဂတ် (Burmese script)
- જગત્ (Gujarati script)
- ਜਗਤ੍ (Gurmukhi script)
- 𑌜𑌗𑌤𑍍 (Grantha script)
- ꦗꦒꦠ꧀ (Javanese script)
- 𑂔𑂏𑂞𑂹 (Kaithi script)
- ಜಗತ್ (Kannada script)
- ជគត៑ (Khmer script)
- ຊຄຕ຺ (Lao script)
- ജഗത് (Malayalam script)
- ᡯᠠᡤᠠᢠ (Manchu script)
- 𑘕𑘐𑘝𑘿 (Modi script)
- ᠽᠠᠺᠠᢐ (Mongolian script)
- 𑦵𑦰𑦽𑧠 (Nandinagari script)
- 𑐖𑐐𑐟𑑂 (Newa script)
- ଜଗତ୍ (Odia script)
- ꢙꢔꢡ꣄ (Saurashtra script)
- 𑆘𑆓𑆠𑇀 (Sharada script)
- 𑖕𑖐𑖝𑖿 (Siddham script)
- ජගත් (Sinhalese script)
- 𑩣𑩞𑩫 𑪙 (Soyombo script)
- 𑚑𑚌𑚙𑚶 (Takri script)
- ஜக³த் (Tamil script)
- జగత్ (Telugu script)
- ชคตฺ (Thai script)
- ཛ་ག་ཏ྄ (Tibetan script)
- 𑒖𑒑𑒞𑓂 (Tirhuta script)
- 𑨥𑨍𑨙𑨴 (Zanabazar Square script)
Etymology
Nominal form of an unattested *जगाति (*jagāti, “goes”), from the root गा (gā, “to go, approach, pursue”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /d͡ʑɐ́.ɡɐt/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /d͡ʑɐ.ɡɐt̪/
Noun
जगत् • (jágat) stem, n
- that which moves or is alive, men and animals, animals as opposed to men, men
- the world (esp. this world), earth, the universe
- body, the "world of the soul"
- a multitude of animals
- (in the dual) heaven and the lower world
- (in the plural) the worlds
- people, mankind
- the Jagatī metre
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | जगत् (jágat) | जगन्ती (jágantī) | जगन्ति (jáganti) |
| accusative | जगत् (jágat) | जगन्ती (jágantī) | जगन्ति (jáganti) |
| instrumental | जगता (jágatā) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भिः (jágadbhiḥ) |
| dative | जगते (jágate) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भ्यः (jágadbhyaḥ) |
| ablative | जगतः (jágataḥ) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भ्यः (jágadbhyaḥ) |
| genitive | जगतः (jágataḥ) | जगतोः (jágatoḥ) | जगताम् (jágatām) |
| locative | जगति (jágati) | जगतोः (jágatoḥ) | जगत्सु (jágatsu) |
| vocative | जगत् (jágat) | जगन्ती (jágantī) | जगन्ति (jáganti) |
Derived terms
- जगन्नाथ (jagannātha)
- जगत्पति (jagatpati)
- जगत्पित्रि (jagatpitri)
- जगत्प्रसिद्ध (jagatprasiddha)
- जगदीश (jagadīśa)
Descendants
- → Punjabi: (jag)
- → Malay: jagat
- Indonesian: jagat
- → Old Javanese: jagat
- → Assamese: জগৎ (zogot)
- → Bengali: জগৎ (jogot)
- → Marathi: जगत (jagat)
- → Nepali: जगत् (jagat)
- → Hindi: जगत् (jagat) (learned)
- → Odia: ଜଗତ୍ (jagat) (learned)
- → Punjabi: ਜਗਤ (jagat) (learned)
Noun
जगत् • (jágat) stem, m
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | जगत् (jágat) | जगतौ (jágatau) जगता¹ (jágatā¹) |
जगतः (jágataḥ) |
| accusative | जगतम् (jágatam) | जगतौ (jágatau) जगता¹ (jágatā¹) |
जगतः (jágataḥ) |
| instrumental | जगता (jágatā) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भिः (jágadbhiḥ) |
| dative | जगते (jágate) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भ्यः (jágadbhyaḥ) |
| ablative | जगतः (jágataḥ) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भ्यः (jágadbhyaḥ) |
| genitive | जगतः (jágataḥ) | जगतोः (jágatoḥ) | जगताम् (jágatām) |
| locative | जगति (jágati) | जगतोः (jágatoḥ) | जगत्सु (jágatsu) |
| vocative | जगत् (jágat) | जगतौ (jágatau) जगता¹ (jágatā¹) |
जगतः (jágataḥ) |
- ¹Vedic
Adjective
जगत् • (jágat) stem
- moving, moveable, locomotive, living
- c. 1500 BCE – 1000 BCE, Ṛgveda 1.115.1:
- चि॒त्रं दे॒वाना॒मुद॑गा॒दनी॑कं॒ चक्षु॑र्मि॒त्रस्य॒ वरु॑णस्या॒ग्नेः।
आप्रा॒ द्यावा॑पृथि॒वी अ॒न्तरि॑क्षं॒ सूर्य॑ आ॒त्मा जग॑तस्त॒स्थुष॑श्च॥- citráṃ devā́nāmúdagādánīkaṃ cákṣurmitrásya váruṇasyāgnéḥ.
ā́prā dyā́vāpṛthivī́ antárikṣaṃ sū́rya ātmā́ jágatastasthúṣaśca. - The brilliant face of the gods has arisen, the eye of Mitra, Varuṇa, and Agni; he has filled heaven, earth, and the space between: the Sun is the life-breath of both the moving and the still.
- citráṃ devā́nāmúdagādánīkaṃ cákṣurmitrásya váruṇasyāgnéḥ.
- चि॒त्रं दे॒वाना॒मुद॑गा॒दनी॑कं॒ चक्षु॑र्मि॒त्रस्य॒ वरु॑णस्या॒ग्नेः।
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | जगत् (jágat) | जगतौ (jágatau) जगता¹ (jágatā¹) |
जगतः (jágataḥ) |
| accusative | जगतम् (jágatam) | जगतौ (jágatau) जगता¹ (jágatā¹) |
जगतः (jágataḥ) |
| instrumental | जगता (jágatā) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भिः (jágadbhiḥ) |
| dative | जगते (jágate) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भ्यः (jágadbhyaḥ) |
| ablative | जगतः (jágataḥ) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भ्यः (jágadbhyaḥ) |
| genitive | जगतः (jágataḥ) | जगतोः (jágatoḥ) | जगताम् (jágatām) |
| locative | जगति (jágati) | जगतोः (jágatoḥ) | जगत्सु (jágatsu) |
| vocative | जगत् (jágat) | जगतौ (jágatau) जगता¹ (jágatā¹) |
जगतः (jágataḥ) |
- ¹Vedic
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | जगती (jágatī) | जगत्यौ (jágatyau) जगती¹ (jágatī¹) |
जगत्यः (jágatyaḥ) जगतीः¹ (jágatīḥ¹) |
| accusative | जगतीम् (jágatīm) | जगत्यौ (jágatyau) जगती¹ (jágatī¹) |
जगतीः (jágatīḥ) |
| instrumental | जगत्या (jágatyā) | जगतीभ्याम् (jágatībhyām) | जगतीभिः (jágatībhiḥ) |
| dative | जगत्यै (jágatyai) | जगतीभ्याम् (jágatībhyām) | जगतीभ्यः (jágatībhyaḥ) |
| ablative | जगत्याः (jágatyāḥ) जगत्यै² (jágatyai²) |
जगतीभ्याम् (jágatībhyām) | जगतीभ्यः (jágatībhyaḥ) |
| genitive | जगत्याः (jágatyāḥ) जगत्यै² (jágatyai²) |
जगत्योः (jágatyoḥ) | जगतीनाम् (jágatīnām) |
| locative | जगत्याम् (jágatyām) | जगत्योः (jágatyoḥ) | जगतीषु (jágatīṣu) |
| vocative | जगति (jágati) | जगत्यौ (jágatyau) जगती¹ (jágatī¹) |
जगत्यः (jágatyaḥ) जगतीः¹ (jágatīḥ¹) |
- ¹Vedic
- ²Brāhmaṇas
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | जगत् (jágat) | जगती (jágatī) | जगन्ति (jáganti) |
| accusative | जगत् (jágat) | जगती (jágatī) | जगन्ति (jáganti) |
| instrumental | जगता (jágatā) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भिः (jágadbhiḥ) |
| dative | जगते (jágate) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भ्यः (jágadbhyaḥ) |
| ablative | जगतः (jágataḥ) | जगद्भ्याम् (jágadbhyām) | जगद्भ्यः (jágadbhyaḥ) |
| genitive | जगतः (jágataḥ) | जगतोः (jágatoḥ) | जगताम् (jágatām) |
| locative | जगति (jágati) | जगतोः (jágatoḥ) | जगत्सु (jágatsu) |
| vocative | जगत् (jágat) | जगती (jágatī) | जगन्ति (jáganti) |
References
- Monier Williams (1899) “जगत्”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 408, column 1.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “जगत्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 722
- Mayrhofer, Manfred (1992) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan][1] (in German), volume 1, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 562-3