व्याघ्र

Sanskrit

Alternative scripts

Etymology

    Unknown; perhaps from Proto-Indo-Aryan *wiHaHagʰrás, from Proto-Indo-Iranian *wiHaHagʰrás, from Proto-Indo-European *wih₁-h₂oh₂ogʰró-s, from *weyh₁- (to chase, pursue) + *h₂o-h₂o-gʰr-ó-s, from *gʰer- (yellow, orange). Possible cognate with Ancient Greek ὠχρός (ōkhrós, ochre, pale).[1][2]

    Pronunciation

    Noun

    व्याघ्र • (vyāghrá) stemm [3][4][5]

    1. a tiger (not in RV., but in AV., often mentioned with the lion; according to R. III, 30, 26, शार्दूली (śārdūlī) is the mythical mother of tigers; but in वह्निपुराण (vahni-purāṇa) they are said to be the offspring of कश्यप (kaśyapa)'s wife दंष्ट्रा (daṃṣṭrā); compare चित्रव्याघ्र (citra-vyāghra)) (AV. etc.)
    2. any pre-eminently strong or noble person, "a tiger among men" (compare ऋषभ (ṛṣabha), सिंह (siṃha))
    3. Millettia pinnata (L.)
    4. a red variety of the castor-oil plant (L.)
    5. name of a rākṣasa (VP.)
    6. name of a king (Rājat.)
    7. name of various authors (also abridged from व्याघ्रपद् (vyāghra-pad)) (Cat.)

    Declension

    Masculine a-stem declension of व्याघ्र
    singular dual plural
    nominative व्याघ्रः (vyāghráḥ) व्याघ्रौ (vyāghraú)
    व्याघ्रा¹ (vyāghrā́¹)
    व्याघ्राः (vyāghrā́ḥ)
    व्याघ्रासः¹ (vyāghrā́saḥ¹)
    accusative व्याघ्रम् (vyāghrám) व्याघ्रौ (vyāghraú)
    व्याघ्रा¹ (vyāghrā́¹)
    व्याघ्रान् (vyāghrā́n)
    instrumental व्याघ्रेण (vyāghréṇa) व्याघ्राभ्याम् (vyāghrā́bhyām) व्याघ्रैः (vyāghraíḥ)
    व्याघ्रेभिः¹ (vyāghrébhiḥ¹)
    dative व्याघ्राय (vyāghrā́ya) व्याघ्राभ्याम् (vyāghrā́bhyām) व्याघ्रेभ्यः (vyāghrébhyaḥ)
    ablative व्याघ्रात् (vyāghrā́t) व्याघ्राभ्याम् (vyāghrā́bhyām) व्याघ्रेभ्यः (vyāghrébhyaḥ)
    genitive व्याघ्रस्य (vyāghrásya) व्याघ्रयोः (vyāghráyoḥ) व्याघ्राणाम् (vyāghrā́ṇām)
    locative व्याघ्रे (vyāghré) व्याघ्रयोः (vyāghráyoḥ) व्याघ्रेषु (vyāghréṣu)
    vocative व्याघ्र (vyā́ghra) व्याघ्रौ (vyā́ghrau)
    व्याघ्रा¹ (vyā́ghrā¹)
    व्याघ्राः (vyā́ghrāḥ)
    व्याघ्रासः¹ (vyā́ghrāsaḥ¹)
    • ¹Vedic

    Descendants

    • Dardic:
      • Shina: بگ (băg)
    • Pali: byaggha, vyaggha
    • Prakrit: 𑀯𑀕𑁆𑀖 (vaggha)
      • Central:
      • Eastern:
      • Northern:
        • Khasa Prakrit:
          • Central Pahari:
          • Eastern Pahari:
          • Western Pahari:
            • Bhadrawahi: ढ्ळाह्ग (ḍhḷāhg), ढ्ळाग (ḍhḷāg)
            • Churahi: ब्राह्ग (brāhg)
            • Kangri: बराघ (barāgh)
      • Northwestern:
        • Paisaci Prakrit:
          • Takka Apabhramsa:
          • Vracada Apabhramsa:
            • Sindhi: vāghu
              Arabic script: وَاگهُ
              Devanagari script: वाघु
              • Jadgali: [script needed] (brāgg)
      • Southern:
        • Helu Prakrit:
          • Dhivehi: ވަގު (vagu)
          • Sinhalese: වග (waga)
        • Maharastri Prakrit: 𑀯𑀕𑁆𑀖 (vaggha)
          • Konkani: vāgu
            Devanagari script: वागु
            Latin script: vagu
            Kannada script: ವಾಗು
          • Marathi: वाघ (vāgh)

    Borrowed terms

    References

    1. ^ Boisacq, Émile (1916) “ωχρός”, in Dictionnaire étymologique de la langue grecque (in French), Heidelberg: Carl Winter, page 1085
    2. ^ Dunkel, George E. (2014) Lexikon der indogermanischen Partikeln und Pronominalstämme [Lexicon of Indo-European Particles and Pronominal Stems] (in German), volume 2: Lexikon, Heidelberg: Universitätsverlag Winter, →ISBN, page 329
    3. ^ व्याघ्र॑” in Carl Cappeller, A Sanskrit–English Dictionary: Based upon the St. Petersburg Lexicons, Strasbourg: Karl J. Trübner, 1891, →OCLC, page 529, column 2.
    4. ^ Arthur Anthony Macdonell (1893) “व्याघ्र”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 303
    5. ^ Monier Williams (1899) “Vyāghrá”, in A Sanskrit–English Dictionary, [], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1036/2.