อด

From Proto-Tai *ʔɤtᴰ (“to go hungry”).^[1]

Doublet of อึด (ʉ̀t).

Cognate with Isan อด or อึด, Lao ອົດ (ʼot) or ອຶດ (ʼưt), Northern Thai ᩋᩫ᩠ᨯ (ʔot¹) or ᩋᩧ᩠ᨷ (ʔɯp¹), Khün ᩋᩫ᩠ᨯ (ʔot⁴) or ᩋᩧ᩠ᨷ (ʔɯp⁴), Lü ᦷᦀᧆ (˙ʼod) or ᦀᦹᧇ (˙ʼueb), Tai Dam ꪮꪳꪒ (ứt), Tai Dón ꪮꪳꪒ, Shan ဢိုပ်း (ʼúep), Tai Nüa ᥟᥪᥙᥴ (ʼúep), Ahom 𑜒𑜢𑜤𑜆𑜫 (ʼüp).

Compare Khmer អត់ (ʼɑt).

อด • (òt) (abstract noun การอด)

1. (transitive or intransitive) to abstain or refrain (from); to forbear.
   • 1861, “โปรดเกล้าฯ ให้แบ่งมรดกองค์สมเด็จพระหริรักษ์แก่องค์พระวัตถา”, in ไทยสถาปนากษัตริย์เขมร, กรุงเทพฯ: สำนักทำเนียบนายกรัฐมนตรี, published 1962, page 85:

     เห็นจะฝิ่นได้

     hěn jà òt fìn dâai

     [He] seems to be able to abstain [from] opium.

   • 1939, น.ม.ส., “เรื่องที่ ๑”, in นิทานเวตาล, พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, pages 46–47:

     โรคชะนิดนี้ต้องเสวยยาขมและของแสลง

     rôok chá-nít níi dtɔ̂ng sà-wə̌əi yaa kǒm lɛ́ òt kɔ̌ɔng sà-lɛ̌ɛng

     This sort of disease requires [you] to take the bitter medicine and refrain [from] unwholesome [food]stuff.

2. (transitive) to hold; to repress; to suppress.
   • 1995, เหม เวชกร, “อ้ายกล้าจะตายไม่ได้”, in เปิดกรุผีไทย, volume 2, กรุงเทพฯ: ดอกหญ้า, page 52:

     จะคิดถึงทิดกล้าที่ตายไม่ได้

     òt jà kít-tʉ̌ng tít glâa tîi dtaai mâi dâai

     cannot hold [myself] from missing Thit Kla who has died.

3. (transitive or intransitive) to bear; to endure; to tolerate.
4. (transitive or intransitive, as of food) to starve; to undergo starvation (of).
   • 1950, ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา, “ทำนาท้องสนามหลวง”, in บันทึกรับสั่งสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ประทานหม่อมราชวงศ์สุมนชาติ สวัสดิกุล, พระนคร: โรงพิมพ์รุ่งนคร, page 46:

     ข้าศึกมาล้อมพระนคร ประสงค์จะให้ข้าว...ในเมืองปลูกข้าวได้อย่างนี้ ไม่มีวัน

     kâa-sʉ̀k maa lɔ́ɔm prá-ná-kɔɔn · bprà-sǒng jà hâi òt kâao ... nai mʉʉang bplùuk kâao dâai yàang níi · mâi-mii-wan òt

     The enemy came to besiege the kingdom, wanting [them] to be starved [of] food... [But] rice could be grown in the city like this, there would not be a chance [for them] to undergo starvation.

5. (intransitive) to fast: to abstain from food.
6. (transitive or intransitive) to lack; to miss; to fail (to do something).
   • 1995, เหม เวชกร, “ผีปอบ”, in เปิดกรุผีไทย, volume 2, กรุงเทพฯ: ดอกหญ้า, page 100:

     ฉันนอนอ่อนเพลีย

     chǎn òt nɔɔn ɔ̀ɔn-pliia

     Lacking a sleep, I am fatigued!